Ferill 292. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Microsoft Word.
149. löggjafarþing 2018–2019.
Þingskjal 335 — 292. mál.
Skýrsla
forsætisráðherra um meðferð og framkvæmd ályktana Alþingis 2017 auk yfirlits yfir framkvæmd ályktana frá árunum 2014–2016.
Skýrsla þessi er lögð fram í samræmi við fyrirmæli 8. mgr. 45. gr. laga um þingsköp Alþingis, nr. 55/1991. Markmið hennar er að veita Alþingi yfirsýn yfir eftirfylgni framkvæmdarvaldsins með ályktunum þingsins. Til umfjöllunar er framkvæmd þeirra ályktana Alþingis frá árinu 2017 sem kalla á viðbrögð ráðherra eða ríkisstjórnar og meðferð málefna sem þingið hefur vísað til ríkisstjórnar eða einstakra ráðherra á því ári. Þá er hér einnig að finna yfirlit yfir sömu atriði þrjú ár aftur í tímann, þ.e. frá árunum 2014–2016. Undanskilin eru þau málefni þar sem lög kveða á um að haga skuli skýrslugjöf til þingsins á annan hátt. Þegar skýrslan hefur verið lögð fram skal hún ganga til stjórnskipunar- og eftirlitsnefndar til umfjöllunar, sbr. fyrrnefnt ákvæði laga um þingsköp Alþingis.
Umræddar þingsályktanir á árunum 2014–2017 voru samtals 143, þar af 40 vegna staðfestinga ákvarðana sameiginlegu EES-nefndarinnar. Slíkar ályktanir eru reglubundinn þáttur í þinglegri meðferð EES-mála og fela í sér afléttingu á stjórnskipulegum fyrirvara við ákvörðun sem kallar á lagabreytingar á Íslandi. Þær hafa því nokkra sérstöðu miðað við aðrar ályktanir. Þá vísuðu þingnefndir tíu málum til ríkisstjórnarinnar. Í skýrslu þessari er þannig fjallað um samtals 153 þingmál sem sum varða fleiri en eitt ráðuneyti. Samantekið er staða þeirra svo sem hér segir:
| Ár | Staða ályktana/efnisatriða* | – eftir ráðuneytum |
| 2017 | Lokið: 15 (þar af 9 v. staðfestingar) | – FOR 1, FJR 2, SRN 1, UTN 10, VEL 1 |
| Hafið: 5 | – ANR 1, MRN/UAR 1, VEL 3 | |
| Ekki hafið: 2 | – DMR 1, VEL 1 | |
| Samtals: 22 | ||
| 2016 | Lokið: 34 (þar af 12 v. staðfestingar) | – ANR 3, FJR 2, IRR/MRN 1, IRR 3, MRN 1, UAR 2, UTN 20, VEL 2 |
| Hafið: 23 | – FOR 3, FJR/MRN/UAR/UTN/VEL 1, FJR/VEL 1, FJR 1, IRR 2, MRN 2, UAR 2, UTN 6, VEL 5 | |
| Ekki hafið: 2 | – IRR 2 | |
| Samtals: 59 | ||
| 2015 | Lokið: 23 (þar af 13 v. staðfestingar) | – FOR 1, ANR 2, FJR 1, UAR 3, UTN 15, VEL 1 |
| Hafið: 4 | – IRR 1, UTN 2, VEL 1 | |
| Samtals: 27 | ||
| 2014 | Lokið: 30 (þar af 6 v. staðfestingar) | – FOR 1, ANR 5, FJR 1, IRR 2, MRN 2, UAR 2, UTN 12, VEL 5 |
| Hafið: 15 | – ANR 1, IRR 2, MRN 3, UTN 4, VEL 5 | |
| Samtals: 45 | ||
| *Varði mál fleiri en eitt ráðuneyti er staða þess miðuð við svör viðkomandi ráðuneyta sameiginlega. | ||
Forsætisráðuneytið aflaði upplýsinga um framangreind efni frá viðkomandi ráðuneytum í fyrri hluta október 2018 og svör þeirra fara hér á eftir.
Yfirlit yfir framkvæmd ályktana Alþingis frá árinu 2017.
FORSÆTISRÁÐUNEYTI
Þingsályktun 3/146 um breytta skipan ráðuneyta í Stjórnarráði Íslands, 22. mars 2017 – þskj. 431. – Framkvæmd lokið.
