Ferill 680. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect.
Þingskjal 1108 — 680. mál.
Frumvarp til laga
um breytingu á búvörulögum, búnaðarlögum og tollalögum (búvörusamningar, búnaðarlagasamningur).
(Lagt fyrir Alþingi á 145. löggjafarþingi 2015–2016.)
I. KAFLI
Breyting á búvörulögum, nr. 99/1993, með síðari breytingum.
1. gr.
Merking orða í lögum þessum er sem hér segir:
1. Afurðastöð er hver sá lögaðili eða einstaklingur sem tekur við afurðum úr höndum frumframleiðenda til vinnslu, flokkunar, pökkunar, geymslu, heildsölu eða dreifingar eða vinnur úr eða selur eigin frumframleiðslu umfram magn sem skilgreint er.
2. Álagsgreiðsla er tiltekin fjárhæð sem greiðist fyrir gæðastýrða framleiðslu, sbr. 41. gr.
3. Búvörur teljast í lögum þessum afurðir búfjár, þ.m.t. afurðir nautgripa, sauðfjár, hrossa, svína, alifugla og loðdýra, afurðir nytjajurta og afurðir hlunninda. Lög þessi taka ekki til afurða alifiska.
4. Framleiðandi er hver sá sem á eigin vegum hefur með búvöruframleiðslu að gera, hvort sem er einstaklingur, lögaðili, aðili að félagsbúi eða ríkisbú.
5. Garðyrkjubýli, gróðrarstöð og garðyrkjustöð merkir í lögum þessum lögaðila eða býli, með virðisaukaskattsskylda veltu, sem framleiðir grænmeti (útirækt/ylrækt), skrautjurtir, garðplöntur eða tré og runna.
6. Greiðslumark lögbýlis er tiltekinn fjöldi ærgilda eða magn mjólkur mælt í lítrum sem ákveðið er fyrir hvert lögbýli og veitir rétt til beingreiðslu úr ríkissjóði.
7. Gæðastýrð sauðfjárframleiðsla eru afurðir sem framleiddar eru samkvæmt kröfum í 41. gr.
8. Heildargreiðslumark er fjöldi ærgilda eða tiltekið magn mjólkur mælt í lítrum sem ákveðið er í samræmi við samning skv. 30. gr. og skiptist milli lögbýla eftir greiðslumarki þeirra.
9. Lögbýli eða jörð er í lögum þessum skilgreint skv. 2. gr. jarðalaga.
10. Verðlagsár er almanaksárið.
11. Vetrarfóðraðar kindur eru ær, hrútar, sauðir og lömb sem sett eru á vetur og talin eru fram skv. 10. gr. laga um búfjárhald.
2. gr.
3. gr.
Ráðherra skipar þrjá menn í verðlagningarnefnd mjólkurvara til þriggja ára í senn, þar af einn sem formann.
Nefndin er sjálfstæð í störfum sínum og setur sér starfsreglur. Þeir sem skipaðir eru í nefndina skulu vera óvilhallir og þannig valdir að nefndin búi yfir þekkingu og reynslu á sviði rekstrar, reikningsskila fyrirtækja, hagfræði og lögfræði. Formaður nefndarinnar skal hafa lokið framhaldsnámi á háskólastigi á sviði sem lýtur að hlutverki nefndarinnar. Varamenn skulu skipaðir á sama hátt og uppfylla sömu hæfnisskilyrði og aðalmenn.
Nefndinni er heimilt að kveðja sér til ráðgjafar og aðstoðar sérfróða menn við vinnslu einstakra mála. Starfa þeir með nefndinni við undirbúning og meðferð mála.
Hlutverk nefndarinnar er að setja afurðastöðvum mjólkur í markaðsráðandi stöðu tekjumörk skv. 9. gr. og staðfesta verðskrá skv. 10. gr.
Ákvarðanir nefndarinnar skulu rökstuddar og eru kæranlegar til ráðherra. Ákvarðanir nefndarinnar skulu birtar með aðgengilegum og skipulögðum hætti opinberlega.
Kostnaður vegna nefndarinnar greiðist úr ríkissjóði.
4. gr.
Afurðastöð sem tekur á móti a.m.k. 80% af innveginni mjólk er skylt að safna mjólk frá framleiðendum um land allt og greiða þeim sama verð fyrir mjólk óháð búsetu. Henni er einnig skylt að selja afurðir á sama heildsöluverði um land allt. Einnig er henni skylt að selja öðrum vinnsluaðilum mjólk og mjólkurafurðir, sem nemur allt að 5% af þeirri mjólk sem afurðastöðin tekur við, til frekari vinnslu í samræmi við verðskrá skv. 10. gr.
Afurðastöð skal haga bókhaldi sínu á skýran og aðgengilegan hátt og semja ársreikninga í samræmi við lög, reglugerðir og settar reikningsskilareglur.
5. gr.
Afurðastöð verðleggur mjólk til framleiðenda og ákveður heildsöluverð á mjólkurafurðum. Þó skal verðlagningarnefnd mjólkurvara ákveða verð til framleiðenda fyrir mjólk sem framleidd er innan greiðslumarks og er þá afurðastöð skylt að greiða það verð.
Verðlagningarnefnd mjólkurvara skal setja afurðastöð í markaðsráðandi stöðu tekjumörk á innlendum markaði til fimm ára í senn. Við setningu tekjumarka skal taka tillit til kostnaðar vegna reksturs og fjárfestinga almennrar starfsemi afurðastöðvar. Starfsemi sem er ekki nauðsynleg vegna rekstursins er undanskilin við ákvörðun tekjumarka.
Við ákvörðun tekjumarka skal nefndin taka mið af arðsemi afurðastöðvar, sem skal vera sem næst vegnu meðaltali fjármagnskostnaðar sem taki mið af hæfilegri arðsemiskröfu á eigið fé afurðastöðvar.
Náist ekki markmið um skilvirkni í rekstri afurðastöðvar með afmörkun tekjumarkatímabila er nefndinni heimilt að setja afurðastöð hagræðingarkröfu fyrir nýtt tekjumarkatímabil eftir að afurðastöð hefur verið gefinn kostur á að tjá sig um slíkar fyrirætlanir. Slík hagræðingarkrafa skal byggð á sjónarmiðum í sambærilegum rekstri um hvað telst skilvirkni í rekstri, studd af undangengnu hagrænu mati.
Tekjumörk afurðastöðvar skulu liggja fyrir eigi síðar en 15. september árið áður en tekjumörk taka gildi.
Afurðastöð skal skila nefndinni rekstrarupplýsingum 1. maí ár hvert vegna fyrra árs, ásamt uppgjöri tekjumarka við lok hvers árs þar sem bornar skulu saman rauntekjur og tekjumörk ársins.
6. gr.
Afurðastöð mjólkur í markaðsráðandi stöðu skal setja sér verðskrá vegna sölu á mjólk og mjólkurafurðum til frekari vinnslu. Afurðastöð skal birta verðskrá opinberlega.
Verðskrá skv. 1. mgr. tekur ekki gildi fyrr en verðlagningarnefnd mjólkurvara hefur staðfest verðskrána formlega.
7. gr.
Hagstofa Íslands skal afla fullnægjandi gagna fyrir verðlagningarnefnd mjólkurvara um framleiðslukostnað búvara og aðra kostnaðarliði sem nefndin þarf á að halda vegna starfa sinna.
8. gr.
Þrátt fyrir ákvæði samkeppnislaga er afurðastöðvum í mjólkuriðnaði heimilt að gera samninga sín á milli um verðtilfærslu milli tiltekinna afurða. Leggja skal slíka samninga fyrir verðlagningarnefnd mjólkurvara til upplýsingar. Slíkir samningar mega ekki ná til vöru sem fellur undir gildissvið samningsins um Evrópska efnahagssvæðið.
9. gr.
10. gr.
11. gr.
a. 1. mgr. fellur brott.
b. Í stað orðsins „mjólkursamlag“ og „mjólkursamlags“ í 1. málsl. 2. mgr. kemur: afurðastöð; og: afurðastöðvar.
12. gr.
Til þess að vinna að markmiðum stjórnvalda á hverjum tíma um framleiðslu búvara er ráðherra:
a. heimilt að leita eftir samningum fyrir hönd ríkisstjórnarinnar við Bændasamtök Íslands um framleiðsluskilyrði, stuðning og stjórn á magni búvara. Heimilt er að semja til lengri tíma í einu og að binda samninga við einstakar búvörur. Ráðherra er heimilt í stað fyrrgreindra samninga að semja um beinar greiðslur ríkissjóðs til framleiðenda nautgripa- og sauðfjárafurða á lögbýlum og framleiðenda garðyrkjuafurða á garðyrkjubýlum,
b. heimilt að ákveða mismunandi stuðningsgreiðslur eftir landsvæðum með tilliti til byggðasjónarmiða og mikilvægis einstakra búgreina á hverjum stað.
Heimilt er að mæla fyrir um endurskoðun samnings skv. 1. mgr. á samningstímanum þar sem metin eru áhrif og þróun samkvæmt samningi og teknar upp samningaviðræður að nýju teljist þess þörf.
Þeir framleiðendur einir fá greiðslur í samræmi við samning samkvæmt þessari grein sem stunda landbúnað á lögbýli eða garðyrkjubýli, eru með virðisaukaskattsnúmer og starfsemi sem fellur undir atvinnugreinanúmer 01 og 02 í atvinnuvegaflokkun Hagstofu Íslands, sbr. ÍSAT2008, þó ekki starfsemi í undirflokkum 01.61, 01.62, 01.63, 01.64, 01.70 og 02.40.
Á hverju lögbýli eða garðyrkjubýli skal aðeins einn framleiðandi vera skráður handhafi greiðslna. Þó er einstaklingum í hjúskap eða óvígðri sambúð á hverju lögbýli heimilt að skrá tvo framleiðendur sem handhafa greiðslna. Þegar um fleiri sjálfstæða rekstraraðila er að ræða með aðskilinn búrekstur getur hver og einn þeirra verið handhafi greiðslna.
