16.11.1978
Sameinað þing: 21. fundur, 100. löggjafarþing.
Sjá dálk 685 í B-deild Alþingistíðinda. (543)

332. mál, málefni Landakotsspítala

Félmrh.(Magnús H. Magnússon):

Herra forseti. Til að afla svara við þessum spurningum ritaði heilbr.- og trmrn. bréf til Tryggingastofnunar ríkisins og til St. Jósepsspítala Landakoti til að fá upplýsingar. Þau svör, sem hér eru gefin, byggjast á þeim upplýsingum sem bárust frá þessum aðilum, þ.e.a.s. Gunnari J. Möller settum forstjóra Tryggingastofnunar ríkisins og Loga Guðbrandssyni framkvæmdastjóra Landakotsspítala.

1. liður spurningarinnar er þannig, með leyfi forseta: „Hve háum fjárhæðum námu hæstu greiðslur frá Tryggingastofnun ríkisins til lækna við Landakotsspítala á s.l. ári? Hvaða læknar fengu þessar greiðslur og hve mikið guldu þeir hver og einn til Landakotsspítala þar af í leigu fyrir starfsaðstöðu, tækjabúnað, aðstoðarfólk o.þ.h.?“

Á árinu 1977 námu hæstu greiðslur til einstaks læknis á Landakotsspítala 63 millj. 550 þús. kr., þar af frá Sjúkrasamlagi Reykjavíkur 45 millj. 935 þús. kr. og frá Tryggingastofnun ríkisins vegna annarra sjúkrasamlaga 17 millj. 615 þús. kr. Þessar greiðslur voru inntar af hendi til Jóhanns Lárusar Jónassonar yfirlæknis rannsóknastofu spítalans. Þessar greiðslur eru inntar afhendi samkv, samningi um sérfræðilæknishjálp. Samkv. upplýsingum Landakotsspítala greiddi yfirlæknirinn til rannsóknadeildar spítalans 69% af þessum greiðslum á árinu 1977, og framkvæmdastjóri spítalans gerir ráð fyrir að hlutfall greiðslna á þessu ári verði 74%. Þær upplýsingar komu frá spítalanum, að á árinu 1977 hefðu verið gerðar 256 852 rannsóknir, þar af 105 994 á utanspítalasjúklingum eða 41.26%. Þær tekjur, sem spítalinn hafði af þessum hluta rannsóknanna, nægðu til að greiða 70.8% af heildarkostnaði rannsóknadeildarinnar. Framkvæmdastjórinn telur því, að spítalinn hafi haft verulegan hag af þessu fyrirkomulagi.

Þá upplýsir spítalinn að brúttórekstrarkostnaður deildarinnar sé lágur eða 449 kr. af hverri rannsókn. Til samanburðar er þess getið í skýrslu spítalans, að sambærileg tala fyrir Borgarspítalann sé 721 kr. af hverri rannsókn. Þá er þess getið, að Tryggingastofnun ríkisins greiði 6% lægra gjald fyrir þær rannsóknir, sem fara fram inni á spítalanum, en þær, sem fara fram á rannsóknastofnum utan hans. Spítalinn upplýsir, að á árinu 1977 hafi heildargreiðslur lækna fyrir aðstöðu fyrir utan spítalasjúklinga numið 58 millj. 691 þús. kr. eða 4.46% af heildarrekstrarkostnaði spítalans. Sundurliðun greiðslna frá Tryggingastofnun ríkisins til lækna annarra en rannsóknalæknis hefur ekki verið framkvæmd.