Hinn 24. janúar 2017 lagði forsætisráðherra fyrir Alþingi tillögu til þingsályktunar um breytta skipan ráðuneyta í Stjórnarráði Íslands í samræmi við 3. tölul. 1. mgr. 2. gr. laga nr. 115/2011, um Stjórnarráð Íslands, þar sem leitað var eftir stuðningi Alþingis við fyrirhugaða breytingu á heiti og fjölda ráðuneyta í Stjórnarráði Íslands. Fólu þær breytingar í sér að í stað innanríkisráðuneytis kæmi annars vegar dómsmálaráðuneyti og hins vegar samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneyti og ráðuneytum yrði þar með fjölgað úr átta í níu. Var tillagan samþykkt með framangreindri ályktun Alþingis. Í kjölfarið voru gefnir út þrír nýir forsetaúrskurðir, forsetaúrskurður nr. 14/2017 um skiptingu Stjórnarráðs Íslands í ráðuneyti, forsetaúrskurður nr. 15/2017 um skiptingu stjórnarmálefna milli ráðuneyta í Stjórnarráði Íslands og forsetaúrskurður nr. 16/2017 um skiptingu starfa ráðherra. Úrskurðirnir voru birtir í A-deild Stjórnartíðinda 7. apríl 2017 og tóku gildi 1. maí það ár.
ATVINNUVEGA- OG NÝSKÖPUNARRÁÐUNEYTI
Þingsályktun 18/146 um aðgerðaáætlun um orkuskipti, 31. maí 2017 – þskj. 1002. – Framkvæmd hafin.
Samkvæmt þingsályktuninni er ráðherra sem fer með málefni er varða orkumál falið að vinna að orkuskiptum með því að draga úr notkun jarðefnaeldsneytis og auka hlutdeild endurnýjanlegra orkugjafa sem hafi í för með sér orkusparnað, aukið orkuöryggi, gjaldeyrissparnað, minni staðbundna mengun og minni losun gróðurhúsalofttegunda. Aðgerðaáætlun um orkuskipti hefur verið ýtt úr vör þar sem fram koma mælanleg markmið um orkuskipti, áhersla á hagræna hvata, uppbyggingu innviða, orkusparnað, samstarf og rannsóknir, þróun og nýsköpun.
Unnið er að ýmsum verkefnum í samræmi við aðgerðaáætlun sem fylgdi þingsályktuninni.
DÓMSMÁLARÁÐUNEYTI (INNANRÍKISRÁÐUNEYTI FRAM TIL 1. MAÍ 2017)
Nefndarálit með frávísunartillögu um frumvarp til laga um breytingu á lögum um kosningar til sveitarstjórna, nr. 5/1998, með síðari breytingum (kosningarréttur erlendra ríkisborgara), 29. maí 2017 – þskj. 941. – Framkvæmd ekki hafin.
Í júní sl. óskaði forseti Alþingis eftir tilnefningum í starfshóp um endurskoðun kosningalaga. Er eitt af verkefnum hópsins að kanna kosti þess að setja heildarlöggjöf um framkvæmd allra almennra kosninga, þ. á m. kosninga til sveitarstjórna. Hefur því ekki verið hafist handa við sérstaka skoðun á þeim tillögum til breytinga á lögum um kosningar til sveitarstjórna sem fram koma í nefndarálitinu.
FJÁRMÁLA- OG EFNAHAGSRÁÐUNEYTI
Þingsályktun 23/146 um fjármálaáætlun fyrir árin 2018–2022, 1. júní 2017 – þskj. 1063. – Framkvæmd lokið.
Þingsályktun þessi var lögð fram á grundvelli 5. gr. laga nr. 123/2015, um opinber fjármál, sem kveður á um að ráðherra skuli eigi síðar en 1. apríl ár hvert leggja fyrir Alþingi tillögu til þingsályktunar um fjármálaáætlun til næstu fimm ára hið skemmsta. Fjárlagafrumvarp fyrir árið 2018 byggist í meginatriðum á þeirri fjármálaáætlun sem þingsályktunin fjallar um.
Í fjárlögum og þingsályktun um fjármálaáætlun er að finna yfirlit yfir meðferð og framkvæmd ályktunarinnar, sbr. einnig athugasemdir sem umræddum skjölum fylgdu.
Þingsályktun 4/146 um fjármálastefnu fyrir árin 2017–2022, 6. apríl 2017 – þskj. 594. – Framkvæmd lokið.
Þingsályktun þessi var lögð fram á grundvelli 4. gr. laga nr. 123/2015, um opinber fjármál, sem kveður á um að ríkisstjórn skuli, eftir að hún er mynduð, móta fjármálastefnu sem ráðherra leggi fram sem tillögu til þingsályktunar svo fljótt sem auðið er. Fjármálaáætlun og fjárlagafrumvarp byggja í meginatriðum á þingsályktuninni.
