Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect. Ferill 707. máls.
Þskj. 1043 — 707. mál.
Flugmálastjórn Íslands er sérstök stofnun sem heyrir undir samgönguráðherra.
Um sérstakt hæfi starfsmanna fer eftir II. kafla stjórnsýslulaga, nr. 37/1993.
Flugráð er skipað sex mönnum og jafnmörgum til vara. Varamenn taka sæti í forföllum aðalmanna.
Ráðherra skipar í ráðið. Tveir fulltrúar skulu skipaðir samkvæmt tilnefningu Samtaka atvinnulífsins og einn samkvæmt tilnefningu Samtaka ferðaþjónustunnar og jafnmargir til vara. Skulu fulltrúar þessir hafa þekkingu á flugmálum. Þrír fulltrúar skulu skipaðir án tilnefningar. Varamenn skulu skipaðir með sama hætti. Atkvæði formanns ræður úrslitum ef atkvæði falla jöfn. Ráðherra skipar formann og varaformann úr hópi þeirra sem skipaðir eru án tilnefningar.
Skipunartími flugráðs er fjögur ár, en skal þó takmarkaður við embættistíma þess ráðherra sem skipar.
Verkefni flugráðs eru að:
a. fjalla um stefnumótun í flugmálum,
b. veita ráðherra umsögn um tillögu samgönguráðs að samgönguáætlun, sbr. lög um samgönguáætlun,
c. veita umsögn um lög og reglur er varða flugmál,
d. fjalla um málefni sem ráðherra sendir flugráði til umfjöllunar,
e. fjalla um mál sem flugmálastjóri eða einstakir flugráðsmenn óska að fjallað verði um.
Flugmálastjóri situr fundi ráðsins með málfrelsi og tillögurétt ásamt þeim starfsmönnum Flugmálastjórnar sem hann telur ástæðu til eða ráðið óskar eftir.
Flugmálastjórn skal m.a.:
1. Skrá loftför í íslenska loftfaraskrá.
2. Veita heimildir til hvers konar reksturs sem skilgreindur er í loftferðalögum og reglugerðum settum á grundvelli þeirra, eins og flugreksturs, reksturs viðhaldsstöðva, flugskóla, skóla fyrir flugleiðsöguþjónustu og flugvéltækna, flugleiðsöguþjónustu, reksturs flugvalla og flugstöðva, sem og að hafa samfellt eftirlit með þessari starfsemi.
3. Gefa út heimildir í samræmi við lög, reglugerðir og alþjóðlegar skuldbindingar og hafa eftirlit með þeirri starfsemi sem grundvallast á þessum heimildum.
4. Gefa út skírteini til einstaklinga í samræmi við lög og reglugerðir og alþjóðlegar skuldbindingar og tryggja framkvæmd prófa.
5. Kveða á um skipulag loftrýmis og flugleiðsögu, eða gera tillögu um slíkt til samgönguráðherra.
6. Annast eftirlit með framkvæmd flugverndar í samræmi við lög, reglugerðir og alþjóðlegar skuldbindingar á sviði flugverndar.
7. Stuðla að því að hvers konar flugstarfsemi þróist hér á landi í samræmi við samfélagsleg og umhverfisleg markmið á hverjum tíma.
8. Taka þátt í alþjóðlegu samstarfi eftir því sem kveðið er á um í alþjóðasamningum eða samstarfi sem ríkisstjórnin felur Flugmálastjórn að taka þátt í.
9. Vera ráðgefandi fyrir stjórnvöld og ráðuneyti á sviði loftferða og hafa eftirlit með því að Ísland uppfylli á hverjum tíma þær skuldbindingar sem mælt er fyrir um í alþjóðasamningum.
Að auki skal Flugmálastjórn annast, eftir því sem við á, undirbúning að setningu laga og reglugerða og taka þátt í mótun þeirra, m.a. á erlendum vettvangi, og annast undirbúning samninga við erlend ríki og alþjóðastofnanir og eftir atvikum gerð slíkra samninga.
Flugmálastjórn er heimilt að athuga rekstur eftirlitsskyldra aðila svo oft sem þurfa þykir. Flugmálastjórn skal í þeim tilgangi vera heimill aðgangur að starfsstöðvum leyfishafa og að loftförum og búnaði þeirra til að framkvæma vettvangsathuganir, úttektir og skoðanir.
Eftirlitsskyldum aðilum er skylt að veita Flugmálastjórn upplýsingar um starfsemina og aðgang að gögnum í vörslu þeirra er varða starfsemina sem Flugmálastjórn telur nauðsynleg.
