Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect. Ferill 696. máls.
131. löggjafarþing 2004–2005.
Þskj. 1054 — 696. mál.
um breyting á lögum nr. 12/1999, um Lífeyrissjóð bænda, með síðari breytingum.
Heimilt er að skipta sjóðnum í deildir eftir því hvernig ávinnslu réttinda er háttað og eftir því hvort lífeyrisréttindi eru í sameign eða séreign.
a. 2. málsl. 1. mgr. orðast svo: Iðgjöld skulu að lágmarki vera 10% af tryggðum tekjum eða greiddum launum, þ.e. að lágmarki 4% iðgjald sjóðfélaga og að lágmarki 6% mótframlag vinnuveitanda.
b. 2. mgr. orðast svo:
Iðgjöld launþega sem eru sjóðfélagar skv. 2. mgr. 2. gr. skulu að lágmarki vera 10% af heildarlaunum, þ.e. að lágmarki 4% iðgjald sjóðfélaga og að lágmarki 6% mótframlag vinnuveitanda.
a. 2. mgr. orðast svo:
Iðgjöld skv. 3. og 4. gr. skulu hvert almanaksár umreiknuð til lífeyrisréttinda með jafnri og/eða aldurstengdri réttindaávinnslu samkvæmt nánari ákvæðum í samþykktum fyrir sjóðinn.
b. Í stað 3. og 4. mgr. kemur ný málsgrein er orðast svo:
Ekki skal reikna réttindi lengur en til loka þess mánaðar er 70 ára aldri er náð. Séu iðgjaldaár fleiri en 30 skal við framreikning vegna örorku- og makalífeyris reikna að fullu réttindi þeirra 30 ára sem hagstæðust eru fyrir sjóðfélagann en að hálfu réttindi þeirra ára sem afgangs verða.
a. A-liður 2. mgr. orðast svo: hafi greitt iðgjöld til sjóðsins í a.m.k. þrjú af undanfarandi fjórum almanaksárum fyrir orkutap og áunnið sér a.m.k. 0,4 stig í jafnri réttindaávinnslu hvert þessara þriggja ára eða sambærileg réttindi í aldurstengdri ávinnslu.
b. Í stað orðanna „sbr. þó 3. málsl. 4. mgr. 6. gr.“ í 1. málsl. 5. mgr. kemur: sbr. þó 3. mgr. 6. gr.
c. Í stað orðsins „stig“ í 3. málsl. 5. mgr. kemur: réttindi.
a. Orðin „sbr. 3. mgr. 6. gr.“ í 1. mgr. falla brott.
b. 2. mgr. orðast svo:
Upphæð elli- og örorkulífeyris skv. 9. og 10. gr. er hundraðshluti af grundvallarlaunum, sbr. 1. mgr., samkvæmt nánari ákvæðum í samþykktum. Upphæð makalífeyris skv. 11. gr. skal vera 50% lægri.
Lífeyrissjóður bænda stendur frammi fyrir vaxandi vanda gagnvart tryggingafræðilegri stöðu sjóðsins. Aldursskipting sjóðfélaga er og hefur ætíð verið sérlega óhagstæð miðað við flesta aðra lífeyrissjóði. Til að sjóðurinn geti brugðist við þessari stöðu eru í frumvarpi þessu lagðar til tvær efnisbreytingar. Í fyrsta lagi er lagt til að breyta ákvæðum er lúta að iðgjöldum sjóðfélaga og mótframlagi launagreiðenda þannig að hægt verði í samþykktum lífeyrissjóðsins að hækka iðgjöld og mótframlag svo að styrkja megi stöðu sjóðsins. Í öðru lagi er lagt til að opna fyrir möguleika á aldurstengingu lífeyrisréttinda.
