endurskoðendur o.fl.
Virðulegur forseti. Ég mæli hér fyrir hönd meiri hluta efnahags- og viðskiptanefndar fyrir nefndaráliti um frumvarp til laga um breytingu á lögum um endurskoðendur og endurskoðun og lögum um ársreikninga (endurskoðunarnefndir, siðareglur, sektarákvæði o.fl.). Ég held að það sé rétt að fara yfir helstu atriðin.
Í frumvarpinu eru lagðar til breytingar á lögum til innleiðingar á ákvæðum tilskipunar Evrópuþingsins og ráðsins 2014/56/ESB frá 16. apríl 2014 um breytingu á tilskipun 2006/43/EB um lögboðna endurskoðun ársreikninga og samstæðureikningsskila og reglugerðar Evrópuþingsins og ráðsins nr. 537/2014 um sérstakar kröfur í tengslum við lögboðna endurskoðun á einingum sem tengjast almannahagsmunum og niðurfellingu á ákvörðun framkvæmdastjórnarinnar 2005/909/EB. Innleiðing tilskipunarinnar og reglugerðarinnar kallar á breytingar á lögum um endurskoðendur og endurskoðun og lögum um ársreikninga samhliða.
Þá eru með frumvarpinu lagðar til breytingar á lögum um endurskoðendur og endurskoðun sem lúta að því að skýra betur stöðu siðareglna endurskoðenda og hvaða siðareglum þeim beri að fylgja og breytingar á lögum um ársreikninga til einföldunar á stjórnsýsluframkvæmd mála þar sem lagðar hafa verið á stjórnvaldssektir vegna seinna skila ársreiknings eða samstæðureiknings félags.
Varðandi samráð sem fylgir þessu máli þá fjallaði nefndin um málið og fékk á fundi sína gesti frá menningar- og viðskiptaráðuneytinu, Skattinum, endurskoðendaráði, Viðskiptaráði Íslands, Samtökum atvinnulífsins og Samtökum fjármálafyrirtækja. Nefndinni bárust fjórar umsagnir sem eru allar aðgengilegar á síðu málsins á vef Alþingis. Þá barst nefndinni minnisblað frá menningar- og viðskiptaráðuneytinu þar sem málið var unnið.
Málið var áður lagt fram á 153. löggjafarþingi og var það afgreitt með nefndaráliti sem er dagsett 6. júní 2023 (þskj. 1988), en það kom ekki til 2. umræðu á þingfundi. Við umfjöllun málsins nú hafði nefndin hliðsjón af umsögnum sem bárust nefndinni þá og fyrra áliti nefndarinnar um málið. Við framlagningu málsins á yfirstandandi löggjafarþingi var tekið mið af þeim breytingum sem nefndin lagði til á síðasta löggjafarþingi en að öðru leyti er frumvarpið efnislega óbreytt. Er því vísað til fyrra nefndarálits að öðru leyti en sérstaklega er fjallað um í áliti því sem liggur hér fyrir.
Ég held að það sé hins vegar rétt að fara stuttlega yfir nefndarálitið, þá sérstaklega þegar kemur að mati endurskoðendaráðs og frammistöðu endurskoðunarnefnda.
Í b-lið 12. gr. frumvarpsins er kveðið á um að endurskoðendaráð skuli meta frammistöðu endurskoðunarnefnda. Með ákvæðinu er innleiddur c-liður 1. mgr. 27. gr. reglugerðar Evrópuþingsins og ráðsins nr. 537/2014. Í umsögn sem nefndinni barst er bent á að í 1. mgr. 27. gr. reglugerðarinnar eru í a–d-lið talin upp þau atriði sem eftirlitsaðilar skuli einkum meta og því skorti skýringu og ástæðu þess að frumvarpið taki einungis upp c-lið ákvæðisins. Meiri hlutinn vekur athygli á því að ákvæði reglugerðarinnar er í heild sinni lögfest í 44. gr. laga, nr. 94/2019, um endurskoðendur og endurskoðun, og falla því allir liðir 1. mgr. 27. gr. reglugerðarinnar undir eftirlit endurskoðendaráðs.