Eftirlitsskyldur aðili skal án fyrirvara geta sýnt fram á að hann uppfylli skilyrði leyfisveitingar og, ef með þarf, gangast undir þau próf sem Flugmálastjórn er heimilt að krefjast að gengist sé undir.
Flugmálastjórn getur krafist upplýsinga og gagna frá öðrum stjórnvöldum, óháð þagnarskyldu þeirra, ef slíkt er nauðsynlegt til að unnt sé að sinna lögbundnu eftirliti.
Um eftirlitsheimildir Flugmálastjórnar fer að öðru leyti eftir ákvæðum loftferðalaga, svo og annarra laga eftir því sem við á.
Leyfissvipting getur verið bundin við tiltekna hluta leyfisins.
Um leyfissviptingar og þvingunarúrræði Flugmálastjórnar fer að öðru leyti eftir ákvæðum loftferðalaga, svo og annarra laga eftir því sem við á.
Með gögn og aðrar upplýsingar, sem Flugmálastjórn aflar við eftirlit eða af öðrum ástæðum, skal fara sem trúnaðarmál.
Flugmálastjórn er heimilt að safna saman, vinna úr og birta tölfræðilegar upplýsingar um loftferðir og skulu þeir sem reka leyfisbundna starfsemi skyldir til að láta í té slíkar upplýsingar ef eftir er leitað.
Þrátt fyrir lagaákvæði um þagnarskyldu má veita eftirlitsstjórnvöldum annarra ríkja og eftirlitsaðilum á vegum viðurkenndra alþjóðasamtaka, sem Ísland er aðili að, upplýsingar sé það liður í samstarfi ríkja um eftirlit með starfsemi eftirlitsskyldra aðila og slík upplýsingagjöf er nauðsynleg til að unnt sé að framfylgja eftirlitinu.
Þá er Flugmálastjórn heimilt að hafa tekjur af þjónustu- og verksamningum, svo og af rannsóknarstarfsemi og þróunarverkefnum.
Kröfur Flugmálastjórnar vegna gjalda skv. 1. mgr. eru aðfararhæfar án undangengins dóms eða sáttar.
Nánar skal kveðið á um hlutverk flugráðs í reglugerð.
Jafnframt fellur úr gildi II. kafli laga nr. 60/1998, um loftferðir, með síðari breytingum.
Í starfshópinn voru skipaðir þeir Ólafur Sveinsson hagverkfræðingur, sem var formaður hópsins, Gunnar Finnsson, rekstrarhagfræðingur og fyrrverandi aðstoðarframkvæmdastjóri hjá Alþjóðaflugmálastofnuninni, ICAO, Hilmar B. Baldursson, viðskiptafræðingur og flugstjóri, og Andri Árnason hæstaréttarlögmaður. Með starfshópnum störfuðu Karl Alvarsson og Jón Eðvald Malmquist, lögfræðingar í samgönguráðuneytinu.
Af hálfu starfshópsins voru annars vegar unnin drög að lagafrumvarpi um stofnun hlutafélags um flugleiðsöguþjónustu og flugvallarekstur Flugmálastjórnar Íslands, sem lagt er fram samhliða þessu lagafrumvarpi, og hins vegar gerðar tillögur að sérstökum lögum um Flugmálastjórn Íslands sem kæmu í stað núgildandi II. kafla laga nr. 60/1998, um loftferðir. Lýtur frumvarp þetta að því síðarnefnda.
Með þeim drögum sem hér liggja fyrir er lagt til að skipulagi flugmála hér á landi verði breytt. Skilið verði á milli þjónustu og reksturs annars vegar og stjórnsýslu og eftirlits hins vegar, til samræmis við alþjóðlega þróun á þessu sviði, m.a. annars staðar Norðurlöndum.
Í skýrslu stýrihópsins kemur fram að viðamiklar breytingar hafi orðið á rekstrarumhverfi flugsamgangna á undanförnum árum. Ástæður breytinganna séu margvíslegar en þar vegi þyngst öryggissjónarmið, kröfur um gagnsæjan og hagkvæman rekstur, samkeppnissjónarmið og það að greinin geti verið sjálfbær. Þróunin í þessa veru hafi verið hröð, bæði vegna tækniframfara og vegna þess að ný alþjóðleg viðhorf í flugmálum hafi rutt sér til rúms á vettvangi Alþjóðaflugmálastofnunarinnar, ICAO, og með stofnun JAA, Flugöryggissamtaka Evrópu, og EASA, Flugöryggisstofnunar Evrópu, sem mun taka við verkefnum JAA. Samhliða þessari þróun hafi mörg ríki endurskoðað fyrirkomulag flugmála sinna og ráðist í skipulagsbreytingar á því sviði. Íslensk stjórnvöld hafi fylgst með þessari þróun og hafi stýrihópurinn verið skipaður hinn 30. desember 2003 til þess að vinna að tillögum varðandi breytingar á fyrirkomulagi skipulags flugmála hér á landi. Markmið stýrihópsins var m.a. að fara yfir alla starfsemi, skipulag og verkefni Flugmálastjórnar og leggja mat á hvaða verkefni teldust til stjórnsýslu- og eftirlitsverkefna og hvaða verkefni teldust vera þjónustuverkefni. Þá var hópnum ætlað að skilgreina hvaða rekstrarform mundi henta fyrir þá starfsemi Flugmálastjórnar sem lýtur að rekstri og þjónustu við flugið, og þá sérstaklega hvort hlutafélagaformið teldist henta til þeirrar starfsemi eða hluta hennar. Þá var hópnum ætlað að gera tilteknar athuganir á fjárhagslegum áhrifum aðgreiningar stjórnsýslu og eftirlitsverkefna annars vegar og þjónustuverkefna hins vegar, skilgreina áhrif breytinganna á flugöryggismál o.fl.