Lífeyrisbyrði sjóðsins er mjög há. Meðalaldur sjóðfélaga verður hærri með hverju árinu sem líður og greiðandi sjóðfélögum fækkar. Framtíðarskuldbindingar sjóðsins eru því mjög þungar. Lífeyrisþegum sjóðsins fjölgar og eru þeir nú fleiri en greiðandi sjóðfélagar. Lífeyrisbyrði sjóðsins nam í árslok 2004 um 158% en það þýðir að greiddur lífeyrir er nær 60% hærri en þau iðgjöld sem greidd eru til sjóðsins. Sjóðurinn þarf því stöðugt að ganga á eignir sínar og ávöxtun þarf að vera mjög góð, betri en hjá flestum öðrum lífeyrissjóðum, til þess að halda í horfinu. Halli lífeyrissjóðsins nam í árslok 2002 11,9%. Á árinu 2003 var greiðslutími makalífeyris styttur úr þremur árum í tvö ár og margföldunarstuðull, sem notaður er til að reikna út lífeyrishlutfall elli- og örorkulífeyris, lækkaður úr 1,442 í 1,4 og makalífeyrir lækkaður úr 0,721 í 0,7. Komu breytingarnar til framkvæmda 1. júlí 2003 og leiddu til 2,91% skerðingar á lífeyrisgreiðslum. Bótaréttindi miðast því nú við lágmörk samkvæmt lögum um skyldutryggingu lífeyrisréttinda og starfsemi lífeyrissjóða. Breytingarnar höfðu það í för með sér að halli sjóðsins fór úr 11,9% í 8,6%. Fjármálaeftirlitið gerði þá ráð fyrir, í samráði við tryggingafræðing sjóðsins, að með 5,5% raunávöxtun sjóðsins á næstu árum kæmist hallinn undir 5% á fyrri hluta þessa árs.
Samkvæmt tryggingafræðilegri úttekt í árslok 2003 nam halli sjóðsins 7,2% og ekki virtist útlit fyrir annað en framangreind áætlun um að ná hallanum undir 5% gæti gengið eftir. Ávöxtun var nokkuð góð hjá sjóðnum á árinu 2004, þó ekki eins góð og árið 2003. Endanlegu uppgjöri er ekki lokið en útlit er fyrir raunávöxtun um 7,13%.
Á árinu 2004 gerðist það hins vegar að unnar voru nýjar töflur um lífslíkur og örorkulíkur Íslendinga. Ljóst er að miðað við þessar nýju töflur munu skuldbindingar sjóðsins (eins og annarra lífeyrissjóða) aukast töluvert. Verði miðað við hinar nýju töflur er nokkuð ljóst að staða Lífeyrissjóðs bænda mun ekki batna og að jafnvel muni vanta meira en 10% til að hann eigi fyrir heildarskuldbindingum.
Að undanförnu hafa ýmis stéttarfélög gert kjarasamninga sem fela í sér hækkun á mótframlagi atvinnurekanda í lífeyrissjóði. Samkvæmt því hækkaði mótframlag þann 1. janúar 2005 úr 6% í 7% og mun hækka í 8% í ársbyrjun 2007.
Frekari möguleikar til að bæta stöðu Lífeyrissjóðs bænda án lagasetningar eru ekki fyrir hendi. Nauðsynlegt er að opna fyrir möguleika á hækkun iðgjalds sjóðfélaga, mótframlags launagreiðenda svo og aldurstengingu réttinda sem er að mati tryggingafræðings sjóðsins orðin óhjákvæmileg.
Í b-lið er lagt til að 3. mgr. og 1. málsl. 4. mgr. 6. gr. laganna falli brott og ákvæði um reikning réttinda verði í samþykktum fyrir sjóðinn. Í nýrri 3. mgr. er ekki um neina efnislega breytingu að ræða á því sem eftir stendur af 4. mgr. 6. gr. nema að í stað stiga er talað um réttindi sem getur þá átt við jafna sem aldurstengda réttindaávinnslu.
Þá er í c-lið lagt til að í 3. málsl. 5. mgr. 10. gr. verði í staðinn fyrir orðið stig notað orðið réttindi. Með því verður vísað til réttinda hvort heldur þau eru áunnin með jafnri eða aldurstengdri ávinnslu.
Fylgiskjal.
Fjármálaráðuneyti,
fjárlagaskrifstofa:
Verði frumvarpið að lögum leiðir það ekki sjálfkrafa til aukinna útgjalda ríkissjóðs þar sem framlög í sjóðinn eru bundin samningum.
131. löggjafarþing 2004–2005.
Þskj. 1054 — 696. mál.
Frumvarp til laga
um breyting á lögum nr. 12/1999, um Lífeyrissjóð bænda, með síðari breytingum.
(Lagt fyrir Alþingi á 131. löggjafarþingi 2004–2005.)
1. gr.