Í fjárlögum og þingsályktun um fjármálaáætlun er að finna yfirlit yfir meðferð og framkvæmd ályktunarinnar, sbr. einnig þær athugasemdir sem umræddum skjölum fylgdu.
MENNTA- OG MENNINGARMÁLARÁÐUNEYTI
Þingsályktun 22/146 um uppbyggingu að Hrauni í Öxnadal, 31. maí 2017 – þskj. 1006 (sameiginleg með umhverfis- og auðlindaráðuneyti). – Framkvæmd hafin.
Mennta- og menningarmálaráðuneyti og umhverfis- og auðlindaráðuneyti hafa tilnefnt fulltrúa til að vinna að framgangi þingsályktunarinnar og er stefnt að því að tillögur um með hvaða hætti það verði best gert liggi fyrir veturinn 2018–2019.
SAMGÖNGU- OG SVEITARSTJÓRNARRÁÐUNEYTI (INNANRÍKISRÁÐUNEYTI FRAM TIL 1. MAÍ 2017)
Þingsályktun 21/146 um jafnræði í skráningu foreldratengsla, 31. maí 2017 – þskj. 1005. – Framkvæmd lokið.
Þjóðskrá Íslands hefur lokið við að skrá vensl í þjóðskrá en nú er gengið frá venslaskráningu samstundis í þjóðskrá. Venslaskráning er 99% en 1% barna eru börn sem ekki er hægt að vensla, t.d. vegna þess að gögn vantar, foreldri er ekki á skrá eða ekki vitað hver er. Hægt er að nálgast upplýsingar um vensl á „mínum síðum“ á Ísland.is auk ýmissa annarra upplýsinga. Upplýsingunum um vensl er hins vegar ekki miðlað enn sem komið er þar sem lagaheimild skortir. Gert er ráð fyrir að á grundvelli nýrra laga um skráningu einstaklinga, en frumvarp þess efnis er í vinnslu, verði settar sérstakar reglur um miðlun upplýsinga úr venslaskrá og forsjárskrá.
UMHVERFIS- OG AUÐLINDARÁÐUNEYTI
Þingsályktun 22/146 um uppbyggingu að Hrauni í Öxnadal, 31. maí 2017 – þskj. 1006 (sameiginleg með mennta- og menningarmálaráðuneyti). – Framkvæmd hafin.
Vísað er til umfjöllunar um þingsályktunina undir lið mennta- og menningarmálaráðuneytis.
UTANRÍKISRÁÐUNEYTI
Þingsályktun 7/146 um staðfestingu ákvörðunar sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 39/2016, um breytingu á XXII. viðauka (Félagaréttur) við EES-samninginn, 16. maí 2017 – þskj. 800. – Framkvæmd lokið.
Ísland tilkynnti um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða, sbr. 103. gr. EES-samningsins, 31. maí 2017 en ákvörðunin hefur ekki enn tekið gildi þar sem beðið er eftir tilkynningu frá Noregi um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða.
Þingsályktun 13/146 um staðfestingu ákvörðunar sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 100/2016 um breytingu á XX. viðauka (Umhverfismál) við EES-samninginn, 22. maí 2017 – þskj. 854. – Framkvæmd lokið.
Ísland tilkynnti um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða, sbr. 103. gr. EES-samningsins, 31. maí 2017 og ákvörðunin gekk í gildi 1. júlí 2017.
Þingsályktun 10/146 um staðfestingu ákvörðunar sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 121/2016 um breytingu á II. viðauka (Tæknilegar reglugerðir, staðlar, prófanir og vottun) og X. viðauka (Almenn þjónusta) við EES-samninginn, 22. maí 2017 – þskj. 851. Framkvæmd lokið.
Ísland tilkynnti um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða, sbr. 103. gr. EES-samningsins, 31. maí 2017 og ákvörðunin gekk í gildi 1. júlí 2017.
Þingsályktun 11/146 um staðfestingu ákvörðunar sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 194/2016 um breytingu á XIX. viðauka (Neytendavernd) við EES-samninginn, 22. maí 2017 – þskj. 852. – Framkvæmd lokið.
Ísland tilkynnti um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða, sbr. 103. gr. EES-samningsins, 31. maí 2017 og ákvörðunin gekk í gildi 1. júlí 2017.