Að teknu tilliti til þeirra sjónarmiða sem rakin voru í skýrslu stýrihóps um framtíðarskipan flugmála, sbr. framangreint, var það ákvörðun samgönguráðherra að rétt væri og nauðsynlegt að gerðar yrðu breytingar á skipulagi og öðru fyrirkomulagi á núverandi starfsemi Flugmálastjórnar Íslands, bæði með tilliti til nauðsynlegrar aðgreiningar á milli stjórnsýslu, þ.m.t. eftirlits, annars vegar og flugleiðsöguþjónustu og flugvallareksturs hins vegar, til að uppfylla fyrrgreindar kröfur sem fram hafa komið hjá ICAO og Evrópusambandinu. Þá var það mat samgönguráðherra að nauðsynlegt væri að gera það kleift að þjónustuþættir í starfsemi Flugmálastjórnar geti starfað í samkeppnisumhverfi og að sú starfsemi verði samkeppnishæf við þær breyttu aðstæður sem fyrirsjáanlegar eru taldar, auk þess sem nauðsynlegt sé að sá þáttur starfseminnar geti brugðist skjótt við í hröðu og breytilegu rekstrarumhverfi sem m.a. geti kallað á skjótar ákvarðanir í markaðslegu tilliti.
Til að koma í kring framangreindum breytingum á skipan stjórnsýslu og þjónustustarfsemi Flugmálastjórnar hefur samgönguráðherra ákveðið að leggja til, í samræmi við tillögu stýrihópsins, að ríkisstjórninni verði heimilað að stofna hlutafélag um flugleiðsöguþjónustu og flugvallarekstur Flugmálastjórnar Íslands, sbr. sérstakt frumvarp þar að lútandi sem lagt er fram samhliða þessu lagafrumvarpi. Jafnframt er gert ráð fyrir að tilteknar breytingar verði gerðar á lagaumhverfi Flugmálastjórnar Íslands, svo sem greinir í frumvarpi þessu.
Í frumvarpi þessu er fjallað um skipulag stofnunarinnar, yfirstjórn hennar og stöðu gagnvart samgönguráðuneytinu, auk þess sem kveðið er á um stöðu flugmálastjóra og heimildir hans til að ráða til stofnunarinnar annað starfsfólk. Þá er í frumvarpi þessu kveðið á um hlutverk flugráðs, sem skal vera skipað sex mönnum og sex til vara, en ráðinu er ætlað að vera ráðherra og flugmálastjóra til ráðuneytis um tiltekin mál sem undir það falla og tilgreind eru í frumvarpi þessu. Er hlutverk flugráðs að nokkru takmarkað frá því sem nú er en gert er ráð fyrir að ráðið hafi eftir sem áður mikilvægu ráðgefandi hlutverki að gegna. Í frumvarpinu er gerð grein fyrir helstu verkefnum Flugmálastjórnar, m.a. á sviði skráningar loftfara og leyfisveitinga til reksturs og til starfa á hinum ýmsu sviðum flugmála. Þá er í frumvarpinu kveðið á um almennar eftirlitsheimildir stofnunarinnar, til viðbótar við slíkar heimildir í öðrum lögum, einkum loftferðalögum, og að auki er kveðið á um heimildir stofnunarinnar til leyfissviptinga, en það ákvæði er einnig almennt til viðbótar við tiltekin ákvæði loftferðalaga sem fjalla um slíkar leyfissviptingar og önnur þvingunarúrræði. Í frumvarpinu er einnig sérstakt þagnarskylduákvæði og ákvæði sem lýtur jafnframt að afhendingu gagna sem stofnunin aflar í starfsemi sinni. Þá er í frumvarpinu gert ráð fyrir að stofnunin geti tekið til athugunar athugasemdir og kvartanir frá notendum loftferðaþjónustu, en slíkt ákvæði er sett til að efla eftirlitshlutverk stofnunarinnar. Í frumvarpinu er kveðið á um gjaldskrá stofnunarinnar og gjaldtökuheimildir, en miðað er við að ráðherra staðfesti gjaldskrána sem taki mið af kostnaði við að veita umrædda þjónustu (m.a. fyrir leyfi og eftirlit). Í niðurlagi frumvarpsins er gert ráð fyrir að stofnunin gefi út skýrslu um starfsemi sína og að ráðherra skuli setja reglugerð þar sem nánar sé kveðið á um hlutverk stofnunarinnar, auk þess sem þar er að finna almennar reglugerðarheimildir, m.a. varðandi flugráð.