Heimilt er að skipta sjóðnum í deildir eftir því hvernig ávinnslu réttinda er háttað og eftir því hvort lífeyrisréttindi eru í sameign eða séreign.
2. gr.
3. gr.
a. 2. málsl. 1. mgr. orðast svo: Iðgjöld skulu að lágmarki vera 10% af tryggðum tekjum eða greiddum launum, þ.e. að lágmarki 4% iðgjald sjóðfélaga og að lágmarki 6% mótframlag vinnuveitanda.
b. 2. mgr. orðast svo:
Iðgjöld launþega sem eru sjóðfélagar skv. 2. mgr. 2. gr. skulu að lágmarki vera 10% af heildarlaunum, þ.e. að lágmarki 4% iðgjald sjóðfélaga og að lágmarki 6% mótframlag vinnuveitanda.
4. gr.
a. 2. mgr. orðast svo:
Iðgjöld skv. 3. og 4. gr. skulu hvert almanaksár umreiknuð til lífeyrisréttinda með jafnri og/eða aldurstengdri réttindaávinnslu samkvæmt nánari ákvæðum í samþykktum fyrir sjóðinn.
b. Í stað 3. og 4. mgr. kemur ný málsgrein er orðast svo:
Ekki skal reikna réttindi lengur en til loka þess mánaðar er 70 ára aldri er náð. Séu iðgjaldaár fleiri en 30 skal við framreikning vegna örorku- og makalífeyris reikna að fullu réttindi þeirra 30 ára sem hagstæðust eru fyrir sjóðfélagann en að hálfu réttindi þeirra ára sem afgangs verða.
5. gr.
a. A-liður 2. mgr. orðast svo: hafi greitt iðgjöld til sjóðsins í a.m.k. þrjú af undanfarandi fjórum almanaksárum fyrir orkutap og áunnið sér a.m.k. 0,4 stig í jafnri réttindaávinnslu hvert þessara þriggja ára eða sambærileg réttindi í aldurstengdri ávinnslu.
b. Í stað orðanna „sbr. þó 3. málsl. 4. mgr. 6. gr.“ í 1. málsl. 5. mgr. kemur: sbr. þó 3. mgr. 6. gr.
c. Í stað orðsins „stig“ í 3. málsl. 5. mgr. kemur: réttindi.
6. gr.
7. gr.
8. gr.
a. Orðin „sbr. 3. mgr. 6. gr.“ í 1. mgr. falla brott.
b. 2. mgr. orðast svo:
Upphæð elli- og örorkulífeyris skv. 9. og 10. gr. er hundraðshluti af grundvallarlaunum, sbr. 1. mgr., samkvæmt nánari ákvæðum í samþykktum. Upphæð makalífeyris skv. 11. gr. skal vera 50% lægri.
9. gr.
10. gr.
Athugasemdir við lagafrumvarp þetta.
Lífeyrissjóður bænda stendur frammi fyrir vaxandi vanda gagnvart tryggingafræðilegri stöðu sjóðsins. Aldursskipting sjóðfélaga er og hefur ætíð verið sérlega óhagstæð miðað við flesta aðra lífeyrissjóði. Til að sjóðurinn geti brugðist við þessari stöðu eru í frumvarpi þessu lagðar til tvær efnisbreytingar. Í fyrsta lagi er lagt til að breyta ákvæðum er lúta að iðgjöldum sjóðfélaga og mótframlagi launagreiðenda þannig að hægt verði í samþykktum lífeyrissjóðsins að hækka iðgjöld og mótframlag svo að styrkja megi stöðu sjóðsins. Í öðru lagi er lagt til að opna fyrir möguleika á aldurstengingu lífeyrisréttinda.