13. gr.
Ráðherra skipar sex menn í framkvæmdanefnd búvörusamninga. Ráðherra tilnefnir tvo fulltrúa og skal annar þeirra vera formaður. Ráðherra sem fer með fjárreiður ríkisins tilnefnir einn fulltrúa og Bændasamtök Íslands tilnefna þrjá fulltrúa. Varamenn skulu tilnefndir og skipaðir á sama hátt.
Framkvæmdanefnd búvörusamninga er sjálfstæð í störfum sínum og setur sér starfsreglur.
Framkvæmdanefnd búvörusamninga er samráðsvettvangur samningsaðila um framkvæmd samninga skv. 30. gr. Nefndin er ráðherra til ráðgjafar við framkvæmd samninga skv. 30. gr. Hún tekur ákvarðanir um tilfærslur framlaga milli einstakra samningsliða og greiðslutilhögun framlaga.
Ákvarðanir í nefndinni skulu teknar með einföldum meiri hluta atkvæða. Séu ákvæði jöfn sker atkvæði formanns úr um niðurstöðu. Ákvarðanir framkvæmdanefndar búvörusamninga eru endanlegar á stjórnsýslustigi. Fundargerðir og ákvarðanir nefndarinnar skal birta opinberlega.
14. gr.
Matvælastofnun er heimilt að ákveða að greiðslur í samræmi við samning skv. 30. gr. verði greiddar til framleiðanda óháð framleiðslu á lögbýli eða garðyrkjubýli ef framleiðsluskilyrði hafa raskast tímabundið vegna náttúruhamfara, þannig að búskapur hafi dregist saman eða fallið niður um tíma, t.d. vegna stórfellds öskufalls eða jökulflóða, vegna óvenjulegs veðurfars, alvarlegra búfjár- eða plöntusjúkdóma eða vegna þess að afurðasala frá býlinu hefur verið bönnuð af ástæðum sem hlutaðeigandi framleiðandi gat ekki haft áhrif á.
Nú hefur framleiðandi fengið greiddar bætur vegna tjóns sem hann á jafnframt rétt á að fá bætt með greiðslum samkvæmt þessu ákvæði og er þá heimilt að lækka greiðslurnar sem bótunum nemur. Jafnframt er ráðherra heimilt að áskilja að bætur sem framleiðandi kann að eiga rétt á síðar vegna tjónsins renni í ríkissjóð.
Ráðherra er heimilt að víkja frá ásetningshlutfalli skv. 3. mgr. 39. gr. á býlum þar sem framleiðsluskilyrði hafa raskast tímabundið skv. 1. mgr.
Um þær greiðslur sem eru framleiðslutengdar skal taka mið af meðaltalsframleiðslu síðustu þriggja ára fyrir röskun framleiðsluskilyrða. Þó er Matvælastofnun heimilt að víkja frá þessu viðmiði ef málefnalegar ástæður eru fyrir því.
Heimilt er að binda ákvörðun um fyrirgreiðslu því skilyrði að bætur sem framleiðandi kann að eiga rétt á frá þriðja aðila renni sem fyrirgreiðslunni nemur í ríkissjóð.
15. gr.
16. gr.
17. gr.
Markmið með ákvæðum þessa kafla um starfsskilyrði sauðfjárræktar eru:
a. að stuðla að áframhaldandi þróun í greininni og bættri afkomu,
b. að treysta stoðir sauðfjárræktar í byggða- og atvinnulegu tilliti,
c. að auðvelda nýliðun og nauðsynleg kynslóðaskipti sem tryggi að stuðningur ríkisins nýtist starfandi bændum á hverjum tíma,
d. að stuðla að fjölbreyttu framboði gæðaafurða á sanngjörnu verði fyrir neytendur,
e. að efla gæðastýrða sauðfjárframleiðslu og aðra þætti sem henni tengjast eins og velferð dýra, heilnæmi afurða, umhverfisvitund og sjálfbæra landnýtingu, og
f. að efla markaðsstarf, nýsköpun og markaðsvitund í sauðfjárrækt.
18. gr.
Á tímabilinu frá 1. janúar 2017–31. desember 2026 greiðir íslenska ríkið framlög til sauðfjárræktar í samræmi við samning skv. 30. gr.
Enginn framleiðandi getur fengið hærri heildarframlög samkvæmt samningi um starfsskilyrði sauðfjárræktar en sem nemur 0,4% af heildarframlögum hvers árs.
19. gr.
a. 3. og 4. málsl. 1. mgr. falla brott.
b. Við 1. málsl. 2. mgr. bætist: til 31. desember 2020.
c. Við bætist ný málsgrein, svohljóðandi:
Frá og með 1. janúar 2026 fellur greiðslumark úr gildi. Greiðslumark sem er óvirkt í þrjú ár samfellt á tímabilinu 1. janúar 2017 – 31. desember 2025 fellur niður.
20. gr.
a. 1. málsl. 3. mgr. orðast svo: Til að fá fullar beingreiðslur til 1. janúar 2021 þarf handhafi að eiga að lágmarki 0,7 vetrarfóðraðar kindur fyrir hvert ærgildi greiðslumarks.
b. 2. málsl. 3. mgr. fellur brott.
c. Í stað orðsins „beingreiðslur“ í 1. málsl. 5. mgr. kemur: greiðslur.
d. 6. mgr. orðast svo:
Handhafi greiðslumarks getur óskað eftir innlausn á greiðslumarki frá 1. janúar 2017 til 31. desember 2020. Við innlausn greiðir ríkissjóður handhafa greiðslumarks núvirt andvirði beingreiðslna næsta almanaksár eftir að innlausnar er óskað. Matvælastofnun skal sjá um framkvæmd innlausnar greiðslumarks.
21. gr.
a. 1. mgr. orðast svo:
Framleiðandi sem á tímabilinu frá 1. janúar 2017 – 31. desember 2026 uppfyllir skilyrði um gæðastýrða framleiðslu á rétt á sérstakri álagsgreiðslu sem greiða skal fyrir allt framleitt kindakjöt frá framleiðanda sem uppfyllir kröfur um velferð búfjár, sjálfbæra landnýtingu og hollustu afurða.
b. 2. mgr. orðast svo:
Gæðastýrð sauðfjárframleiðsla skal m.a. ná til landnota, aðbúnaðar og umhverfis, skýrsluhalds, jarðræktar, fóðrunar, heilsufars og lyfjanotkunar. Framleiðsluaðferðir og framleiðsluaðstæður skulu skjalfestar, svo sem með landbótaáætlun.
c. 2. málsl. 3. mgr. fellur brott.
d. 4. mgr. orðast svo:
Tíðni eftirlits með framleiðendum í gæðastýrðri sauðfjárframleiðslu skal byggjast á áhættuflokkun, að teknu tilliti til niðurstaðna úr eftirliti og samkvæmt eftirlitsáætlun.
e. 5. málsl. 6. mgr. fellur brott.
f. Við bætist ný málsgrein, svohljóðandi:
Framkvæmdanefnd búvörusamninga er heimilt að ákvarða mismunandi stuðla í þeim tilgangi að greiða misháar álagsgreiðslur á einstaka flokka lambakjöts og ærkjöts og vegna mismunandi sláturtíma.
22. gr.
23. gr.
24. gr.
Markmið ákvæða þessa kafla um starfsskilyrði nautgriparæktar eru:
a. að almenn starfsskilyrði í framleiðslu og vinnslu nautgripaafurða og stuðningur ríkisins við greinina stuðli að áframhaldandi hagræðingu, bættri samkeppnishæfni og lægra vöruverði,
b. að auðvelda nýliðun og nauðsynleg kynslóðaskipti sem tryggi að stuðningur ríkisins nýtist starfandi bændum á hverjum tíma,
c. að stuðla að fjölbreyttu framboði gæðaafurða á sanngjörnu verði fyrir neytendur,
d. að gætt sé sjónarmiða um velferð dýra og heilnæmi afurða,
e. að greinin fái svigrúm til að búa sig undir aukna erlenda samkeppni og skapa aðstæður til að nýta sóknarfæri á erlendum mörkuðum, og
f. að greinin geti endurnýjað framleiðsluaðstöðu í samræmi við auknar kröfur um aðbúnað og velferð dýra.
25. gr.
a. Orðin „þremur mánuðum“ í 2. málsl. 1. mgr. falla brott.
b. 2. mgr. fellur brott.
c. Við bætist ný málsgrein, svohljóðandi:
Heildargreiðslumark fellur niður 1. janúar 2021. Greiðslumark lögbýla heldur gildi sínu sem viðmið fyrir beingreiðslur til 31. desember 2025.
26. gr.
Greiðslumark skal bundið við lögbýli. Matvælastofnun skal halda skrá yfir greiðslumark lögbýla og handhafa réttar til beingreiðslu samkvæmt því. Þó er heimilt þegar um fleiri sjálfstæða aðila er að ræða sem standa að búinu að skrá þá sérstaklega.
Handhafi greiðslumarks getur óskað eftir innlausn á greiðslumarki frá 1. janúar 2017 til 31. desember 2019. Við innlausn greiðir ríkissjóður handhafa greiðslumarks tvöfalt núvirt andvirði greiðslna út á greiðslumark næsta almanaksár eftir að innlausnar er óskað. Greiðslumark sem innleyst er skal boðið til sölu á sama verði. Nýliðar og framleiðendur sem hafa framleitt a.m.k. 10% umfram greiðslumark árin 2013–2015 skulu hafa forgang að kaupum upp að tilteknu marki samkvæmt reglugerð.
Ef innleyst greiðslumark selst ekki þannig að jöfnuður verði á innlausn og sölu skal því mætt með skerðingu á öðrum framlögum samkvæmt samningi um starfsskilyrði nautgriparæktar samkvæmt ákvörðun framkvæmdanefndar búvörusamninga. Matvælastofnun skal sjá um framkvæmd innlausnar og sölu greiðslumarks.