Loks er kveðið á um það í grein þessari að Flugmálastjórn sé heimilt að krefja önnur stjórnvöld, óháð þagnarskyldu þeirra, um upplýsingar varðandi leyfisskylda aðila eða starfsemi þeirra, ef slíkt er nauðsynlegt til að sinna lögbundnu eftirliti.
Í 3. mgr. greinarinnar er tekið fram að Flugmálastjórn sé heimilt að safna saman, vinna úr og birta tölfræðilegar upplýsingar um loftferðir og að heimilt sé að krefja þá sem stunda leyfisbundna starfsemi um slíkar upplýsingar. Er gert ráð fyrir að um meðferð slíkra upplýsinga og meðferð gagna, sem aflað er í þessum tilgangi, fari samkvæmt lögum um persónuvernd og vernd persónuupplýsinga, nr. 77/2000, eftir því sem við á.
Í 4. mgr. greinarinnar er fjallað um heimild Flugmálastjórnar til að veita eftirlitsstjórnvöldum annarra ríkja eða eftirlitsaðilum á vegum viðurkenndra alþjóðasamtaka, sem Ísland er aðili að, upplýsingar sem samkvæmt grein þessari kunna að vera háðar þagnarskyldu, enda sé slíkt liður í eftirlitssamstarfi ríkja og nauðsynlegt til að framfylgja lögmæltu eftirliti. Er ákvæði þetta sett til að tryggja alþjóðlegt eftirlit með leyfisskyldum aðilum, en ljóst er að það er mjög mikilvægt í því alþjóðlega umhverfi sem flugið er að samstarf eftirlitsaðila sé skilvirkt. Mætti eftir atvikum líta svo á að eftirlitsstjórnvöld annarra ríkja, sem eru í samstarfi við íslensk stjórnvöld að þessu leyti, séu ekki óviðkomandi aðilar í skilningi 1. mgr. greinarinnar, en málsgrein þessari er ætlað að taka þar af öll tvímæli.
Þá er kveðið á um það í 2. mgr. að Flugmálastjórn sé heimilt að hafa einnig tekjur af þjónustu- og verksamningum, svo og af rannsóknarstarfsemi og þróunarverkefnum. Ekki er hér gert ráð fyrir sérstakri gjaldskrá, enda ekki um að ræða hefðbundin lögmælt stjórnsýsluverkefni. Þóknun fyrir slík verkefni yrði í samræmi við samninga í hverju tilviki.
Fylgiskjal.
Fjármálaráðuneyti,
fjárlagaskrifstofa:
Verði frumvarpið óbreytt að lögum er áætlað að kostnaður Flugmálastjórnar Íslands vegna breytinga sem frumvarpið felur í sér verði 30,1 m.kr., sem falli til frá og með árinu 2007. Helsta ástæða kostnaðaraukans er launakostnaður vegna fjögurra nýrra stöðugilda þar sem stjórnsýsla á ákveðnum sviðum flyst til hlutafélagsins m.a. við fjármál, starfsmannastjórnun og eftirlit með hinu nýja fyrirtæki. Gert er ráð fyrir því að kostnaðinum verði mætt með forgangsröðun innan fjárlagaramma langtímaáætlunar samgönguráðuneytisins.
Þskj. 1043 — 707. mál.
Frumvarp til laga
um Flugmálastjórn Íslands.
(Lagt fyrir Alþingi á 132. löggjafarþingi 2005–2006.)
1. gr.
Yfirstjórn o.fl.
Flugmálastjórn Íslands er sérstök stofnun sem heyrir undir samgönguráðherra.
2.
gr.
Flugmálastjóri og starfsmenn.
Um sérstakt hæfi starfsmanna fer eftir II. kafla stjórnsýslulaga, nr. 37/1993.
3.
gr.
Flugráð.
Flugráð er skipað sex mönnum og jafnmörgum til vara. Varamenn taka sæti í forföllum aðalmanna.