2. liður spurningarinnar, með leyfi forseta: „Hverjir skipa fulltrúaráð Landakotsspítala, hvernig voru þeir valdir, hvert er kjörtímabil þeirra, hvernig fer fram endurnýjun á umboði þeirra til setu í fulltrúaráðinu og hvert er verksvið fulltrúaráðsins?“

Í fulltrúaráði sjálfseignarstofnunar St. Jósepsspítala eru eftirtaldir menn: Bjarni Jónsson, Björn Önundarson, Erlendur Einarsson, Geirþrúður Hildur Bernhöft, Gunnar Friðriksson, Gunnar J. Friðriksson, Hallgrímur Sigurðsson, Höskuldur Ólafsson, Ingibjörg R. Magnúsdóttir, Jóhannes Nordal, Jón Ingimarsson, Jón Kjartansson, Katrín Hjaltested, Logi Guðbrandsson, Ólafur Örn Arnarson, Ólafur Jóhannesson, Óttar Möller, Sigurður Helgason, systir Hildegardis, Valur Valsson, Unnur Ágústsdóttir.

Ákvæði um skipun fulltrúaráðsins eru í 6. gr. skipulagsskrár fyrir sjálfseignarstofnun St. Jósepsspítala: Þar segir þannig, með leyfi forseta:

„Sjálfseignarstofnuninni stjórnar fulltrúaráð skipað 21 fulltrúa, sem heilbrmrh. tilnefnir. Falli einhver fulltrúaráðsmanna frá eða hverfi úr ráðinu af öðrum ástæðum, skal heilbrrh. skipa fulltrúa í hans stað, að fengnum till. fulltrúaráðsins.“

Kjörtíminn er ákveðinn eftir ákvæðum 6. gr., er óákveðinn eða ævilangt, og er því ekki um að ræða reglur um endurnýjun á umboði til setu í fulltrúaráðinu. Í 6. gr. skipulagsskrárinnar segir enn fremur um verksvið fulltrúaráðsins, með leyfi forseta:

„Fulltrúaráðið skal koma saman til fundar eigi sjaldnar en þrisvar sinnum á ári. Fyrir ráðið skal leggja til staðfestingar fjárhagsáætlun sjúkrahússins og ársreikninga hverju sinni. Fulltrúaráðið gerir till. til ráðh. um skipun þriggja manna í stjórn spítalans, sbr. 32. gr. laga nr. 56 frá 1973. Fulltrúaráðið skal setja sér starfsreglur, sem ráðh. staðfestir.“

Auk þess segir svo í starfsreglum fulltrúaráðsins, 1. gr.: „Fyrir fulltrúaráðsfundi skal enn fremur leggja allar þær meiri háttar ákvarðanir um rekstur spítalans, sem yfirstjórn telur nauðsynlegt að bera undir ráðið eða a.m.k. sjö fulltrúaráðsmenn óska skriflega eftir að tekið sé fyrir á ráðsfundi.“

2. gr. starfsreglnanna hljóðar svo: „Á fundi fulltrúaráðsins skal kjósa úr hópi fulltrúa til fjögurra ára í senn þrjá menn í framkvæmdastjórn, sem ráðið á að gera tillögur um til ráðh. samkv. 6. gr. 3. mgr. skiputagsskrárinnar.“

Fulltrúaráðsmenn þiggja ekki laun eða þóknun fyrir setu í fulltrúaráðinu.

3. liður fsp. hljóðar þannig, með leyfi forseta: „Hverjir sitja í stjórn spítalans, hvernig eru þeir kjörnir, til hve langs tíma, hvert er verksvið stjórnarinnar og hvað fær hún fyrir störf sín, ef nokkuð?“

Í 7. gr. skipulagsskrár St. Jósepsspítala Landakoti segir svo, með leyfi forseta: „Úr hópi fulltrúaráðsmanna skal velja yfirstjórn sjálfseignarstofnunar St. Jósepsspítala og skal hún skipuð sjö mönnum. Í fyrsta sinn skulu stjórnarmenn skipaðir til fimm ára af heilbrrh. að fengnu samþykki St. Jósepsreglunnar og aðrir fjórir skipaðir til tíu ára með sömu skilyrðum. Hvenær sem stjórnarmenn ganga úr yfirstjórninni skal fulltrúaráðið kjósa menn í þeirra stað. Leita skal staðfestingar heilbrrh. á kosningunni. Endurkjósa má stjórnarmenn.“

Í yfirstjórninni eru nú Óttar Möller, formaður, Jón Ingimarsson, ritari, Björn Önundarson, Erlendur Einarsson, Logi Guðbrandsson, Ólafur Örn Arnarson, Valur Valsson.