Greiðslumark þar sem engin framleiðsla fer fram í a.m.k. eitt verðlagsár skal falla niður.
27. gr.
Aðilaskipti að greiðslumarki eru óheimil frá 1. janúar 2017. Þó er heimil tilfærsla greiðslumarks milli lögbýla í eigu sama aðila.
Tilfærsla greiðslumarks tekur ekki gildi fyrr en staðfesting Matvælastofnunar liggur fyrir.
28. gr.
Á tímabilinu frá 1. janúar 2017 – 31. desember 2026 greiðir íslenska ríkið framlög til nautgriparæktar í samræmi við samning skv. 30. gr.
Enginn framleiðandi getur fengið hærri heildarframlög samkvæmt samningi um starfsskilyrði nautgriparæktar en sem nemur 0,7% af heildarframlögum hvers árs.
Greiðsla út á greiðslumark er stuðningur við framleiðslu og markað fyrir mjólkurafurðir, greiddur úr ríkissjóði til greiðslumarkshafa. Greiðsla út á greiðslumark er greidd mánaðarlega og ákveður framkvæmdanefnd búvörusamninga nánar greiðslutilhögun og fráviksmörk beingreiðslu fyrir upphaf hvers verðlagsárs, að fengnum tillögum Landssambands kúabænda.
Greiðslur út á innvegna mjólk eru greiddar mánaðarlega á alla innvegna mjólk óháð greiðslumarki og skal skipt í tólf jafna hluta þannig að jafnhá upphæð er greidd í hverjum mánuði óháð framleiðslumagni mánaðarins. Upphæð hvers mánaðar deilist jafnt á alla innvegna lítra í þeim mánuði.
29. gr.
Ráðherra er heimilt að ráðstafa framlögum milli tiltekinna liða í samningi skv. 30. gr. til að bregðast við breytingum á framboði og eftirspurn á markaði, að fenginni tillögu framkvæmdanefndar búvörusamninga.
30. gr.
a. Orðið „fullvirðisrétt“ í 2. mgr. fellur brott.
b. 3. mgr. fellur brott.
31. gr.
32. gr.
Markmið með ákvæðum þessa kafla um starfsskilyrði framleiðenda garðyrkjuafurða eru:
a. að auka framboð og neyslu á garðyrkjuafurðum í samræmi við lýðheilsustefnu stjórnvalda og auka vitund um hollustu og heilbrigða lífshætti,
b. að stuðla að fjölbreyttara framboði á garðyrkjuafurðum árið um kring á sanngjörnu verði fyrir neytendur,
c. að auka fagmennsku, hagkvæmni og samkeppnishæfni innlendrar garðyrkjuframleiðslu,
d. að treysta tekju- og starfsgrundvöll framleiðenda garðyrkjuafurða, og
e. að styðja framleiðslu- og markaðsmöguleika innlendrar framleiðslu.
33. gr.
Á tímabilinu frá 1. janúar 2017 – 31. desember 2026 greiðir íslenska ríkið framlög til framleiðenda garðyrkjuafurða í samræmi við samning skv. 30. gr.
Enginn framleiðandi getur fengið hærri heildarframlög samkvæmt samningi um starfsskilyrði framleiðenda garðyrkjuafurða en sem nemur 10% af heildarframlögum til beingreiðslna og 15% af heildarframlögum til niðurgreiðslu á kostnaði við flutning og dreifingu raforku.
Heimilt er ráðherra að fela Matvælastofnun eða öðrum opinberum aðila að annast faglega umsjón með verkefnum sem samið er um skv. 1. mgr. og framkvæmd þeirra, enda sé skipulag þeirra og starfsreglur í samræmi við ákvæði laga.
34. gr.
35. gr.
Framleiðandi sem er umsækjandi um beingreiðslur skal leggja fram upplýsingar um afurð, verð og viðskiptakjör.
Ef framleiðandi verður ekki við kröfum skv. 1. mgr. skal réttur til beingreiðslna felldur niður þar til framleiðandi hefur gert fullnægjandi úrbætur innan ákveðinna tímamarka.
36. gr.
37. gr.
38. gr.
39. gr.
a. Við 1. mgr. bætist nýr málsliður, svohljóðandi: Úthlutun tollkvóta samkvæmt viðauka IIIB nær aðeins til vara sem flokkast í tollskrárnúmerin 0602.9091, 0602.9093, 0603.1100, 0603.1400 og 0603.1909 í 6. kafla tollskrár í viðauka I við tollalög. Um toll á aðrar vörur viðauka IIIB fer skv. 2. mgr. 12. gr. tollalaga.
b. Lokamálsliður 3. mgr. fellur brott.
40. gr.
41. gr.
42. gr.
43. gr.
44. gr.
45. gr.
46. gr.
Ráðherra skal í reglugerð mæla fyrir um nánari framkvæmd laga þessara, þar á meðal um:
1. Stærðarmörk afurðastöðva vegna frumframleiðslu sinnar skv. 1. gr.
2. Tekjumörk afurðastöðva, m.a. um setningu þeirra og uppgjör, afskriftareglur, arðsemismarkmið, útreikning og mat á vegnum fjármagnskostnaði, mat fastafjármuna, skiptingu eignagrunns og rekstrarkostnaðar og kröfur um hagræðingu. Jafnframt skal í reglugerð kveða nánar á um með hvaða hætti skal taka tillit til almennra verðbreytinga og gengis gjaldmiðla, auk annarra atriða sem kveðið er á um skv. 9. gr.
3. Greiðslur til framleiðenda skv. 29. gr.
4. Réttindi framleiðenda og skilyrði fyrir greiðslum skv. 30. gr.
5. Framkvæmd vegna röskunar framleiðsluskilyrða og greiðslur og úttektir skv. 32. gr.
6. Skilyrði fyrir greiðslum skv. 37. gr., greiðslumark sauðfjár, beingreiðslur fyrir sauðfé, ráðstöfun skertra og ónýttra beingreiðslna, hvernig þeim skuli ráðstafað og af hvaða opinbera aðila, innlausn greiðslumarks og aðilaskipti á greiðslumarki skv. IX. kafla.
7. Gæðastýrða sauðfjárframleiðslu varðandi landnýtingarskilyrði, gæðakerfi, tilkynningar og fresti, kæruheimildir, eftirlit og úttektaraðila, landbótaáætlanir og tilhögun álagsgreiðslna skv. 41. gr.
8. Heildargreiðslumark mjólkur og skiptingu þess á lögbýli, greiðslur út á greiðslumark og innvegna mjólk, innlausnarskyldu á greiðslumarki, aðilaskiptingu og skráningu þeirra og greiðslur til framleiðenda nautakjöts skv. X. kafla.
9. Tilfærslur milli liða búvörusamninga skv. 30. gr., sbr. 55. gr. A.
10. Beingreiðslur til framleiðenda garðyrkjuafurða, heildarfjárhæð beingreiðslna og skiptingu milli tegunda, fjárhæð á kíló, gæðaflokkun eftir tímabilum og önnur framlög til garðyrkju, framkvæmd og tilhögun skv. XI. kafla.
11. Eftirlit með innflutningi afurða þar sem gefin hafa verið vaxtaraukandi efni á framleiðsluskeiði, sýnatökur og rannsóknir skv. 2. mgr. 64. gr.
12. Úthlutun tollkvóta skv. 5. mgr. 65. gr., 5. mgr. 65. gr. A og 2. mgr. 65. gr. B.
13. Eftirlit skv. 66. gr.
Ráðherra er heimilt að setja reglugerð um:
1. Verkefni, valdsvið og starfsskilyrði framkvæmdanefndar búvörusamninga skv. 31. gr.
2. Verkefni, valdsvið og starfsskilyrði verðlagningarnefndar mjólkurvara skv. 7. gr.
47. gr.
48. gr.
49. gr.
50. gr.
a. (Þ.)
Þrátt fyrir 8. gr. er verðlagningarnefnd mjólkurvara einnig skylt að ákveða lágmarksverð til framleiðenda fyrir mjólk innan greiðslumarks til 1. janúar 2021. Lágmarksverð skal byggt á þróun framleiðslukostnaðar og afkomu bænda.
b. (Æ.)
Samningur um starfsskilyrði sauðfjárræktar frá 25. janúar 2007, með síðari breytingum, fellur niður 1. janúar 2017, þó heldur ákvæði til bráðabirgða T gildi sínu til 31. desember 2017.
II. KAFLI
Breyting á búnaðarlögum, nr. 70/1998, með síðari breytingum.
51. gr.
a. Á eftir orðinu „sæðingarstöð“ í 9. tölul. kemur: einangrunarstöð.
b. Á eftir 10. tölul. kemur nýr töluliður, svohljóðandi: Landgreiðslur eru greiðslur sem greiddar eru út á ræktað land sem uppskorið er til fóðuröflunar.
52. gr.
Markmið laga þessara er að:
a. almenn starfsskilyrði við framleiðslu og vinnslu búvara ásamt stuðningi ríkisins stuðli að áframhaldandi hagræðingu, bættri samkeppnishæfni og fjölbreyttu framboði gæðaafurða á sanngjörnu verði,
b. tryggja að bændum standi til boða leiðbeiningarþjónusta og skýrsluhaldshugbúnaður til að styðja við framgang markmiða samnings skv. 3. gr.,
c. við búvöruframleiðsluna sé gætt sjónarmiða um velferð dýra, heilnæmi afurða, umhverfisvernd og sjálfbæra landnýtingu,
d. auka vægi lífrænnar framleiðslu,
e. stuðningur ríkisins stuðli að áframhaldandi þróun í greininni og bættri afkomu bænda,
f. auðvelda nýliðun, þannig að nauðsynleg kynslóðaskipti geti orðið í hópi framleiðenda,
g. tryggja að stuðningur ríkisins nýtist sem best starfandi bændum.