Ráðherra skipar í ráðið. Tveir fulltrúar skulu skipaðir samkvæmt tilnefningu Samtaka atvinnulífsins og einn samkvæmt tilnefningu Samtaka ferðaþjónustunnar og jafnmargir til vara. Skulu fulltrúar þessir hafa þekkingu á flugmálum. Þrír fulltrúar skulu skipaðir án tilnefningar. Varamenn skulu skipaðir með sama hætti. Atkvæði formanns ræður úrslitum ef atkvæði falla jöfn. Ráðherra skipar formann og varaformann úr hópi þeirra sem skipaðir eru án tilnefningar.
Skipunartími flugráðs er fjögur ár, en skal þó takmarkaður við embættistíma þess ráðherra sem skipar.
Verkefni flugráðs eru að:
a. fjalla um stefnumótun í flugmálum,
b. veita ráðherra umsögn um tillögu samgönguráðs að samgönguáætlun, sbr. lög um samgönguáætlun,
c. veita umsögn um lög og reglur er varða flugmál,
d. fjalla um málefni sem ráðherra sendir flugráði til umfjöllunar,
e. fjalla um mál sem flugmálastjóri eða einstakir flugráðsmenn óska að fjallað verði um.
Flugmálastjóri situr fundi ráðsins með málfrelsi og tillögurétt ásamt þeim starfsmönnum Flugmálastjórnar sem hann telur ástæðu til eða ráðið óskar eftir.
4.
gr.
Verkefni Flugmálastjórnar.
Flugmálastjórn skal m.a.:
1. Skrá loftför í íslenska loftfaraskrá.
2. Veita heimildir til hvers konar reksturs sem skilgreindur er í loftferðalögum og reglugerðum settum á grundvelli þeirra, eins og flugreksturs, reksturs viðhaldsstöðva, flugskóla, skóla fyrir flugleiðsöguþjónustu og flugvéltækna, flugleiðsöguþjónustu, reksturs flugvalla og flugstöðva, sem og að hafa samfellt eftirlit með þessari starfsemi.
3. Gefa út heimildir í samræmi við lög, reglugerðir og alþjóðlegar skuldbindingar og hafa eftirlit með þeirri starfsemi sem grundvallast á þessum heimildum.
4. Gefa út skírteini til einstaklinga í samræmi við lög og reglugerðir og alþjóðlegar skuldbindingar og tryggja framkvæmd prófa.
5. Kveða á um skipulag loftrýmis og flugleiðsögu, eða gera tillögu um slíkt til samgönguráðherra.
6. Annast eftirlit með framkvæmd flugverndar í samræmi við lög, reglugerðir og alþjóðlegar skuldbindingar á sviði flugverndar.
7. Stuðla að því að hvers konar flugstarfsemi þróist hér á landi í samræmi við samfélagsleg og umhverfisleg markmið á hverjum tíma.
8. Taka þátt í alþjóðlegu samstarfi eftir því sem kveðið er á um í alþjóðasamningum eða samstarfi sem ríkisstjórnin felur Flugmálastjórn að taka þátt í.
9. Vera ráðgefandi fyrir stjórnvöld og ráðuneyti á sviði loftferða og hafa eftirlit með því að Ísland uppfylli á hverjum tíma þær skuldbindingar sem mælt er fyrir um í alþjóðasamningum.
Að auki skal Flugmálastjórn annast, eftir því sem við á, undirbúning að setningu laga og reglugerða og taka þátt í mótun þeirra, m.a. á erlendum vettvangi, og annast undirbúning samninga við erlend ríki og alþjóðastofnanir og eftir atvikum gerð slíkra samninga.
5. gr.
Eftirlit.
Flugmálastjórn er heimilt að athuga rekstur eftirlitsskyldra aðila svo oft sem þurfa þykir. Flugmálastjórn skal í þeim tilgangi vera heimill aðgangur að starfsstöðvum leyfishafa og að loftförum og búnaði þeirra til að framkvæma vettvangsathuganir, úttektir og skoðanir.
Eftirlitsskyldum aðilum er skylt að veita Flugmálastjórn upplýsingar um starfsemina og aðgang að gögnum í vörslu þeirra er varða starfsemina sem Flugmálastjórn telur nauðsynleg.
Eftirlitsskyldur aðili skal án fyrirvara geta sýnt fram á að hann uppfylli skilyrði leyfisveitingar og, ef með þarf, gangast undir þau próf sem Flugmálastjórn er heimilt að krefjast að gengist sé undir.
Flugmálastjórn getur krafist upplýsinga og gagna frá öðrum stjórnvöldum, óháð þagnarskyldu þeirra, ef slíkt er nauðsynlegt til að unnt sé að sinna lögbundnu eftirliti.