Lífeyrisbyrði sjóðsins er mjög há. Meðalaldur sjóðfélaga verður hærri með hverju árinu sem líður og greiðandi sjóðfélögum fækkar. Framtíðarskuldbindingar sjóðsins eru því mjög þungar. Lífeyrisþegum sjóðsins fjölgar og eru þeir nú fleiri en greiðandi sjóðfélagar. Lífeyrisbyrði sjóðsins nam í árslok 2004 um 158% en það þýðir að greiddur lífeyrir er nær 60% hærri en þau iðgjöld sem greidd eru til sjóðsins. Sjóðurinn þarf því stöðugt að ganga á eignir sínar og ávöxtun þarf að vera mjög góð, betri en hjá flestum öðrum lífeyrissjóðum, til þess að halda í horfinu. Halli lífeyrissjóðsins nam í árslok 2002 11,9%. Á árinu 2003 var greiðslutími makalífeyris styttur úr þremur árum í tvö ár og margföldunarstuðull, sem notaður er til að reikna út lífeyrishlutfall elli- og örorkulífeyris, lækkaður úr 1,442 í 1,4 og makalífeyrir lækkaður úr 0,721 í 0,7. Komu breytingarnar til framkvæmda 1. júlí 2003 og leiddu til 2,91% skerðingar á lífeyrisgreiðslum. Bótaréttindi miðast því nú við lágmörk samkvæmt lögum um skyldutryggingu lífeyrisréttinda og starfsemi lífeyrissjóða. Breytingarnar höfðu það í för með sér að halli sjóðsins fór úr 11,9% í 8,6%. Fjármálaeftirlitið gerði þá ráð fyrir, í samráði við tryggingafræðing sjóðsins, að með 5,5% raunávöxtun sjóðsins á næstu árum kæmist hallinn undir 5% á fyrri hluta þessa árs.
Samkvæmt tryggingafræðilegri úttekt í árslok 2003 nam halli sjóðsins 7,2% og ekki virtist útlit fyrir annað en framangreind áætlun um að ná hallanum undir 5% gæti gengið eftir. Ávöxtun var nokkuð góð hjá sjóðnum á árinu 2004, þó ekki eins góð og árið 2003. Endanlegu uppgjöri er ekki lokið en útlit er fyrir raunávöxtun um 7,13%.
Á árinu 2004 gerðist það hins vegar að unnar voru nýjar töflur um lífslíkur og örorkulíkur Íslendinga. Ljóst er að miðað við þessar nýju töflur munu skuldbindingar sjóðsins (eins og annarra lífeyrissjóða) aukast töluvert. Verði miðað við hinar nýju töflur er nokkuð ljóst að staða Lífeyrissjóðs bænda mun ekki batna og að jafnvel muni vanta meira en 10% til að hann eigi fyrir heildarskuldbindingum.
Að undanförnu hafa ýmis stéttarfélög gert kjarasamninga sem fela í sér hækkun á mótframlagi atvinnurekanda í lífeyrissjóði. Samkvæmt því hækkaði mótframlag þann 1. janúar 2005 úr 6% í 7% og mun hækka í 8% í ársbyrjun 2007.
Frekari möguleikar til að bæta stöðu Lífeyrissjóðs bænda án lagasetningar eru ekki fyrir hendi. Nauðsynlegt er að opna fyrir möguleika á hækkun iðgjalds sjóðfélaga, mótframlags launagreiðenda svo og aldurstengingu réttinda sem er að mati tryggingafræðings sjóðsins orðin óhjákvæmileg.
Athugasemdir við einstakar greinar frumvarpsins.
Um 1. gr.
Um 2. gr.
Um 3. gr.
Um 4. gr.
Í b-lið er lagt til að 3. mgr. og 1. málsl. 4. mgr. 6. gr. laganna falli brott og ákvæði um reikning réttinda verði í samþykktum fyrir sjóðinn. Í nýrri 3. mgr. er ekki um neina efnislega breytingu að ræða á því sem eftir stendur af 4. mgr. 6. gr. nema að í stað stiga er talað um réttindi sem getur þá átt við jafna sem aldurstengda réttindaávinnslu.
Um 5. gr.
Þá er í c-lið lagt til að í 3. málsl. 5. mgr. 10. gr. verði í staðinn fyrir orðið stig notað orðið réttindi. Með því verður vísað til réttinda hvort heldur þau eru áunnin með jafnri eða aldurstengdri ávinnslu.
Um 6. gr.
Um 7. gr.
Um 8. gr.
Um 9. og 10. gr.
Fylgiskjal.
Fjármálaráðuneyti,
fjárlagaskrifstofa:
Umsögn um frumvarp til laga um breytingu á lögum nr. 12/1999,
um Lífeyrissjóð bænda, með síðari breytingum.
Verði frumvarpið að lögum leiðir það ekki sjálfkrafa til aukinna útgjalda ríkissjóðs þar sem framlög í sjóðinn eru bundin samningum.