53. gr.
a. Í stað orðsins „fimm“ í 2. málsl. 1. mgr. kemur: tíu.
b. 3. málsl. 1. mgr. orðast svo: Samningurinn skal endurskoðaður á samningstímanum.
c. 2. mgr. orðast svo:
Ríkissjóður veitir árlega framlög til verkefna á sviði kynbóta, þróunar, jarðabóta, landgreiðslna, nýliðunar, lífrænnar framleiðslu, varðveislu búfjárstofna, átaksverkefna og leiðbeiningarstarfsemi samkvæmt lögum þessum.
d. Á eftir orðunum „Bændasamtök Íslands“ í 2. málsl. 3. mgr. kemur: félög í fullri eigu samtakanna.
e. Við bætist ný málsgrein, svohljóðandi:
Þeir framleiðendur einir fá greiðslur í samræmi við samning skv. 1. mgr. sem stunda landbúnað á lögbýli eða garðyrkjubýli, eru með virðisaukaskattsnúmer og starfsemi sem fellur undir atvinnugreinanúmer 01 og 02 í atvinnuvegaflokkun Hagstofu Íslands, sbr. ÍSAT2008, þó ekki starfsemi í undirflokkum 01.61, 01.62, 01.63, 01.64, 01.70 og 02.40. Skilyrði þetta á ekki við um framlög sem Framleiðnisjóður landbúnaðarins ráðstafar skv. 1. mgr. Á hverju lögbýli eða garðyrkjubýli skal aðeins einn framleiðandi vera skráður handhafi greiðslna. Þó er einstaklingum í hjúskap eða óvígðri sambúð á hverju lögbýli heimilt að skrá tvo framleiðendur sem handhafa greiðslna. Þegar um fleiri sjálfstæða rekstraraðila er að ræða með aðskilinn búrekstur getur hver og einn þeirra verið handhafi greiðslna.
54. gr.
a. Á eftir orðinu „framlags“ í 1. málsl. 1. mgr. kemur: eða landgreiðslna.
b. Á eftir orðinu „jarðabóta“ í 2. málsl. 1. mgr. og í 2. mgr. kemur: og landgreiðslna.
55. gr.
56. gr.
57. gr.
a. Í stað orðsins „búfjárræktar“ í 1. málsl. kemur: kynbóta.
b. Í stað 2. málsl. koma tveir nýir málsliðir, svohljóðandi: Einnig skal tryggja framfarir á sviði stofnræktunar og útvalsathugana plantna. Kynbótaverkefni skulu taka mið af skuldbindingum Íslendinga um varðveislu líffræðilegrar fjölbreytni.
58. gr.
59. gr.
60. gr.
a. (20. gr.)
Framkvæmdanefnd búvörusamninga.
Ákvarðanir framkvæmdanefndar búvörusamninga eru endanlegar á stjórnsýslustigi.
b. (21. gr.)
Þróunarframlög.
Framleiðnisjóður landbúnaðarins ráðstafar framlögum til verkefna skv. 1. mgr. að fenginni umsögn fagráðs í viðkomandi búgrein.
c. (22. gr.)
Aðlögun að lífrænni framleiðslu.
III. KAFLI
Breyting á tollalögum, nr. 88/2005, með síðari breytingum.
61. gr.
62. gr.
A | A1 | E | |
% | kr./kg | % | |
0402.1010 | 30 | 855 | |
0402.1090 | 30 | 855 | |
0402.2100 | 30 | 1.069 | |
0402.2900 | 30 | 1.069 | |
0402.9100 | 30 | 1.069 | |
0402.9900 | 30 | 1.069 | |
0406.2000 | 30 | 1.069 | |
0406.3000 | 30 | 1.069 | |
0406.4000 | 30 | 1.243 | |
0406.9000 | 30 | 1.243 |
63. gr.
Athugasemdir við lagafrumvarp þetta.
Frumvarp þetta er samið í kjölfar viðræðna íslenska ríkisins við Bændasamtök Íslands 2015–2016 um gerð nýrra búvörusamninga og búnaðarlagasamnings. Gildandi samningar eru eftirfarandi:
* Samningur um starfsskilyrði framleiðenda garðyrkjuafurða frá 12. mars 2002 (framlengdur að mestu óbreyttur 22. júlí 2009, 28. september 2012 og 21. október 2015).
* Samningur um starfsskilyrði mjólkurframleiðslu frá 10. maí 2004 (framlengdur að mestu óbreyttur 18. apríl 2009 og 28. september 2012).
* Samningur um starfsskilyrði sauðfjárræktar frá 25. janúar 2007 (framlengdur að mestu óbreyttur 18. apríl 2009 og 28. september 2012).
* Samningur um verkefni samkvæmt búnaða rlögum nr. 70/1998 og framlög ríkisins til þeirra á árunum 2013 til 2017 frá 28. september 2012 til 31. desember 2016.
* Samningar um starfsskilyrði framleiðenda garðyrkjuafurða, um starfsskilyrði mjólkurframleiðslu og um verkefni samkvæmt búnaðarlögum gilda til 31. desember 2016 en samningur um starfsskilyrði sauðfjárræktar gildir til 31. desember 2017.
Þar sem núgildandi búvörusamningar og búnaðarlagasamningur eru að renna sitt skeið var hafinn undirbúningur fyrir viðræður ríkisins og Bændasamtaka Íslands skv. 30. gr. búvörulaga, nr. 99/1993, og 3. gr. búnaðarlaga, nr. 70/1998, í upphafi árs 2015. Atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytið lét af því tilefni taka saman eftirfarandi skýrslur, annars vegar skýrslu Hagfræðistofnunar, Mjólkurvöruframleiðsla á Íslandi – Staða og horfur, 1 frá júní 2015, og hins vegar skýrslu Rannsóknamiðstöðvar Háskólans á Akureyri, Markmið og forsendur sauðfjárræktarsamnings, 2 frá október 2015. Þá hafði ríkið til hliðsjónar við viðræðurnar úttekt Ríkisendurskoðunar frá árinu 2010: Skýrsla um eftirfylgni: Framkvæmd búvörusamninga.
Sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra kynnti helstu samningsmarkmið við gerð samninganna fyrir ríkisstjórn í apríl 2015. Eftirfarandi eru þau markmið sem kynnt voru:
* Gerður verði langtímasóknarsamningur til að minnsta kosti tíu ára um starfsskilyrði bænda sem byggist á fjárstuðningi og tollvernd og ætlað er að efla samkeppnishæfni, auka fjölbreytni, stuðla að nýliðun og vera í sátt við umhverfið.
* Dregið verði úr vægi kvótakerfis í mjólk og það lagt af í áföngum.
* Dregið verði enn frekar úr vægi núverandi greiðslumarks sauðfjár.
* Þak verði sett á stuðning til einstakra framleiðenda til að tryggja fjölskylduvænan landbúnað og byggðasjónarmið.
* Hugað verði að fjölbreyttara fyrirkomulagi á stuðningi.
* Gerðir verði gagnkvæmir samningar um aukin tollfrjáls viðskipti með landbúnaðarafurðir.
* Aukinn verði stuðningur við lífræna framleiðslu, gæðastýringarkerfi þróað og umhverfisgreiðslur teknar til skoðunar.
* Átak verði gert til:
* að bæta ásýnd sveita og auka nýframkvæmdir,
* að efla menntun og rannsóknir í landbúnaði.
* Geitfjárbændur verði hluti af búvörusamningum.
* Skógarbændur verði hluti af samningi.
* Matvælalandið Ísland – átak verði gert til markaðssetningar á íslenskum matvælum.
Samninganefnd ríkisins var skipuð af sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra 24. ágúst 2015 en í nefndinni áttu sæti þrír fulltrúar atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytisins og einn fulltrúi fjármála- og efnahagsráðuneytisins. Viðræður við samninganefnd Bændasamtaka Íslands hófust í byrjun september 2015. Með hliðsjón af framangreindum samningsmarkmiðum var í fyrsta skipti samið um alla fjóra samningana í einu og gildistaka þeirra og gildistími samræmdur. Viðræður stóðu því yfir frá september 2015 til febrúar 2016 en fundir nefndanna urðu samtals 42 talsins.
Samkomulag náðist í febrúar 2016 og voru eftirfarandi samningar undirritaðir 19. febrúar 2016 fyrir hönd ríkisstjórnar Íslands af hálfu sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra og fjármála- og efnahagsráðherra:
* Samningur um starfsskilyrði framleiðenda garðyrkjuafurða.
* Samningur um starfsskilyrði nautgriparæktar.
* Samningur um starfsskilyrði sauðfjárræktar.
* Rammasamningur um almenn starfsskilyrði landbúnaðarins og framlög sem ekki falla undir samninga um starfsskilyrði garðyrkju, nautgriparæktar og sauðfjárræktar á árunum 2017 til 2026.
Um efni einstakra samninga vísast til fylgiskjals með frumvarpi þessu. Í kjölfar undirritunar samninganna var frumvarp þetta samið í atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytinu vegna þeirra breytinga sem framangreindir samningar gera ráð fyrir á núgildandi kerfi landbúnaðarins.
II. Tilefni og nauðsyn lagasetningar.
Samningarnir eru undirritaðir fyrir hönd ríkisstjórnar Íslands með fyrirvara um nauðsynlegar lagaheimildir Alþingis. Tilefni lagasetningar þessarar er að lögfesta þær breytingar sem samningarnir gera ráð fyrir og nauðsynlegt er að gera svo að samningarnir geti tekið gildi 1. janúar 2017.