Þingsályktun 12/146 um staðfestingu ákvörðunar sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 215/2016 um breytingu á XIII. viðauka (Flutningastarfsemi) og XX. viðauka (Umhverfismál) við EES-samninginn, 22. maí 2017 – þskj. 853. – Framkvæmd lokið.
Ísland tilkynnti um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða, sbr. 103. gr. EES-samningsins, 31. maí 2017 og ákvörðunin gekk í gildi 1. júlí 2017.
Þingsályktun 8/146 um staðfestingu ákvörðunar sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 46/2016 um breytingu á II. viðauka (Tæknilegar reglugerðir, staðlar, prófanir og vottun) við EES-samninginn, 22. maí 2017 – þskj. 849. – Framkvæmd lokið.
Ísland tilkynnti um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða, sbr. 103. gr. EES-samningsins, 31. maí 2017 og ákvörðunin gekk í gildi 1. júlí 2017.
Þingsályktun 9/146 um staðfestingu ákvörðunar sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 59/2017 um breytingu á XI. viðauka (Rafræn fjarskipti, hljóð- og myndmiðlun og upplýsingasamfélagið) við EES-samninginn, 22. maí 2017 – þskj. 850. – Framkvæmd lokið.
Ísland tilkynnti um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða, sbr. 103. gr. EES-samningsins, 31. maí 2017 en ákvörðunin hefur ekki enn tekið gildi þar sem beðið er eftir tilkynningu frá Liechtenstein um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða.
Þingsályktun 6/146 um staðfestingu ákvörðunar sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 92/2016 um breytingu á XI. viðauka (Rafræn fjarskipti, hljóð- og myndmiðlun og upplýsingasamfélagið) við EES-samninginn, 22. maí 2017 – þskj. 665. – Framkvæmd lokið.
Ísland tilkynnti um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða, sbr. 103. gr. EES-samningsins, 28. apríl 2017 og ákvörðunin gekk í gildi 1. júní 2017.
Þingsályktun 5/146 um fullgildingu fríverslunarsamnings milli EFTA-ríkjanna og Georgíu, 6. apríl 2017 – þskj. 595. – Framkvæmd lokið.
Fríverslunarsamningurinn milli Íslands, Noregs og Georgíu tók gildi 1. september 2017 og milli Sviss, Liechtenstein og Georgíu 1. maí 2018.
Þingsályktun 2/148 um staðfestingu samnings milli Íslands og Færeyja um fiskveiðar innan íslenskrar og færeyskrar lögsögu á árinu 2017, 30. desember 2017 – þskj. 147. – Framkvæmd lokið.
Samningnum, sem einungis var til eins árs, var beitt til bráðabirgða frá 26. júlí 2017.
VELFERÐARRÁÐUNEYTI
Þingsályktun 15/146 um framkvæmdaáætlun á sviði barnaverndar, 31. maí 2017 – þskj. 999. – Framkvæmd lokið.
Hinn 31. maí 2017 samþykkti Alþingi þingsályktunartillögu félags- og jafnréttismálaráðherra um framkvæmdaáætlun á sviði barnaverndar 2017–2018. Áætlunin gilti þar til ný reglubundin áætlun, sbr. 3. mgr. 5. gr. barnaverndarlaga, nr. 80/2002, tæki gildi en þó ekki lengur en til 1. júní 2018. Í framkvæmdaáætluninni voru tilgreind 17 verkefni í fimm flokkum, sem eru gagnreyndar aðferðir, bætt verklag, barnaverndarlöggjöf, rannsóknir og fóstur. Af 17 verkefnum í aðgerðaáætluninni er undirbúningur og vinnsla hafin í 11 aðgerðum. Unnið er að gerð nýrrar framkvæmdaáætlunar í barnavernd fyrir árin 2018–2022 og er gert ráð fyrir að þau verkefni sem ekki var lokið í fyrri framkvæmdaáætlun haldi áfram í þeirri nýju.
Þingsályktun 19/146 um gerð heilbrigðisáætlunar, 31. maí 2017 – þskj. 1003. – Framkvæmd hafin.
Á árinu 2017 var unnið að undirbúningi heilbrigðisstefnu og hefur þeirri vinnu verið haldið áfram á þessu ári. Heilbrigðisstefnan verður grunnur að gerð framkvæmdaáætlana á sviði heilbrigðismála. Við undirbúning stefnunnar hefur verið haldin vinnustofa með forsvarsfólki stofnana sem heyra undir heilbrigðisráðherra. Hinn 2. nóvember 2018 verður haldið heilbrigðisþing sem verður opið öllum þar sem til umfjöllunar verða fyrirliggjandi drög að heilbrigðisstefnu. Þingsályktunartillaga að heilbrigðisstefnu verður lögð fyrir Alþingi á vorþingi 2019.