Um eftirlitsheimildir Flugmálastjórnar fer að öðru leyti eftir ákvæðum loftferðalaga, svo og annarra laga eftir því sem við á.
6. gr.
Leyfissviptingar, þvingunarúrræði o.fl.
Leyfissvipting getur verið bundin við tiltekna hluta leyfisins.
Um leyfissviptingar og þvingunarúrræði Flugmálastjórnar fer að öðru leyti eftir ákvæðum loftferðalaga, svo og annarra laga eftir því sem við á.
7. gr.
Þagnarskylda og veiting upplýsinga.
Með gögn og aðrar upplýsingar, sem Flugmálastjórn aflar við eftirlit eða af öðrum ástæðum, skal fara sem trúnaðarmál.
Flugmálastjórn er heimilt að safna saman, vinna úr og birta tölfræðilegar upplýsingar um loftferðir og skulu þeir sem reka leyfisbundna starfsemi skyldir til að láta í té slíkar upplýsingar ef eftir er leitað.
Þrátt fyrir lagaákvæði um þagnarskyldu má veita eftirlitsstjórnvöldum annarra ríkja og eftirlitsaðilum á vegum viðurkenndra alþjóðasamtaka, sem Ísland er aðili að, upplýsingar sé það liður í samstarfi ríkja um eftirlit með starfsemi eftirlitsskyldra aðila og slík upplýsingagjöf er nauðsynleg til að unnt sé að framfylgja eftirlitinu.
8. gr.
Athugasemdir vegna leyfishafa.
9. gr.
Gjaldskrá o.fl.
Þá er Flugmálastjórn heimilt að hafa tekjur af þjónustu- og verksamningum, svo og af rannsóknarstarfsemi og þróunarverkefnum.
Kröfur Flugmálastjórnar vegna gjalda skv. 1. mgr. eru aðfararhæfar án undangengins dóms eða sáttar.
10. gr.
Kæruheimild.
11. gr.
Skýrsla.
12. gr.
Reglugerð.
Nánar skal kveðið á um hlutverk flugráðs í reglugerð.
13. gr.
Gildistaka o.fl.
Jafnframt fellur úr gildi II. kafli laga nr. 60/1998, um loftferðir, með síðari breytingum.
Athugasemdir við lagafrumvarp þetta.
I.
Í starfshópinn voru skipaðir þeir Ólafur Sveinsson hagverkfræðingur, sem var formaður hópsins, Gunnar Finnsson, rekstrarhagfræðingur og fyrrverandi aðstoðarframkvæmdastjóri hjá Alþjóðaflugmálastofnuninni, ICAO, Hilmar B. Baldursson, viðskiptafræðingur og flugstjóri, og Andri Árnason hæstaréttarlögmaður. Með starfshópnum störfuðu Karl Alvarsson og Jón Eðvald Malmquist, lögfræðingar í samgönguráðuneytinu.
Af hálfu starfshópsins voru annars vegar unnin drög að lagafrumvarpi um stofnun hlutafélags um flugleiðsöguþjónustu og flugvallarekstur Flugmálastjórnar Íslands, sem lagt er fram samhliða þessu lagafrumvarpi, og hins vegar gerðar tillögur að sérstökum lögum um Flugmálastjórn Íslands sem kæmu í stað núgildandi II. kafla laga nr. 60/1998, um loftferðir. Lýtur frumvarp þetta að því síðarnefnda.
Með þeim drögum sem hér liggja fyrir er lagt til að skipulagi flugmála hér á landi verði breytt. Skilið verði á milli þjónustu og reksturs annars vegar og stjórnsýslu og eftirlits hins vegar, til samræmis við alþjóðlega þróun á þessu sviði, m.a. annars staðar Norðurlöndum.
II.