Samningarnir eru gerðir til tíu ára og taka gildi 1. janúar 2017 verði frumvarp þetta að lögum. Á samningstímabilinu er gert ráð fyrir endurskoðun samninganna tvisvar, þ.e. árin 2019 og 2023, þar sem lagt verður mat á það hvort breytingar og markmið samninganna hafi gengið eftir. Þá er í öllum samningunum að finna tiltekin skilyrði fyrir greiðslu til framleiðenda sem fá framlög samkvæmt samningunum. Einnig er sett þak á þann stuðning sem einstakur framleiðandi getur fengið. Samningarnir eru fjórir talsins og fjalla um starfsskilyrði framleiðenda garðyrkjuafurða, starfsskilyrði nautgriparæktar, starfsskilyrði sauðfjárræktar og almenn starfsskilyrði landbúnaðarins.
Samningur um starfsskilyrði framleiðenda garðyrkjuafurða.
Í samningnum er ekki gert ráð fyrir viðamiklum breytingum. Áfram munu framleiðendur papriku, gúrku og tómata fá beingreiðslur vegna framleiðslu sinnar. Í samningnum er kveðið á um hlutdeild ríkisins í kostnaði við dreifingu og flutning raforku, en sérstakir samningar hafa gilt um það, sem ekki hafa verið hluti af búvörusamningi. Þá er mælt sérstaklega fyrir um hámarksstuðning við hvern framleiðanda vegna beingreiðslna og hámark niðurgreiðslna á flutnings- og dreifingarkostnaði raforku.
Samningur um starfsskilyrði nautgriparæktar.
Stefnt er að viðamiklum breytingum í samningnum. Vægi greiðslna út á innvegna mjólk auk gripagreiðslna eykst en á móti mun vægi greiðslna út á greiðslumark verða þrepað niður. Viðskipti með greiðslumark verða einnig takmörkuð en með löngum aðlögunartíma fyrir framleiðendur. Við endurskoðun árið 2019 skal taka afstöðu til þess hvort kvótakerfi í mjólkurframleiðslu verði afnumið frá og með 1. janúar 2021. Mælt fyrir um nokkur ný verkefni í samningnum, þ.e. stuðning við framleiðslu nautakjöts og fjárfestingarstuðning. Gert er ráð fyrir breytingum á verðlagningu mjólkur og mjólkurafurða og opinber verðlagning í núverandi mynd felld brott. Þá er mælt fyrir um það í samningnum að sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra beiti sér fyrir breytingum á tollalögum og að magntollar verði færðir upp til verðlags á tilteknum mjólkurvörum.
Samningur um starfsskilyrði sauðfjárræktar.
Áherslur í samningnum er nokkuð breyttar frá fyrri samningi. Í samningnum er vægi gæðastýringar aukið og greiðslur út á greiðslumark þrepaðar niður á móti. Teknar verða upp gripagreiðslur í sauðfjárrækt á árinu 2020 og býlisstuðningur á árinu 2018. Býlisstuðningnum er einkum ætlað að styðja við fjölskyldubú. Áfram verða veitt framlög til ullarnýtingar og svæðisbundins stuðnings, en hann verður nánar útfærður í samvinnu við Byggðastofnun. Þá er mælt fyrir um fjárfestingarstuðning til nýframkvæmda og breytinga á byggingum og átaksverkefni um aukið virði sauðfjárafurða.
Rammasamningur um almenn starfsskilyrði landbúnaðarins.
Nokkrar áherslubreytingar eru í samningnum frá núgildandi búnaðarlagasamningi. Áfram verða veitt framlög til leiðbeiningarþjónustu og kynbótaverkefna. Þá er lögð aukin áhersla á jarðræktarstyrki og tekinn upp nýr stuðningur með svokölluðum landgreiðslum sem greiddar eru út á allt ræktað land sem uppskorið er til fóðuröflunar. Þá er rík áhersla lögð á nýliðun samkvæmt samningnum. Aukin framlög eru veitt til aðlögunar að lífrænni framleiðslu og tekinn verður upp stuðningur við mat á gróðurauðlindum, geitfjárrækt, fjárfestingarstuðningur í svínarækt og stuðningur við framleiðslu skógarafurða. Áfram verða veitt framlög til þróunar tiltekinna búgreina ásamt framlögum til Erfðanefndar landbúnaðarins og Framleiðnisjóðs landbúnaðarins.
Þar sem ákvæði núgildandi búvörulaga gera ráð fyrir að búvörusamningar renni sitt skeið í árslok 2016 er nauðsynlegt að gera þær lagabreytingar sem frumvarp þetta mælir fyrir um. Þá er einnig nauðsynlegt að þær breytingar sem framangreindir samningar gera ráð fyrir verði lögfestar.
III. Meginefni frumvarpsins.
Eins og rakið er hér að framan er um að ræða fjóra samninga og er frumvarp þetta því viðamikið og hefur að geyma miklar breytingar á ákvæðum búvörulaga, nr. 99/1993, og búnaðarlaga, nr. 70/1998, ásamt breytingum á 12. gr. tollalaga, nr. 88/2005. Frumvarpinu er skipt í þrjá kafla.
Í I. kafla frumvarpsins eru breytingar á ákvæðum búvörulaga vegna samnings um starfsskilyrði framleiðenda garðyrkjuafurða, nautgriparæktar og sauðfjárræktar. Sérstaklega er um að ræða breytingar á IV. kafla laganna um verðskráningu á búvörum vegna breytinga á verðlagningu mjólkur og mjólkurafurða. Þá eru einnig lagðar til breytingar á IX. og X. kafla laganna vegna kerfisbreytinga sem ákvæði samninga um starfsskilyrði sauðfjárræktar og nautgriparæktar gera ráð fyrir. Þá eru í kaflanum lagðar til breytingar sem miða að því að skýra nánar hlutverk framkvæmdanefndar búvörusamninga.
Í II. kafla frumvarpsins eru breytingar á ákvæðum búnaðarlaga vegna rammasamnings um almenn starfsskilyrði landbúnaðarins sem fjallar um stuðning þvert á allar búgreinar. Í frumvarpinu eru gerðar breytingar á áherslum í markmiðum 2. gr. laganna. Þá er einnig mælt fyrir um þann stuðning sem samningurinn gerir ráð fyrir, m.a. kveðið á um landgreiðslur, þróunarframlög búgreina og átaksverkefni einstakra búgreina. Í III. kafla frumvarpsins er að finna breytingar á 12. gr. tollalaga sem fjalla um tollkvóta sem sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra úthlutar og breytingar á magntollum tiltekinna mjólkurafurða.
IV. Samræmi við stjórnarskrá og alþjóðlegar skuldbindingar.
Frumvarpið og samningarnir gáfu tilefni til að líta til samræmis við alþjóðlegar skuldbindingar Íslands. Frumvarpið mun ekki hækka reiknaða markaðsvernd gagnvart Alþjóðaviðskiptastofnuninni (WTO, World Trade Organization). Þvert á móti eru væntingar um að samningarnir leiði til hagræðingar í búvöruframleiðslu, sem frekar mundi draga úr reiknaðri markaðsvernd. Bein framlög sem telja þarf fram til WTO verða 600–700 m.kr. lægri í lok samnings heldur en árið 2016. Nú er reiknaður stuðningur við landbúnaðinn vel innan heimilda samnings við WTO eins og hann er túlkaður af hálfu Íslands, þ.e. heimildir eru reiknaðar í SDR. Hvernig þróunin verður ræðst mest af þróun gengis íslensku krónunnar. Reyni á heimildirnar gefst tækifæri til breytinga við endurskoðun samninganna á árunum 2019 og 2023. Frumvarpið samræmist ákvæðum stjórnarskrár.
V. Samráð.
Frumvarp þetta snertir fyrst og fremst starfsumhverfi bænda enda eru framangreindir samningar gerðir á grundvelli 30. gr. búvörulaga og 3. gr. búnaðarlaga við Bændasamtök Íslands. Efni samninganna hafa þó einnig áhrif á neytendur og ýmsa aðra hagsmunaaðila, bæði einstaklinga og lögaðila. Samhliða viðræðum samninganefndar ríkisins og bænda áttu ýmsir hagsmunaaðilar fund með sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra og fulltrúum atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytisins og fjármála- og efnahagsráðuneytisins þar sem farið var yfir helstu markmið og þær breytingar sem samningarnir hafa í för með sér. Meðal þeirra aðila sem sérstaklega voru kynntar áherslur samninganna voru: Samtök atvinnulífsins, Samtök iðnaðarins, Alþýðusamband Íslands, Félag atvinnurekenda, Neytendasamtökin og Viðskiptaráð. Einnig áttu fulltrúar ráðuneytanna fund með Samkeppniseftirlitinu og Matvælastofnun.
Frumvarp þetta er samið í samráði við Bændasamtök Íslands og Matvælastofnun sem fer með framkvæmd laganna. Þá voru fjármála- og efnahagsráðuneytinu sérstaklega kynnt drög frumvarpsins ásamt fyrirhuguðum útgjöldum úr ríkissjóði vegna samninganna í samræmi við ákvæði laga nr. 123/2015, um opinber fjármál.
VI. Mat á áhrifum.
Áhrif frumvarpsins á almannahagsmuni og hagsmunaaðila.
Verði frumvarp þetta að lögum munu bændum verða sköpuð starfsskilyrði til lengri tíma en verið hefur sem tryggir ákveðinn fyrirsjáanleika fyrir greinina. Einnig mun við endurskoðun samninganna verða unnt að grípa til ráðstafana ef ljóst er að markmið samninganna nái ekki fram að ganga. Þá munu þær breytingar sem frumvarpið gerir ráð fyrir leiða til fjölbreyttari landbúnaðar og aukins framboðs á íslenskum gæðaafurðum. Verði frumvarpið að lögum mun það hafa nokkur áhrif á starfsemi Matvælastofnunar sem heldur utan um greiðslur til bænda, þar sem mælt er fyrir um ný framlög í samningunum sem munu leiða til aukinna verkefna fyrir stofnunina í uppfærslu kerfa og aukins utanumhalds með greiðslum til framleiðenda.