Þingsályktun 20/146 um heildstæða stefnu í málefnum einstaklinga með heilabilun, 31. maí 2017 – þskj. 1004. – Framkvæmd ekki hafin.
Heilbrigðisráðherra hefur lagt meginþunga á heildarstefnumótun heilbrigðisþjónustunnar. Unnið er að þeirri stefnumótun af fullum krafti. Þegar þeirri vinnu lýkur verður horft til einstakra þátta innan heilbrigðisþjónustunnar – eins og málefna einstaklinga með heilabilun.
Þingsályktun 17/146 um lyfjastefnu til ársins 2022, 31. maí 2017 – þskj. 1001. – Framkvæmd hafin.
Á þingmálaskrá ríkisstjórnarinnar á 149. löggjafarþing er frumvarpi til lyfjalaga. Með nýjum lyfjalögum eru m.a. innleidd þau meginmarkmið sem fram koma í lyfjastefnu um að tryggja aukið aðgengi að lyfjum, tryggja gæði, virkni og öryggi lyfja og skynsamlega og hagkvæma notkun þeirra. Nokkrir aðrir þættir lyfjastefnu eru þegar komnir á framkvæmdastig, svo sem úrræði sem dregið geta úr mis- og ofnotkun lyfja sem valdið geta ávana og fíkn, bætt rafræn umsýsla lyfja o.fl.
Þingsályktun 16/146 um stefnu og framkvæmdaáætlun í málefnum fatlaðs fólks fyrir árin 2017–2021, 31. maí 2017 – þskj. 1000. – Framkvæmd hafin.
Hinn 31. maí 2017 samþykkti Alþingi þingsályktunartillögu félags- og jafnréttismálaráðherra um stefnu og framkvæmdaáætlun í málefnum fatlaðs fólks 2017–2021. Framkvæmdaáætlunin tekur við af fyrri þingsályktun sem unnið var eftir árin 2012–2017. Í nýju áætluninni eru tilgreind 39 verkefni á sjö málasviðum sem lúta að aðgengi, atvinnu, heilsu, ímynd og fræðslu, menntun, sjálfstæðu lífi og þróun þjónustu. Meginmarkmið framkvæmdaáætlunarinnar eru að samningur Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks verði innleiddur í alla lagaumgjörð og framkvæmd. Þannig megi stuðla að því að fatlað fólk, börn jafnt sem fullorðnir, geti lifað sjálfstæðu lífi og njóti mannréttinda til jafns við aðra.
Í október 2017 skipaði félags- og jafnréttismálaráðherra starfshóp sem hefur það hlutverk að styðja við eftirfylgni og framkvæmd stefnunnar. Hópurinn skal einnig skila greinargerð árlega um framgang verkefna. Á árinu 2017 var unnið eftir framkvæmdaáætlun í málefnum fatlaðs fólks 2012–2014 þar sem ný áætlun tók ekki gildi fyrr en um mitt árið.
Á þessu ári hefur verið unnið að því að framfylgja þeim aðgerðum í áætluninni sem koma eiga til framkvæmda á árinu 2018. Tveimur aðgerðum er þegar lokið en það var framkvæmd vinnumarkaðsrannsóknar þar sem greindir voru þeir þættir sem styðja eða hindra atvinnuþátttöku fólks með skerta starfsgetu. Þá hefur Félagsvísindastofnun Háskóla Íslands skilað stöðumati sem framkvæma á samkvæmt áætlun í upphafi og lok tímabils. Einnig lagði starfshópurinn sl. vor fram tillögur til ráðherra að forgangsröðun verkefna en ár hvert skal tilteknu fjármagni varið í verkefni, utan þeirra sem skýrt er kveðið á um í áætlun, sem styðja við markmið áætlunarinnar og stefnunnar í heild. Í ár var veitt fjármagn til 13 slíkra verkefna.
Yfirlit yfir framkvæmd ályktana Alþingis frá árunum 2014–2016.
Staðan á framkvæmd ályktana frá árinu 2016.
FORSÆTISRÁÐUNEYTI
Þingsályktun 26/145 um þjóðaröryggisstefnu fyrir Ísland, 13. apríl 2016 – þskj. 1166. – Framkvæmd hafin.
Þingsályktun um þjóðaröryggisstefnu var samþykkt á Alþingi 13. apríl 2016, en hún byggist á tillögum þingmannanefndar um mótun þjóðaröryggisstefnu fyrir Ísland sem Alþingi fól utanríkisráðherra að setja á fót með þingsályktun nr. 45/139 frá 16. september 2011.