Í skýrslu stýrihópsins kemur fram að viðamiklar breytingar hafi orðið á rekstrarumhverfi flugsamgangna á undanförnum árum. Ástæður breytinganna séu margvíslegar en þar vegi þyngst öryggissjónarmið, kröfur um gagnsæjan og hagkvæman rekstur, samkeppnissjónarmið og það að greinin geti verið sjálfbær. Þróunin í þessa veru hafi verið hröð, bæði vegna tækniframfara og vegna þess að ný alþjóðleg viðhorf í flugmálum hafi rutt sér til rúms á vettvangi Alþjóðaflugmálastofnunarinnar, ICAO, og með stofnun JAA, Flugöryggissamtaka Evrópu, og EASA, Flugöryggisstofnunar Evrópu, sem mun taka við verkefnum JAA. Samhliða þessari þróun hafi mörg ríki endurskoðað fyrirkomulag flugmála sinna og ráðist í skipulagsbreytingar á því sviði. Íslensk stjórnvöld hafi fylgst með þessari þróun og hafi stýrihópurinn verið skipaður hinn 30. desember 2003 til þess að vinna að tillögum varðandi breytingar á fyrirkomulagi skipulags flugmála hér á landi. Markmið stýrihópsins var m.a. að fara yfir alla starfsemi, skipulag og verkefni Flugmálastjórnar og leggja mat á hvaða verkefni teldust til stjórnsýslu- og eftirlitsverkefna og hvaða verkefni teldust vera þjónustuverkefni. Þá var hópnum ætlað að skilgreina hvaða rekstrarform mundi henta fyrir þá starfsemi Flugmálastjórnar sem lýtur að rekstri og þjónustu við flugið, og þá sérstaklega hvort hlutafélagaformið teldist henta til þeirrar starfsemi eða hluta hennar. Þá var hópnum ætlað að gera tilteknar athuganir á fjárhagslegum áhrifum aðgreiningar stjórnsýslu og eftirlitsverkefna annars vegar og þjónustuverkefna hins vegar, skilgreina áhrif breytinganna á flugöryggismál o.fl.
III.
Að teknu tilliti til þeirra sjónarmiða sem rakin voru í skýrslu stýrihóps um framtíðarskipan flugmála, sbr. framangreint, var það ákvörðun samgönguráðherra að rétt væri og nauðsynlegt að gerðar yrðu breytingar á skipulagi og öðru fyrirkomulagi á núverandi starfsemi Flugmálastjórnar Íslands, bæði með tilliti til nauðsynlegrar aðgreiningar á milli stjórnsýslu, þ.m.t. eftirlits, annars vegar og flugleiðsöguþjónustu og flugvallareksturs hins vegar, til að uppfylla fyrrgreindar kröfur sem fram hafa komið hjá ICAO og Evrópusambandinu. Þá var það mat samgönguráðherra að nauðsynlegt væri að gera það kleift að þjónustuþættir í starfsemi Flugmálastjórnar geti starfað í samkeppnisumhverfi og að sú starfsemi verði samkeppnishæf við þær breyttu aðstæður sem fyrirsjáanlegar eru taldar, auk þess sem nauðsynlegt sé að sá þáttur starfseminnar geti brugðist skjótt við í hröðu og breytilegu rekstrarumhverfi sem m.a. geti kallað á skjótar ákvarðanir í markaðslegu tilliti.
Til að koma í kring framangreindum breytingum á skipan stjórnsýslu og þjónustustarfsemi Flugmálastjórnar hefur samgönguráðherra ákveðið að leggja til, í samræmi við tillögu stýrihópsins, að ríkisstjórninni verði heimilað að stofna hlutafélag um flugleiðsöguþjónustu og flugvallarekstur Flugmálastjórnar Íslands, sbr. sérstakt frumvarp þar að lútandi sem lagt er fram samhliða þessu lagafrumvarpi. Jafnframt er gert ráð fyrir að tilteknar breytingar verði gerðar á lagaumhverfi Flugmálastjórnar Íslands, svo sem greinir í frumvarpi þessu.
IV.
Í frumvarpi þessu er fjallað um skipulag stofnunarinnar, yfirstjórn hennar og stöðu gagnvart samgönguráðuneytinu, auk þess sem kveðið er á um stöðu flugmálastjóra og heimildir hans til að ráða til stofnunarinnar annað starfsfólk. Þá er í frumvarpi þessu kveðið á um hlutverk flugráðs, sem skal vera skipað sex mönnum og sex til vara, en ráðinu er ætlað að vera ráðherra og flugmálastjóra til ráðuneytis um tiltekin mál sem undir það falla og tilgreind eru í frumvarpi þessu. Er hlutverk flugráðs að nokkru takmarkað frá því sem nú er en gert er ráð fyrir að ráðið hafi eftir sem áður mikilvægu ráðgefandi hlutverki að gegna. Í frumvarpinu er gerð grein fyrir helstu verkefnum Flugmálastjórnar, m.a. á sviði skráningar loftfara og leyfisveitinga til reksturs og til starfa á hinum ýmsu sviðum flugmála. Þá er í frumvarpinu kveðið á um almennar eftirlitsheimildir stofnunarinnar, til viðbótar við slíkar heimildir í öðrum lögum, einkum loftferðalögum, og að auki er kveðið á um heimildir stofnunarinnar til leyfissviptinga, en það ákvæði er einnig almennt til viðbótar við tiltekin ákvæði loftferðalaga sem fjalla um slíkar leyfissviptingar og önnur þvingunarúrræði. Í frumvarpinu er einnig sérstakt þagnarskylduákvæði og ákvæði sem lýtur jafnframt að afhendingu gagna sem stofnunin aflar í starfsemi sinni. Þá er í frumvarpinu gert ráð fyrir að stofnunin geti tekið til athugunar athugasemdir og kvartanir frá notendum loftferðaþjónustu, en slíkt ákvæði er sett til að efla eftirlitshlutverk stofnunarinnar. Í frumvarpinu er kveðið á um gjaldskrá stofnunarinnar og gjaldtökuheimildir, en miðað er við að ráðherra staðfesti gjaldskrána sem taki mið af kostnaði við að veita umrædda þjónustu (m.a. fyrir leyfi og eftirlit). Í niðurlagi frumvarpsins er gert ráð fyrir að stofnunin gefi út skýrslu um starfsemi sína og að ráðherra skuli setja reglugerð þar sem nánar sé kveðið á um hlutverk stofnunarinnar, auk þess sem þar er að finna almennar reglugerðarheimildir, m.a. varðandi flugráð.