Jafnréttismat frumvarpsins.
Atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytið vann á árunum 2012–2014 greiningu á búvörusamningum. Verkefnið var hluti af kynjaðri hagstjórn og fjárlagagerð (KHF). Fyrsta áfangaskýrsla verkefnisins var birt 15. ágúst 2012 og voru þá greindar beingreiðslur til framleiðenda í mjólkurframleiðslu. Í niðurstöðum áfangaskýrslunnar kom m.a. fram: „Ef tekið er mið af síðasta ári (2011) má sjá að hlutfall karla sem handhafa beingreiðslna er 82,5%, hlutfall kvenna er 8,7% og blandað hlutfall 8,8%. Nokkur breyting hefur orðið á hlutfalli blandaðra greiðslna seinustu 15 árin, þar sem hlutfall kvenna hefur aukist lítillega, eða um 1,6 prósentustig. Það þýðir hlutfallsleg hækkun upp á 22,5%, eða rúman fimmtung. Hlutfall blandaðra greiðslna hefur á hinn bóginn aukist þrefalt á sama tíma, eða um 5,6 prósentustig.“ Áfangaskýrsla II var svo birt 15. júní 2013 þar sem greind voru gögn Matvælastofnunar úr beingreiðsluskrá vegna sauðfjárræktar og garðyrkju. Í niðurstöðum áfangaskýrslunnar kom m.a. fram: „Í þeim tilvikum sem félög þáðu beingreiðslur og bæði karl og kona voru eigendur var handhafi skilgreindur sem blandaður. Í einhverjum tilvikum var ekki hægt að greina handhafa í kyn. Ef horft er til síðasta greiðsluárs, 2012, sést að í sauðfjárrækt voru karlar í 82,2% tilvika handhafar beingreiðslna og þáðu 85% af heildarbeingreiðslum. Konur voru handhafar í 15,2% tilvika og þáðu 12% heildargreiðslna. Blandað hlutfall handhafa er 2,6% og heildargreiðslna 3%. Í garðyrkju voru karlar handhafar í 69% tilvika og þáðu 65%. Konur voru handhafar í 3,4% tilvika og þáðu 0,5% heildargreiðslna. Blandað hlutfall handhafa var 27,6% og heildargreiðslna 35%.“ Í kjölfar áfangaskýrslnanna setti ráðuneytið saman vinnuhóp til að greina hvort í lögum og reglugerðum væri að finna kerfislægar hindranir sem kæmu í veg fyrir að bæði karlar og konur gætu fengið beingreiðslur samkvæmt búvörusamningum. Niðurstöður hópsins voru að í lögum um framleiðslu, verðlagningu og sölu á búvörum, nr. 99/1993 (búvörulögum), og reglugerðum um greiðslumark sauðfjár og mjólkur á lögbýlum og reglugerð um beingreiðslur í garðyrkju væri að finna kerfislægar hindranir þar sem framleiðandi sem skráður er handhafi beingreiðslna getur aðeins verið einn og er í meiri hluta tilvika karl þrátt fyrir að bæði karl og kona standi að baki framleiðslu.
Þá vann Byggðastofnun á árinu 2015 skýrslu um stöðu kvenna í landbúnaði og tengdum greinum. Í niðurstöðum skýrslunnar kemur fram að samkvæmt gögnum Hagstofu Íslands höfðu 3.900 einstaklingar aðallífsviðurværi sitt af því að starfa í landbúnaði, þar af voru 2.500 karlar og 1.400 konur. Í lok árs 2014 hafði þessum einstaklingum fækkað í 3.500 manns, þar af voru 2.200 karlar og 1.300 konur. Frá árinu 2008 hefur konum sem stunda landbúnaðarstarf sem aðalstarf því fækkað um 100 eða 7% á sex árum en á sama tíma fækkaði körlum um 300 eða 12%.
Horft var sérstaklega til framangreindrar greiningar á búvörusamningum og einnig skýrslu Byggðastofnunar við gerð samninganna. Í öllum samningunum segir: „Hjón og sambýlisfólk sem standa saman að búrekstri geta óskað eftir að greiðslum samkvæmt samningnum sé skipt jafnt á milli aðila.“
Frumvarpinu er því ætlað að jafna stöðu kynjanna með því að fella brott þær kerfislægu hindranir sem er að finna í búvörulögum.
Spurningar | Já/Nei | Athugasemdir |
Hefur farið fram mat á stöðu kynjanna í þeim málaflokkum sem lagasetningin beinist að? | Já. | Greint hefur verið hvernig greiðslur samkvæmt búvörusamningum hafa skipst á milli karla og kvenna. |
Ef svo er ekki, er ástæða til að kanna stöðu kynjanna í málaflokknum? | Á ekki við | |
Er staða kynjanna ólík í þeim málaflokkum sem lagasetningin beinist að? | Já. | Núverandi staða kynjanna er ólík, þar sem meiri hluti karla fær greiðslur úr núgildandi búvörusamningum. |
Ef áhrif frumvarpsins á kynin eru ólík, hefur verið framkvæmt mat á jafnréttisáhrifum frumvarpsins? | Já. | Greindar hafa verið kerfislægar hindranir í búvörulögum. |
Ef mat á jafnréttisáhrifum hefur verið framkvæmt, hverjar voru niðurstöður matsins á frumvarpinu og hvernig var brugðist við því? | Já. | Niðurstaða greiningarinnar gaf til kynna að breyta þurfi ákvæðum laga og reglugerða vegna greiðslna samkvæmt búvörusamningum. |
Fjárhagsleg áhrif.
Í frumvarpinu eru lagðar til breytingar á ýmsum lögum vegna nýrra búvörusamninga og búnaðarlagasamnings. Í fyrsta lagi er gert ráð fyrir breytingum á einstökum köflum búvörulaga, nýjum kafla um markmið búnaðarlaga, breytingum á tollskrá og tollalögum til samræmis við ákvæði nýrra samninga. Í öðru lagi eru lagðar til breytingar á framkvæmd við verðlagningu mjólkur en verðlagsnefnd í núverandi mynd verður lögð niður og ný nefnd um verðlagningu mjólkur mun taka til starfa verði frumvarpið að lögum. Nefndin mun setja afurðastöð mjólkur í markaðsráðandi stöðu tekjumörk, staðfesta verðskrár og ákveða lágmarksverð til framleiðenda til 1. janúar 2021. Í þriðja lagi er gert ráð fyrir að hlutverk framkvæmdanefndar búvörusamninga verði skilgreint með nánari hætti en verið hefur og að nefndin hafi aðgang að starfsmanni sér til aðstoðar þar sem verkefni nefndarinnar og öflun upplýsinga verður umfangsmeiri en verið hefur.
Í eftirfarandi töflu má sjá hvernig gert er ráð fyrir að útgjöld vegna nýrra búvörusamninga og búnaðarlagasamnings muni þróast fyrstu þrjú árin:
2016 | 2017 | 2018 | 2019 | |
Stuðningur við nautgriparækt | 6.656,1 m.kr. | 6.550 m.kr. | 6.449 m.kr. | 6.448 m.kr. |
Stuðningur við sauðfjárrækt | 4.932,8 m.kr. | 4.932 m.kr. | 4.916 m.kr. | 4.896 m.kr. |
Stuðningur við garðyrkju | 592,6 m.kr. | 551 m.kr. | 550 m.kr. | 549 m.kr. |
Rammasamningur (búnaðarlagasamningur) | 668,8 m.kr. | 1.743 m.kr. | 1.719 m.kr. | 1.699 m.kr. |
Samtals útgjöld á ári | 12.850,3 m.kr. | 13.776 m.kr. | 13.634 m.kr. | 13.592 m.kr. |
Verði frumvarpið óbreytt að lögum er gert ráð fyrir að framlög hækki á fyrsta ári framangreindra samninga, þ.e. árið 2017. Í fjárlögum 2016 er framlag til búvörusamninga 12.850 m.kr. en með samþykkt frumvarpsins hækka útgjöld vegna þeirra samtals um 926 m.kr. og er því gert ráð fyrir að framlag ársins 2017 verði samtals 13.776 m.kr. Útgjöld fara svo lækkandi til ársins 2026 og eru heildarútgjöld áætluð samtals 12.657 m.kr. fyrir árið 2026. Þá er því til viðbótar gert ráð fyrir um 19 m.kr. kostnaði vegna starfsmanns framkvæmdanefndar búvörusamninga og vegna starfa nefndar um verðlagningu mjólkur. Ekki hefur verið gert ráð fyrir þessari hækkun útgjalda í útgjaldaramma gildandi fjárlaga. Mun því þurfa að finna þeim stað innan útgjaldaramma þessa málaflokks atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytisins í fimm ára fjármálaáætlun sem og í fjárlögum.
Athugasemdir við einstakar greinar frumvarpsins.
Um 1. gr.
Um 2. gr.
Um 3. gr.
Í ákvæðinu er mælt fyrir um að ráðherra skuli skipa verðlagningarnefnd mjólkurvara og er hér um nýmæli að ræða. Skv. 1. mgr. skal nefndin skipuð til þriggja ára í senn.
Samkvæmt 2. mgr. skal nefndin vera sjálfstæð í störfum sínum og setja sér starfsreglur. Mikilvægt er að val á sérfræðingum í nefndina stuðli að trúverðugleika hennar og að þeir sem þar eru skipaðir séu óvilhallir og búi yfir þekkingu og reynslu á sviði rekstrar, reikningsskila fyrirtækja, hagfræði og lögfræði. Sérfræðingar í nefndinni geta þannig verið m.a. löggiltir endurskoðendur, hagfræðingar, viðskiptafræðingar eða lögfræðingar. Formaður skal auk þess hafa lokið framhaldsnámi á háskólastigi á sviði sem lýtur að hlutverki nefndarinnar.
