fjáraukalög 2024.

Virðulegi forseti. Ég er algerlega andvíg fjáraukalagafrumvarpi fjármálaráðherra um 30 milljarða lántöku í erlendri mynt. Ég geri mér að sjálfsögðu grein fyrir að uppkaup á heilu bæjarfélagi kosta sitt og að sjálfsögðu þarf að fjármagna þau með einhverjum hætti, en það er ekki sama hvernig það er gert og ég tel enga þörf á lántöku vegna þess. Það er allt flæðandi í peningum á þessu landi en þeir eru bara ekki aðgengilegir fyrir almenning eða þegar kemur að hagsmunum hans. Núna þurfum við að sækja þann afgang. Forðast þarf með öllum ráðum að nauðsynleg fjármögnun þessa mikilvæga verkefnis auki byrðar heimilanna í landinu í gegnum aukna verðbólgu og þá auknu vaxtabyrði sem alltaf virðast fylgja í kjölfarið sem eina úrræðið í baráttu gegn henni.

Heimilin sem mest skulda og minnst eiga hafa borið allar byrðarnar í baráttunni gegn verðbólgunni á meðan aðrir hafa hagnast stórlega á henni. Auknar lántökur ríkissjóðs munu hafa bein áhrif á verðbólguna sem mun án tafar gefa Seðlabankanum fleiri ástæður til frekari vaxtahækkana. Í frumvarpi fjármálaráðherra er því ekki slegið föstu hversu mikið þurfi að draga á þessa lánalínu en reynslan kennir manni að það sé líklegra en ella að gengið verði á hana að fullu. Það er hægt að vinna þetta með öðrum hætti, t.d. með því að skattleggja þann gríðarlega hagnað sem stórfyrirtæki hafa sýnt á undanförnum árum með einhverjum hætti. Það er hreinlega óeðlilegt að skattleggja ekki þann gríðarlega hagnað sem bankarnir hafa fengið á undanförnum árum beint frá heimilum landsins.

Ég kom með nokkrar tillögur um betri leiðir til fjármögnunar en lántöku í ræðu minni við 1. umræðu um þessi fjáraukalög og nefndi þar m.a. hvalrekaskatt, eins og t.d. bankaskatt og auðlindaskatt, sem valkost. Þar fjallaði ég ítarlega um þessa valkosti og mun ekki endurtaka það allt hér. En til að leggja á bankaskatt þarf bara einfalda lagabreytingu til. Hins vegar skortir á viljann hjá ríkisstjórnarflokkunum og þar stendur hnífurinn í kúnni. Sé ríkisstjórninni einhver alvara með því að hennar forgangsmál sé að sigrast á verðbólgunni og slá á þenslu hlýtur hún að þurfa að skoða aðrar leiðir en lántöku og þær eru vissulega margar til eins og ég hef þegar bent á.

Það eru til gríðarlega miklir fjármunir í þessu þjóðfélagi og mikið af þessu fé er í höndum aðila sem hafa hagnast gríðarlega á verðbólgunni, ekki af því að þeir séu svo svakalega klárir heldur hafa þeir fengið fjármuni heimilanna til sín í bílförmum. Tugþúsundir heimila á Íslandi eru komin fram á ystu nöf. Það að tafir verði á lækkun vaxta getur nægt til að ýta þeim fram af brúninni því að þau hafa einfaldlega ekki úthald í meira. Ef ekki verður bara um tafir á lækkun vaxta að ræða heldur enn meiri hækkanir þarf ekki að spyrja að leikslokum.

Eitt af því sem þarf að huga að, hvort sem farið verður í lántökur eða aðrir möguleikar nýttir, sem ég vona svo sannarlega, eru áhrif alls þess á húsnæðisverð. Eins og við vitum er hækkun húsnæðisverðs einn stærsti þátturinn í vísitölumælingum Seðlabankans og án húsnæðisliðar í vísitölunni væri verðbólgan komin undir 5% og væru vextir þar með mun lægri. Burt séð frá öllu öðru mun aukin eftirspurn um kannski 1.000 heimili hafa veruleg áhrif á eftirspurn á fasteignamarkaði og þar með fasteignaverð. Hægt er að fyrirbyggja slík áhrif með því að taka húsnæðisliðinn út úr vísitölu neysluverðs. Flokkur fólksins hefur lengi mælt fyrir því en um það eru ekki allir á Alþingi sammála. Hins vegar má færa rök fyrir því að innflæði Grindvíkinga á húsnæðismarkaðinn sé þess eðlis að það eigi ekki að hafa áhrif á vísitöluna almennt, enda einstakur viðburður sem mætti kalla einskiptisaðgerð vegna utanaðkomandi óvæntra atburða. Hækkun húsnæðisverðs vegna þessa innflæðis og aðgerða ríkisstjórnarinnar til að auðvelda Grindvíkingum fasteignakaup ætti því alls ekki að hafa áhrif á vísitölu neysluverðs. Sú hækkun sem kann að verða vegna þessara atburða hefur lítið sem ekkert að gera með kostnaðinn við það að byggja nýtt húsnæði eða viðhalda gömlu. Sem fyrirbyggjandi aðgerð þarf því að taka húsnæðisliðinn úr vísitölunni, a.m.k. aftengja hann á meðan áhrif þeirra aðgerða sem varða Grindavík eru sem mest.

Ég trúi því ekki fyrr en það verður að staðfestum veruleika og samþykkt hér á hinu háa Alþingi að ekki sé hægt að gera betur en að fara beint í lántökur, með tilheyrandi afleiðingum fyrir þjóðina alla en þó sérstaklega þau sem verst standa. Eins mikill og stuðningur minn við Grindvíkinga er mun ég því segja nei við lántökuheimildinni í fjáraukalögunum af fyrrgreindum ástæðum.