Þá sagði í umsögn sem nefndinni barst að ekki kæmi skýrt fram hvernig endurskoðendaráð eigi að haga eftirliti með endurskoðun á nefndum, m.a. út frá skörun við eftirlit Fjármálaeftirlits Seðlabanka Íslands með eftirlitsskyldum aðilum. Fram komu sjónarmið um að undanskilja ætti þá aðila sem lúta eftirliti Fjármálaeftirlits Seðlabanka Íslands eftirliti endurskoðendaráðs. Að höfðu samráði við menningar- og viðskiptaráðuneytið telur meiri hlutinn það ekki til bóta af þeim ástæðum sem hér eru raktar.
Í d-lið 5. gr. er lögð til breyting á lögum um endurskoðendur og endurskoðun, nr. 94/2019, nánar tiltekið að kveðið verði sérstaklega á um að endurskoðendaráð hafi eftirlit með frammistöðu endurskoðunarnefnda í samræmi við IX. kafla og reglugerð Evrópuþingsins og ráðsins. Þetta eftirlit ræðst af 1. mgr. 27. gr. reglugerðarinnar, eins og fyrr segir. Þar er fjallað um eftirlit með markaði fyrir þjónustu endurskoðunarfyrirtækja til handa einingum tengdum almannahagsmunum. Til að sinna því eftirliti eiga lögbær yfirvöld að leggja mat á fjögur atriði sem talin eru upp í ákvæðinu. Í fyrsta lagi er þar um að ræða áhættu sem skapast af tíðum annmörkum á gæðum hjá löggiltum endurskoðanda og endurskoðunarfyrirtæki. Í öðru lagi er um að ræða eftirlit með samþjöppunarstigi á markaði. Í þriðja lagi frammistöðu endurskoðunarnefnda og í fjórða lagi ráðstafanir til að draga úr áhættu vegna atriða sem leitt gætu til þess að endurskoðunarfyrirtæki detti af markaði og rofs á veitingu endurskoðunarþjónustu. Eftirlitið snýr því aðallega að uppbyggingu endurskoðunarmarkaðarins. Í 2. mgr. 27. gr. reglugerðarinnar segir að lögbær yfirvöld skuli taka saman skýrslu þriðja hvert ár um þróun á markaðnum fyrir lögboðna endurskoðunarþjónustu til handa einingum tengdum almannahagsmunum og leggja hana fyrir evrópskar eftirlitsstofnanir. Fjármálaeftirlit Seðlabanka Íslands sinnir ekki umræddu eftirliti um þróun á markaði fyrir lögboðna endurskoðunarþjónustu skv. 27. gr. reglugerðarinnar og því er ekki um eiginlega skörun að ræða.
Jafnframt er, eins og áður segir, lagt til í b-lið 12. gr. að við lög um ársreikninga bætist ný grein sem kveði á um að endurskoðendaráð skuli meta frammistöðu endurskoðunarnefnda. Í skýringum við ákvæðið í greinargerð með frumvarpinu er vísað til 27. gr. reglugerðarinnar og sagt að eftirlit endurskoðendaráðs sé talið nauðsynlegt til að fylgjast með markaði fyrir þjónustu endurskoðunarfyrirtækja til handa einingum tengdum almannahagsmunum. Með vísan til sömu röksemda og fyrr greinir verður að telja að ekki sé um að ræða skörun á eftirliti endurskoðendaráðs og Fjármálaeftirlits Seðlabanka Íslands.
Virðulegur forseti. Þetta eru örfá atriði en ég held að það sé rétt að halda því til haga og ítreka að í umsögn sem nefndinni barst var því velt upp hvort þessi skörun sem ég hef hér farið yfir væri á eftirliti Fjármálaeftirlits Seðlabankans með eftirlitsskyldum aðilum og eftirliti endurskoðendaráðs með endurskoðunarnefndum. Fram komu þessi sjónarmið, eins og áður sagði, að undanskilja ætti þá aðila sem lúta eftirliti Fjármálaeftirlits Seðlabanka Íslands eftirliti endurskoðendaráðs, en eftir samráð við menningar- og viðskiptaráðuneytið var talið að slík breyting yrði ekki til bóta, eins og fjallað er ágætlega um í nefndaráliti.
Að framansögðu virtu leggur meiri hluti efnahags- og viðskiptanefndar til að frumvarpið verði samþykkt. Undir álit meiri hluta efnahags- og viðskiptanefndar rita, auk þess sem hér stendur, hv. þingmenn Teitur Björn Einarsson, Diljá Mist Einarsdóttir, Guðbrandur Einarsson, Jóhann Friðrik Friðriksson og Steinunn Þóra Árnadóttir.