Í 3. mgr. er kveðið á um að nefndin geti kallað til sín ráðgjafa og sérfróða menn við vinnslu einstakra mála. Þeir einstaklingar starfa þá með nefndinni við undirbúning og meðferð mála samkvæmt ákvörðun formanns nefndarinnar.
Tilgreint er hlutverk nefndarinnar í 4. mgr. þar sem nefndinni er ætlað að setja afurðastöðvum í markaðsráðandi stöðu tekjumörk skv. 9. gr. og staðfesta verðskrár slíkrar afurðastöðvar skv. 10. gr.
Þá er gert ráð fyrir að nefndin rökstyðji ákvarðanir sínar þar sem koma fram þær forsendur og þau sjónarmið sem ákvörðun nefndarinnar er byggð á. Ákvörðun nefndarinnar skal svo birta opinberlega með aðgengilegum og skipulögðum hætti. Einnig er tekinn af allur vafi um það í ákvæðinu að ákvarðanir nefndarinnar eru kæranlegar til sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra.
Þar sem gert er ráð fyrir að nefndin verði skipuð sérfræðingum er gert ráð fyrir að kostnaður nefndarinnar verði greiddur úr ríkissjóði.
Um 4. gr.
Í 2. mgr. ákvæðisins er gerð sú krafa að afurðastöð sem hefur markaðsráðandi stöðu skuli vera skylt að haga bókhaldi sínu á skýran og aðgengilegan hátt.
Um 5. gr.
Samkvæmt 2. mgr. skal verðlagningarnefnd mjólkurvara setja afurðastöð í markaðsráðandi stöðu tekjumörk. Við mat á markaðsráðandi stöðu viðkomandi afurðastöðvar skal litið til skilyrða samkvæmt ákvæðum samkeppnislaga, nr. 44/2004. Við samningu ákvæðisins var m.a. horft til skilyrða tekjumarka samkvæmt raforkulögum, nr. 65/2003. Tekjumörk samkvæmt þessari grein fela í sér hámark leyfilegra árlegra tekna afurðastöðvar mjólkur til að mæta kostnaði. Tekjumörk skulu sett þannig að í þeim felist réttir hvatar fyrir afurðastöð að hagræða en einnig að afurðastöð sé tryggður ákveðinn rekstrargrundvöllur til lengri tíma og hvatning til hagkvæmra fjárfestinga. Við setningu tekjumarka skal nefndin taka tillit til kostnaðar vegna reksturs og fjárfestinga almennrar starfsemi afurðastöðvar. Þá er heimilt að undanskilja starfsemi sem ekki er nauðsynleg vegna rekstursins þegar tekjumörk eru metin.
Í 3. og 4. mgr. er að finna þau viðmið sem nota skal við setningu tekjumarka.
Þá er nefndinni settur ákveðinn tímarammi til að taka ákvörðun um setningu tekjumarka og einnig hvenær afurðastöð er skylt að skila rekstrarupplýsingum til nefndarinnar skv. 5. og 6. mgr. ákvæðisins.
Nánar er kveðið á um tekjumörk og hlutverk verðlagningarnefndar mjólkurvara í reglugerð skv. 81. gr. búvörulaga. Nánari skýringar vegna setningar reglugerðarinnar er að finna í athugasemdum við 46. gr. frumvarpsins.
Um 6. gr.
Um 7. gr.
Um 8. gr.
Um 9. gr.
Um 10. gr.
Um 11. gr.
Um 12. gr.
Í 30. gr. laganna er aðeins fjallað um magn mjólkur- og sauðfjárafurða en ekki garðyrkjuafurðir, um þær er fjallað í 58. gr. búvörulaga. Æskilegt er að ákvæði 30. gr. nái til allra búvara en ekki til einstakra búgreina. Orðalag a-liðar 1. mgr. er því almennt orðað þannig að það nái þvert á allar búgreinar. Áfram er þó mælt fyrir um heimild til beinna greiðslna til framleiðenda nautgripa-, sauðfjár- og garðyrkjuafurða í stað samninga við Bændasamtök Íslands.
Í b-lið 1. mgr. er fjallað um heimild til mismunandi stuðningsgreiðslna eftir landsvæðum með tilliti til byggðasjónarmiða og mikilvægis einstakra búgreina á mismunandi svæðum.
Í 2. mgr. er að finna nýmæli vegna endurskoðunar sem mælt er fyrir um í samningunum árin 2019 og 2023.
Í 3. mgr. er einnig að finna nýmæli en það eru þau skilyrði sem framleiðandi þarf að uppfylla til að geta fengið greiðslur samkvæmt samningunum. Afmörkunin byggist að hluta til á afmörkun fyrir þá sem greiða skulu búnaðargjald samkvæmt ákvæðum laga nr. 84/1997, um búnaðargjald. Sett er það skilyrði að landbúnaður þarf að vera stundaður á lögbýli eða garðyrkjubýli, framleiðandi sé með virðisaukaskattsnúmer og starfsemin falli undir atvinnugreinanúmerin 01 og 02 í atvinnuvegaflokkun Hagstofu Íslands. Sú starfsemi sem undanþegin er samkvæmt greininni er hvers konar þjónusta við jarðyrkju og búfjárrækt. Undir þetta fellur t.d. starfsemi verktaka við jarðvinnslu, meðferð uppskeru, pökkun og hreinsun grænmetis, rúningur, klaufsnyrting og önnur slík þjónustustarfsemi sem tilgreind er í undirflokkum greinarinnar. Í ákvæðinu eru ekki gerðar kröfur til ákveðinnar veltu innan tiltekins atvinnugreinanúmers.
Í 4. mgr. er að finna nýmæli sem byggist á 1. mgr. 38. gr. búvörulaga varðandi sauðfjárrækt, 1. mgr. 53. gr. varðandi mjólkurframleiðslu og 2. mgr. 59. gr. varðandi framleiðslu garðyrkjuafurða. Ákvæðið er þannig almennt orðað og nær til allrar búvöruframleiðslu sem búvörulög gera ráð fyrir. Þá er að finna nýmæli í ákvæðinu sem snýr að rétti hjóna og einstaklinga í óvígðri sambúð að vera báðir skráðir fyrir greiðslum samkvæmt búvörusamningum. Ákvæði þetta er liður í að eyða kerfislægum hindrunum í lögum þegar kemur að jöfnum rétti karla og kvenna en samkvæmt greiningu atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytisins á greiðslum samkvæmt búvörusamningum, m.a. á árinu 2012, fengu 85% karla beingreiðslur í sauðfjárrækt. Ákvæðinu er því ætlað að jafna stöðu kynjanna í landbúnaði og eyða þeirri mismunun sem er til staðar með því að aðeins sé heimilt að skrá einn framleiðanda. Nánar er fjallað um jafnréttismat frumvarpsins í VI. kafla almennra athugasemda.
Um 13. gr.
Í 2. mgr. er kveðið á um að nefndin setji sér starfsreglur, er það í samræmi við skýrslu Ríkisendurskoðunar um verðlagsnefnd búvara og ráðgjafanefnd um inn- og útflutning landbúnaðarvara frá apríl 2015, þar sem því var beint til ráðuneytisins að framangreindar nefndir settu sér skráðar verklagsreglur, sem lýsi störfum þeirra, m.a. undirbúningi, meðferð og úrlausn mála sem tryggi samræmi og samfellu í störfum nefndanna og stuðli að faglegri og gagnsærri afgreiðslu og gefur ákvörðunum þeirra og tillögum aukið vægi. Lagt er því til að framkvæmdanefnd búvörusamninga setji sér einnig starfsreglur.
Í 3. mgr. er fjallað með almennum hætti um hlutverk framkvæmdanefndar og þau verkefni sem nefndinni eru falin samkvæmt búvörulögum en meðal verkefna nefndarinnar er að taka ákvörðun um tilfærslu framlaga milli samningsliða, greiðslutilhögun og vera ráðherra til ráðgjafar um framkvæmd búvörusamninga.
Í 4. mgr. er fjallað um ákvarðanir nefndarinnar og að þær skuli teknar með einföldum meiri hluta atkvæða en atkvæði formanns skeri úr um niðurstöðu komi upp jöfn staða atkvæða. Þá er einnig kveðið á um að ákvarðanir framkvæmdanefndar séu endanlegar á stjórnsýslustigi og því ekki kæranlegar til ráðherra. Þá er einnig lögð sú skylda á nefndina að birta fundargerðir og ákvarðanir opinberlega. Er það til samræmis við framangreinda skýrslu Ríkisendurskoðunar um verðlagsnefnd búvara og ráðgjafanefnd um inn- og útflutning landbúnaðarvara, þar sem því var beint til atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytisins að fundargerðir yrðu birtar opinberlega svo að stjórnsýsla nefndanna yrði gagnsærri og trúverðugri.
Um 14. gr.
Í 2. mgr. er fjallað um bætur sem framleiðandi hefur fengið greiddar vegna tjóns sem hann á jafnframt rétt á að fá bætt með greiðslum samkvæmt ákvæðinu. Hér getur verið um að ræða bætur til dæmis á grundvelli laga um dýrasjúkdóma og varnir gegn þeim.
Þá er í 5. mgr. fjallað um fyrirgreiðslu en þar getur t.d. verið um að ræða álagsgreiðslur fyrir gæðastýrða sauðfjárframleiðslu.
Um 15. gr.
Um 16. gr.
Um 17. gr.
Um 18. gr.
Í 2. mgr. er að finna nýmæli þar sem gert er ráð fyrir þaki á heildarframlögum sem hver og einn framleiðandi getur fengið samkvæmt samningi um starfsskilyrði sauðfjárræktar.
Um 19. gr.
Samkvæmt b-lið er lagt til, í samræmi við ákvæði samnings um starfsskilyrði sauðfjárræktar, að almennt framsal greiðslumarks verði bannað eftir 31. desember 2020.