Lög nr. 98, um þjóðaröryggisráð, voru samþykkt á Alþingi 1. september 2016. Hefur ráðið komið saman í fjórum sinnum. Lögbundin verkefni ráðsins eru eftirfarandi:
– hafa eftirlit með því að þjóðaröryggisstefna fyrir Ísland sé framkvæmd í samræmi við ályktun Alþingis,
– vera samráðsvettvangur um þjóðaröryggismál,
– meta ástand og horfur í öryggis- og varnarmálum,
– fjalla um önnur málefni er varða þjóðaröryggi,
– stuðla að endurskoðun þjóðaröryggisstefnunnar eigi sjaldnar en á fimm ára fresti,
– beita sér fyrir opinni og lýðræðislegri umræðu um þjóðaröryggismál, eflingu fræðslu og upplýsingagjöf um þau mál,
– upplýsa Alþingi um framkvæmd þjóðaröryggisstefnunnar,
– gera tillögur að breytingum á þjóðaröryggisstefnunni telji ráðið ástæðu til þess,
– upplýsa utanríkismálanefnd Alþingis um hver þau mál sem líkleg eru til að hafa áhrif á þjóðaröryggisstefnuna og framkvæmd hennar,
– funda reglulega og funda sérstaklega ef þeir atburðir hafa orðið eða eru yfirvofandi sem ætla má að hafi áhrif á þjóðaröryggi.
Þingsályktun 52/145 um undirbúning að gerð þjóðhagsáætlana til langs tíma, 2. júní 2016 – þskj. 1500. – Framkvæmd hafin.
Vinna við gerð þjóðhagsáætlana til langs tíma, sbr. þingsályktun nr. 52/145, verður unnin með og samhliða langtímaáætlanagerð á grundvelli laga um opinber fjármál, sbr. nánar svar forsætisráðherra við fyrirspurn um málið á 146. löggjafarþingi, þingskjal 306 – 89. mál.
Þingsályktun 70/145 um hvernig minnast skuli aldarafmælis sjálfstæðis og fullveldis Íslands, 13. október 2016 – þskj. 1828 (sameiginleg með mennta- og menningarmálaráðuneyti). – Framkvæmd hafin.
Þingsályktun þessi var samþykkt í tilefni þess að árið 2018 er öld liðin frá því er íslenskt ríki, sjálfstætt, frjálst og fullvalda, var á ný stofnað með sambandslögunum 1918. Ályktunin felur í sér að ráðast skuli í eftirfarandi verkefni í tilefni af fullveldisafmælinu. Ábyrgð á verkefnum skiptist milli Alþingis og ráðuneyta Stjórnarráðsins og er staðan, samkvæmt upplýsingum frá ábyrgðaraðilum, á framkvæmd þeirra sem hér segir:
a. Kjósa nefnd með fulltrúum allra þingflokka sem undirbúi hátíðahöld árið 2018 í samræmi við ályktunina, nefndin ráði framkvæmdastjóra og annað starfslið eftir þörfum og eins og fjárveitingar leyfa og starfi árin 2017 og 2018. (Ábyrgðaraðili: Alþingi.)
Sjö manna undirbúningsnefnd var kjörin af Alþingi 22. desember 2016 og hóf störf í janúar 2017. Eftir síðustu Alþingiskosningar fjölgaði fulltrúum í nefndinni um tvo þar sem í þingsályktun er kveðið á um að í nefndinni skuli sitja fulltrúar allra þingflokka. Sitja nú níu einstaklingar í afmælisnefndinni. Ráðinn var framkvæmdastjóri vegna undirbúnings og framkvæmdar hátíðarhaldanna sem hóf störf 1. júní 2017.