Í starfsreglum eru eftirfarandi ákvæði um starfssvið yfirstjórnar, með leyfi forseta:

„Yfirstjórn sjálfseignarstofnunarinnar St. Jósepsspítala, sem skipuð er eða kosin samkv. 7. gr. skipulagsskrár, framkvæmir fyrirmæli fulltrúaráðsins milli funda þess, m.a. með hliðsjón af 8. gr. skipulagsskrár, en þar segir svo: „Stofnunin skal reka St. Jósepsspítala í því formi, sem hann nú er rekinn í, sérstaklega hvað snertir læknisþjónustu. Stjórn stofnunarinnar skal sjá um að spítalinn sé rekinn í samræmi við kröfur heilbrigðisyfirvalda til slíks reksturs.“

„7. gr.: Ákvarðanir í eftirfarandi málaflokkum skal framkvæmdastjórn ætíð leggja fyrir yfirstjórn til samþykktar: 1. Rekstraráætlun. 2. Ársreikninga. 3. Meiri háttar fjárfestingar. 4. Staðfestingu kjarasamninga. 5. Tryggingamál, þar með talið kaup vátrygginga. 6. Veitingu prókúru. 7. Ráðningu starfsmanna í eftirtaldar stöður: a) framkvæmdastjóra, b) skrifstofustjóra, c) innkaupastjóra, d) hjúkrunarforstjóra, sbr. 33. gr. laga nr. 56 frá 1973. 8. Hvers konar samninga um störf yfirlækna og sérfræðinga við spítalann, enda liggi þá einnig fyrir umsögn læknaráðs spítalans,

8. gr.: Yfirstjórnin getur að eigin frumkvæði eða eftir fyrirmælum fulltrúaráðsins tekið til umræðu og ákvörðunar málefni, sem varða spítalann, og óskað upplýsinga frá framkvæmdastjórn.

9. gr.: Yfirstjórnin ræður löggildan endurskoðanda til að endurskoða reikninga spítalans.“

Yfirstjórnarmenn þiggja hvorki laun né þóknun fyrir störf sín í yfirstjórn eða framkvæmdastjórn.

Samkv. lögum um heilbrigðisþjónustu, nr. 57 frá 1978, 30. gr., skal einkasjúkrahúsum eða sjálfseignarstofnunum stjórnað af fimm manna stjórn, sem sé þannig skipuð að starfsmannaráð kýs einn stjórnarmann, viðkomandi sveitarstjórn einn, en eigendur þrjá. Fulltrúar eigenda í framkvæmdastjórn eru Höskuldur Ólafsson, formaður, Ólafur Örn Arnarson, varaformaður, Hallgrímur Sigurðsson, ritari. Fulltrúi starfsmannaráðs er Sverrir Ormsson og fulltrúi Reykjavíkurborgar er Björn Guðbrandsson. Verksviði framkvæmdastjórnar er lýst í 6. gr. starfsreglna, sem hljóðar svo, með leyfi forseta:

„Framkvæmdastjórn ásamt framkvæmdastjóra og hjúkrunarforstjóra annast daglegan rekstur spítalans og stjórn hans milli funda yfirstjórnar samkv. ríkjandi hefð, verkaskiptingu eða eftir nánari ákvörðun yfirstjórnar.“

Framkvæmdastjórnarmenn þiggja hvorki laun né þóknun fyrir störf sín í framkvæmdastjórn.