Þá er í c-lið greinarinnar lögð til ný málsgrein þar sem kveðið er á um að greiðslumark falli úr gildi frá og með 1. janúar 2026. Þá er einnig kveðið á um það að greiðslumark sem er óvirkt í þrjú ár samfellt frá gildistöku laganna og til 31. desember 2025 falli niður. Er ákvæðið liður í þeim kerfisbreytingum sem stefnt er að í samningi um starfsskilyrði sauðfjárræktar.
Um 20. gr.
Í c-lið er lagt til að í stað hugtaksins beingreiðslur komi greiðslur þannig að þær nái til fleiri framlaga en beingreiðslna eingöngu.
Í d-lið er gert ráð fyrir að fellt verði brott gildandi ákvæði 6. mgr. 39. gr. um skyldu ráðherra til að setja reglugerð um ráðstöfun skertra og ónýttra beingreiðslna. Kveðið er á um það með nánari hætti í 81. gr. laganna. Þess í stað er orðalagi málsgreinarinnar breytt þannig að við hana bætist nýtt ákvæði sem fjallar um innlausnarskyldu ríkisins á greiðslumarki. Þar er kveðið á um að við innlausn greiði ríkissjóður handhafa greiðslumarks núvirt andvirði beingreiðslna næsta almanaksár eftir að innlausnar er óskað. Framkvæmd innlausnarinnar verður í höndum Matvælastofnunar.
Um 21. gr.
Í b-lið greinarinnar er lögð til ný 2. mgr. þar sem kveðið er á um með skýrari hætti til hvaða þátta gæðastýrð sauðfjárframleiðsla skal ná. Þá er einnig tekinn af allur vafi um að framleiðendum í gæðastýrðri sauðfjárrækt ber að skjalfesta framleiðsluaðstæður sínar, svo sem með landbótáætlun.
Í c-lið er lagt til að 2. málsl. 3. mgr. verði felldur brott en samkvæmt lögum nr. 80/2005 eru Matvælastofnun falin verkefni samkvæmt búvörulögum.
Í d-lið er lagt til nýtt orðalag í 4. mgr. og í e-lið er lagt til brottfall 5. málsl. 6. mgr. þar sem kveðið verður á um skyldu ráðherra til að setja reglugerð um gæðastýringu í 81. gr. búvörulaga.
Þá bætist við skv. f-lið ný málsgrein um heimildir framkvæmdanefndar til að ákveða misháar álagsgreiðslur á einstaka flokka lambakjöts og ærkjöts og vegna mismunandi sláturtíma. Framkvæmdanefnd er falið að ákveða hvort nýta beri stuðla og með hvaða hætti en ákvörðun þess efnis skal liggja fyrir eigi síðar en 1. nóvember árið á undan.
Um 22. gr.
Um 23. gr.
Um 24. gr.
Um 25. gr.
Í b-lið greinarinnar er gert ráð fyrir að 2. mgr. falli brott en hún tekur til ákvörðunar heildargreiðslumarks sem framkvæmdanefnd búvörusamninga gerir tillögu um til ráðherra og kveðið er á um í 32. gr. og nánar er tilgreint í 81. gr. búvörulaga um skyldu ráðherra til að setja nánari ákvæði um skiptingu heildargreiðslumarks í greiðslumark lögbýla.
Í c-lið greinarinnar er lögð til ný málsgrein um heildargreiðslumark, en það skal falla niður 1. janúar 2021, þegar stefnt er að því að kvótakerfi í mjólk verði afnumið við endurskoðun árið 2019. Þó mun greiðslumark lögbýla halda gildi sínu sem viðmið fyrir beingreiðslur til 31. desember 2025 eða út samningstíma samnings um starfsskilyrði nautgriparæktar.
Um 26. gr.
Í 2. mgr. er að finna nýmæli varðandi innlausnarskyldu ríkisins. Handhafi greiðslumarks getur með vísan til greinarinnar óskað eftir innlausn á greiðslumarki sínu frá 1. janúar 2017 til 31. desember 2019. Við þá innlausn fær handhafi greiðslumarks tvöfalt núvirt andvirði greiðslna út á greiðslumark næsta almanaksár eftir að innlausnar er óskað. Þá skal innleyst greiðslumark borðið til sölu á sama verði. Þá verða skilgreindir tilteknir hópar sem hafa forgang að kaupum upp að tilteknu marki, þ.e. nýliðar og framleiðendur sem hafa framleitt a.m.k. 10% umfram greiðslumark viðmiðunarárin 2013–2015.
Í 3. mgr. er fjallað um þá stöðu sem gæti komið upp að greiðslumark sem ríkissjóður hefur innleyst selst ekki, þannig að ekki verður jöfnuður á innlausn og sölu. Til að tryggja slíkan jöfnuð skal mæta því með skerðingu á öðrum framlögum í samningi um starfsskilyrði nautgriparæktar samkvæmt ákvörðun framkvæmdanefndar búvörusamninga skv. 31. gr. Matvælastofnun er falin framkvæmd innlausnar og sölu greiðslumarks.
Í 4. mgr. er kveðið á um að greiðslumark þar sem engin framleiðsla fer fram í a.m.k. eitt verðlagsár skuli innleyst án þess að bætur komi fyrir. Er það m.a. liður í því að afnema greiðslumark mjólkur.
Um 27. gr.
Um 28. gr.
Um 29. gr.
Um 30. gr.
Um 31. gr.
Um 32. gr.
Um 33. gr.
Í 2. mgr. 58. gr. laganna er svo kveðið á um þak á heildarframlögum sem hver framleiðandi getur fengið en um er að ræða tvískipt þak, annars vegar á heildarframlög til beingreiðslna og hins vegar á heildarframlög til niðurgreiðslu á kostnaði við flutning og dreifingu raforku. Þá er í 3. mgr. kveðið á um heimildir ráðherra til að fela Matvælastofnun eða öðrum aðilum að annast faglega umsjón með verkefnum sem samið er um í 1. mgr. Getur það t.d. átt við varðandi hlutverk Orkustofnunar vegna niðurgreiðslu á kostnaði við flutning og dreifingu raforku.
Um 34. gr.
Um 35. gr.
Um 36. gr.
Um 37. gr.
Um 38. gr.
Um 39. gr.
Í lokamálslið núgildandi 3. mgr. 65. gr. búvörulaga er að finna heimild ráðherra til að veita almenna heimild til innflutnings á þeim tollum sem gilda um tollkvóta fyrir landbúnaðarvörur samkvæmt viðaukum IIIA og IIIB við tollalög. Á grundvelli hennar er veitt heimild til innflutnings á fjölmörgum vörum í 5.–35. kafla tollskrár í viðauka I við tollalög. Vörurnar falla undir ríkjandi markaðsaðgang samkvæmt viðauka IIIB en hann tekur til vara sem fluttar voru inn fyrir gildistöku samningsins um aðild Íslands að Alþjóðaviðskiptastofnuninni (WTO) á grundvelli undanþágu frá innflutningsbanni. Í raun hefur innflutningur á grundvelli almennu heimildarinnar ekki verið háður magntakmörkunum en á hann hafa verið lagðir tollar samkvæmt tollskrá í viðauka I við tollalög.
Tillögunni er ætlað að skýra þá framkvæmd sem hefur tíðkast frá gildistöku laga nr. 87/1995, um breytingar á lögum vegna aðildar Íslands að Alþjóðaviðskiptastofnuninni.
Eins og áður segir hefur almenn heimild 3. mgr. 65. gr. verið bundin við vörur sem falla undir „ríkjandi markaðsaðgang“ samkvæmt viðauka IIIB við tollalög. Verði tillagan samþykkt mun heimild til innflutnings slíkra vara byggjast á skýrari grundvelli. Tollkvótum fyrir vörur sem falla undir tollskrárnúmerin 0602.9091, 0602.9093, 0603.1100, 0603.1400 og 0603.1909 í 6. kafla tollskrár í viðauka I við tollalög, þ.e. pottaplöntur og afskorin blóm, verður eftir sem áður úthlutað á grundvelli ákvæða 65. gr. búvörulaga. Innflutningur á öðrum vörum viðauka IIIB verður hins vegar heimill án takmarkana á þeim tollum sem tíundaðir eru í 2. mgr. 12. gr. tollalaga.
Um 40. gr.
Um 41. gr.
Um 42. gr.
Um 43. gr.
Um 44. gr.
Um 45. gr.
Um 46. gr.
Um 47. og 48. gr.
Um 49. gr.
Um 50. gr.
Um 51. gr.
Um 52. gr.
Um 53. gr.
Helstu breytingar á 2. mgr. 3. gr. laganna snúa að því að bæta við þeim verkefnum sem búnaðarlagasamningurinn tekur til, þ.e. landgreiðslum, nýliðun og lífrænni framleiðslu.
Þá er einnig skýrð heimild Ráðgjafarmiðstöðvar landbúnaðarins, sem er hlutafélag í eigu Bændasamtaka Íslands, til gjaldtöku fyrir leiðbeiningarþjónustu.
Einnig er bætt við nýrri málsgrein þar sem er að finna þau skilyrði sem framleiðandi þarf að uppfylla til að geta fengið greiðslur samkvæmt búnaðarlagasamningi. Afmörkunin er sambærileg í búvörulögum og nánar um greinina vísast til athugasemda við 12. gr. frumvarpsins.
Um 54. gr.
Um 55. gr.
Um 56. gr.
Um 57. gr.
Um 58. gr.
Um 59. gr.
Um 60. gr.
Um 61. gr.
Um 62. gr.
Um 63. gr.
Fylgiskjal.
Samningar um starfsskilyrði framleiðenda garðyrkjuafurða, um starfsskilyrði nautgriparæktar og um starfsskilyrði sauðfjárræktar og rammasamningur um almenn starfsskilyrði landbúnaðarins og framlög sem ekki falla undir samninga um starfsskilyrði garðyrkju, nautgriparæktar og sauðfjárræktar á árunum 2017 til 2026.