Afmælisnefnd heldur úti vefsíðunni www.fullveldi1918.is þar sem finna má heildardagskrá afmælisársins. Strax í upphafi tók afmælisnefnd þá ákvörðun að leita til stofnana, félagasamtaka og landsmanna við mótun dagskrár afmælisársins. Lögð var áhersla á vönduð og fjölbreytt verkefni sem hafa skírskotun til tilefnisins hvort sem litið er til fortíðar, nútíðar eða framtíðar. Hvatt var til verkefna sem fela í sér nýsköpun, samstarf og þátttöku almennings auk þess sem lögð var áhersla á að ná til barna og ungs fólks. Óhætt er að segja að viðbrögð hafi verið góð og barst afmælisnefnd fjöldi tillagna. Valdar voru um 100 tillögur sem styrktar voru og prýða dagskrána sem hófst 1. janúar og stendur út árið. Auk þess er fjöldi þátttökuviðburða á dagskrá afmælisársins. Viðburðirnir eru nú um 340 og fara fram um land allt, afar fjölbreyttir og tengjast flestum sviðum samfélagsins. Ljóst er að með þessari aðferð hefur tekist að virkja mikinn fjölda fólks til beinnar þátttöku og um leið orðið til fjölbreytt og metnaðarfull dagskrá sem almenningur í landinu hefur notið. Óhætt er að segja að þessar jákvæðu undirtektir sem og þátttaka ýmissa stofnana, félagasamtaka og fyrirtækja í atvinnulífinu séu forsenda þess að ná markmiði afmælisnefndar um að við fögnum öll saman 100 ára fullveldi Íslands.
Á vefsíðu afmælisnefndar er einnig margvíslegur fróðleikur og fréttir. Afmælisnefnd heldur jafnframt úti facebook-síðunni Fullveldi Íslands þar sem viðburðir á dagskrá afmælisársins eru kynntir. Þessi vettvangur er einnig notaður til að kynna samstarfsverkefni, til dæmis Vísindavefinn sem svarar einni spurningu á viku um hvaðeina sem tengist 1918, og til að miðla fréttum af verkefnum afmælisnefndar og öðrum verkefnum sem tilgreind eru í þingsályktun þessari.
b. Halda hátíðarfund á Þingvöllum 18. júlí 2018 en þann dag fyrir einni öld var samningum um fullveldi Íslands lokið. (Ábyrgðaraðili: Alþingi.)
Vorið 2017 var skipaður vinnuhópur innan skrifstofu Alþingis sem hafði á hendi undirbúning að Þingvallafundinum og jafnframt samráð við þá aðila utan þings sem kæmu að undirbúningnum. Í júlí 2017 óskaði skrifstofan eftir samstarfi við Framkvæmdasýslu ríkisins um framkvæmdir við smíði þingpalls fyrir hátíðarþingfundinn, þ.e. frumathugun á verkinu, áætlunargerð og eftirlit. Um svipað leyti var síðan leitað eftir því við Ríkisútvarpið að það myndi sýna beint frá þingfundinum. Auk þess var leitað til annarra aðila um samstarf; lögreglu, þjóðgarðsins á Þingvöllum og Vegagerðarinnar.
Þegar undirbúningur hátíðarfundarins hófst var ljóst að veigamesti framkvæmda- og kostnaðarþátturinn yrði pallur fyrir þingmenn og gesti þingsins. Þegar hátíðarþingfundir voru haldnir árið 1994 og 2000 á Þingvöllum voru byggðir timburpallar. Eftir nokkra umfjöllun um þingpalla var ákveðið að leigja svokallaða sviðspalla, en það var talinn einfaldari og umhverfisvænni kostur. Aldrei var reiknað með fjölmenni á Þingvöllum miðvikudaginn 18. júlí, líkt og verið hafði á þjóðhátíðum á Þingvöllum áður. Allir væru þó velkomnir til Þingvalla til að fylgjast með hátíðarþingfundinum en ákveðið var að leggja meira í sjónvarpsútsendingu frá þingfundinum en á fyrri hátíðarfundum. Fáir gestir komu á fundinn en sjónvarpsáhorf reyndist mikið.
Eftir frumathugun og gerð fyrstu áætlana um uppsetningu þingpalla birti Framkvæmdasýsla ríkisins auglýsingu í Fréttablaðinu um miðjan mars 2018 þar sem óskað var eftir tilboðum í leigu og uppsetningu sviðspalla. Frestur var gefinn til 6. apríl til að skila inn tilboðum. Aðeins tvö verðtilboð bárust.
Við könnun á innsendum verðtilboðum komu í ljós nokkrir ágallar á lægra tilboðinu og var þeim aðila gefinn frestur af Framkvæmdasýslu ríkisins til að bæta úr ella yrði verkkaupa (Alþingi) ráðlagt að hafna því. Við þeim óskum var ekki orðið og tilboðinu því hafnað. Eftir það lá ljóst fyrir að gengið yrði til samstarfs við Exton ehf. um leigu og uppsetningu pallanna.