Athugasemdir við einstakar greinar frumvarpsins.
Um 1. gr.
Um 2. gr.
Um 3. gr.
Um 4. gr.
Um 5. gr.
Loks er kveðið á um það í grein þessari að Flugmálastjórn sé heimilt að krefja önnur stjórnvöld, óháð þagnarskyldu þeirra, um upplýsingar varðandi leyfisskylda aðila eða starfsemi þeirra, ef slíkt er nauðsynlegt til að sinna lögbundnu eftirliti.
Um 6. gr.
Um 7. gr.
Í 3. mgr. greinarinnar er tekið fram að Flugmálastjórn sé heimilt að safna saman, vinna úr og birta tölfræðilegar upplýsingar um loftferðir og að heimilt sé að krefja þá sem stunda leyfisbundna starfsemi um slíkar upplýsingar. Er gert ráð fyrir að um meðferð slíkra upplýsinga og meðferð gagna, sem aflað er í þessum tilgangi, fari samkvæmt lögum um persónuvernd og vernd persónuupplýsinga, nr. 77/2000, eftir því sem við á.
Í 4. mgr. greinarinnar er fjallað um heimild Flugmálastjórnar til að veita eftirlitsstjórnvöldum annarra ríkja eða eftirlitsaðilum á vegum viðurkenndra alþjóðasamtaka, sem Ísland er aðili að, upplýsingar sem samkvæmt grein þessari kunna að vera háðar þagnarskyldu, enda sé slíkt liður í eftirlitssamstarfi ríkja og nauðsynlegt til að framfylgja lögmæltu eftirliti. Er ákvæði þetta sett til að tryggja alþjóðlegt eftirlit með leyfisskyldum aðilum, en ljóst er að það er mjög mikilvægt í því alþjóðlega umhverfi sem flugið er að samstarf eftirlitsaðila sé skilvirkt. Mætti eftir atvikum líta svo á að eftirlitsstjórnvöld annarra ríkja, sem eru í samstarfi við íslensk stjórnvöld að þessu leyti, séu ekki óviðkomandi aðilar í skilningi 1. mgr. greinarinnar, en málsgrein þessari er ætlað að taka þar af öll tvímæli.
Um 8. gr.
Um 9. gr.
Þá er kveðið á um það í 2. mgr. að Flugmálastjórn sé heimilt að hafa einnig tekjur af þjónustu- og verksamningum, svo og af rannsóknarstarfsemi og þróunarverkefnum. Ekki er hér gert ráð fyrir sérstakri gjaldskrá, enda ekki um að ræða hefðbundin lögmælt stjórnsýsluverkefni. Þóknun fyrir slík verkefni yrði í samræmi við samninga í hverju tilviki.
Um 10. og 11. gr.
Um 12. gr.
Um 13. gr.
Fylgiskjal.
Fjármálaráðuneyti,
fjárlagaskrifstofa:
Umsögn um frumvarp til laga um Flugmálastjórn Íslands.
Verði frumvarpið óbreytt að lögum er áætlað að kostnaður Flugmálastjórnar Íslands vegna breytinga sem frumvarpið felur í sér verði 30,1 m.kr., sem falli til frá og með árinu 2007. Helsta ástæða kostnaðaraukans er launakostnaður vegna fjögurra nýrra stöðugilda þar sem stjórnsýsla á ákveðnum sviðum flyst til hlutafélagsins m.a. við fjármál, starfsmannastjórnun og eftirlit með hinu nýja fyrirtæki. Gert er ráð fyrir því að kostnaðinum verði mætt með forgangsröðun innan fjárlagaramma langtímaáætlunar samgönguráðuneytisins.