Síðasti liður fsp. er þannig, með leyfi forseta: „Telur heilbrrh. að það fyrirkomulag, sem viðhaft er í rekstri Landakotsspítala — þ.e.a.s. að spítalinn veiti læknum starfsaðstöðu gegn umsömdu gjaldi, en læknarnir fái beinar greiðslur til sín fyrir unnin verk samkv. gjaldskrá — hafi gefið góða raun og þá einnig þegar tekið er tillit til kostnaðar við spítalarekstur og til kostnaðar við heilsugæslu og heilsuvernd?“

Þegar Landakostspítali var keyptur í árslok 1976 var frá upphafi samningsumleitana gert ljóst af hálfu St. Jósepsreglu, að boðið væri upp á mismun á kjörum eftir því hvort um væri að ræða hrein kaup eða hvort sett yrði á fót sjálfseignarstofnun sem ræki spítalann. Þegar endanlega var gengið frá samningnum var ljóst, að mismunur á þessum kauptilboðum nam 200 millj. kr. á verðlagi ársins 1975. Fyrrv. ríkisstj. valdi þá leið sem gaf lægra verðið, valdi það að setja á stofn sjálfseignarstofnun sem spítalinn var afhentur til rekstrar næstu 20 árin.

Ég tel engan vafa leika á því, að þeir, sem um þessi mál fjölluðu þá, hafa talið hagkvæmt að fara þessa leið og hafa viljað halda uppi tvenns konar fyrirkomulagi um spítalarekstur hér í borginni. Samanburður á rekstri milli einstakra spítala er afskaplega erfiður vegna þess, hve mismunandi verkefni spítalarnir hafa. Ég ætla mér að láta kanna rekstur sjúkrahúsanna í Reykjavík sérstaklega og á landinu öllu með tilliti til kostnaðarþátta og hagkvæmni og væri til að byrja með falið Davíð Gunnarssyni aðstoðarframkvæmdastjóra ríkisspítalanna að annast þessa könnun. Þegar henni er lokið ætti að liggja fyrir, hvort eitt rekstrarform sjúkrahúsa er öðru hagkvæmara, og sé svo, í hverju slík hagkvæmni sé fólgin.

Á þessu stigi vil ég ekki leggja neinn dóm á það, sem um er spurt í fsp., hvort það fyrirkomulag, sem nú er á Landakotsspítala, hafi gefið góða raun þegar tekið er tillit til kostnaðar við spítalareksturinn. Að sjálfsögðu hefur það ekki gefið neina raun þegar tekið er tillit til kostnaðar við heilsugæslu og heilsuvernd, því að spítalinn annast engin störf á því sviði. Engin heilsugæsla er rekin á spítalanum, enda þótt uppi hafi verið hugmyndir um að heilsugæslustöð yrði byggð í tengslum við hann. Niðurstaða mín verður því sú, að ég vil bíða með að svara þessari fsp. þar til frekari gögn liggja fyrir af þeirri könnun sem nú er í gangi.

Vegna ummæla hv. fyrirspyrjanda um að útgjöld fari vaxandi í sjúkratryggingakerfinu, þá er það vissulega rétt. Þetta er vandamál alls staðar í heiminum og á því eru ýmsar skýringar, t.d. þær, að nú eru læknaðir sjúkdómar sem ekki var reynt að lækna áður. Ég vil nefna einn sjúkdóm, börn sem fæðast með klofinn hrygg. Fyrir 10 árum og allt fram að þeim tíma dóu þessi börn öll strax. Nú eru þau öll læknuð. Þetta þýðir það, að nú verða þau meira eða minna alla sína ævi á stofnunum.

Vitanlega kostar þetta peninga. Sama má segja um ýmsa aðra sjúkdóma sem nú eru læknaðir og þá oftast nær með ærnum tilkostnaði. Þetta er sú þróun, sem alls staðar á sér stað.

Ég er, eins og ég sagði áðan, með í gangi könnun á því hvað mætti verða til að gera rekstur sjúkrahúsanna hagkvæmari. Ég vona að við náum þar einhverjum verulegum árangri.