Snemma í undirbúningnum hófust umræður um nauðsynlegan tæknibúnað (hljóð, lýsingu, rafmagn o.s.frv.) og kröfur til hans. Að mörgu var að hyggja, hljóð þurfti að berast nokkra leið frá þingpallinum, lýsing að henta beinni sjónvarpsútsendingu sem mikill metnaður var lagður í og þá þurfti að leiða rafmagn að þingstaðnum. Eftir afgreiðslu tilboða í uppsetningu þingpallanna var kallað eftir verðtilboðum í stærstan þátt tæknimálanna frá þeim fyrirtækjum sem upphaflega höfðu lagt inn verðtilboð í pallana. Unninn var samanburður milli þessara tilboða og var niðurstaðan sú að taka tilboði frá Exton ehf. í tæknimálin í heild sinni (hljóð- og ljósabúnað ásamt burðarkerfi og upphengibúnaði auk vinnu tæknimanna við uppsetningu búnaðarins og stýringu hans).
Hátíðarfundur Alþingis var loks haldinn að Lögbergi á Þingvöllum miðvikudaginn 18. júlí 2018.
Hinn 18. júlí 1918 var samningum um fullveldi Íslands lokið með undirritun sambandslaganna sem tóku gildi 1. desember sama ár.
Á dagskrá þingfundarins á Þingvöllum var eitt mál, þ.e. tillaga formanna stjórnmálaflokkanna um verkefni í þágu barna og ungmenna og um rannsóknir er stuðli að sjálfbærni auðlinda hafsins og nýtt hafrannsóknaskip. Tillagan var afgreidd á fundinum með umræðu og atkvæðagreiðslu.
Eftir hátíðarþingfundinn var boðið til móttöku í nýrri móttökumiðstöð á Hakinu.
Þingvellir eru á heimsminjaskrá Sameinuðu þjóðanna og helgur staður fyrir þjóðina. Áhersla var því lögð á að reyna að mæta öllum kröfum um að vernda sem mest svæðið þar sem þingpallurinn var settur upp. Þegar pallar og allur búnaður hafði verið fjarlægður að kvöldi fundardags 18. júlí sl. var ekki hægt að sjá að þar hefði verið fundur fyrr um daginn.
c. Fela ríkisstjórninni að efna til hátíðahalda 1. desember 2018 þegar öld verður liðin frá því að sambandslögin öðluðust gildi; jafnframt efni ríkisstjórnin af því tilefni til samkeppni um hönnun og útlit Stjórnarráðsbyggingar og skipulags á Stjórnarráðsreit. (Ábyrgðaraðili: Forsætisráðuneytið.)
Fullveldishátíð 1. desember, í tilefni aldarafmælis sjálfstæðis og fullveldis Íslands, er í undirbúningi og er verkefnisstjóri Kolbrún Halldórsdóttir. Dagskrá hátíðarhaldanna byggist á list- og menningartengdum viðburðum sem verða í boði í helstu menningarstofnunum þjóðarinnar auk þess sem boðið verður til veislu víða um landið.
Í upphafi undirbúnings var ákveðið að beina sjónum til framtíðar og leita til ungs fólks um hugmyndir að viðburðum dagsins. Það er því sýn þeirra til næstu 100 ára sem er leiðarstef dagskrárinnar. Sjálfstæðisbarátta 21. aldarinnar verður meginviðfangsefni þeirra listamanna, hönnuða, fræðimanna og vísindamanna sem leggja hátíðinni til fjölbreytilegt efni og uppákomur. Í Reykjavík bjóða helstu menningarstofnanir þjóðarinnar upp á list- og menningartengda viðburði auk þess sem viðburðir verða í boði í öllum landshlutum. Um er að ræða sýningar, samræður, spuna, söng og sögur af öllu tagi, sögur sem ungt fólk tekur þátt í að velja, semja og útsetja. Horft verður fram á veginn, til næstu 100 ára, með sögu síðustu aldar í farteskinu.
Hátíðin verður sett við Stjórnarráðshúsið þar sem mannlíf og samfélag verða í brennidepli en líka náttúra og umhverfi. Sjónum verður beint að íslenskri tungu en einnig varpað ljósi á þær breytingar sem eru að verða á samsetningu þjóðarinnar, sem er af fjölbreyttum uppruna, á margbreytilegum aldri, með ólíka getu, af öllum kynjum og talar 100 tungumál. Lögð verður áhersla á að gera dagskráratriðin aðgengileg fyrir alla gegnum útvarp, sjónvarp og streymi á vef. Í lok dags verður flutt hátíðardagskrá í Eldborg, Hörpu, í beinni sjónvarpsútsendingu RÚV.
Í aprílbyrjun 2018 auglýstu Ríkiskaup eftir tillögum í samkeppni annars vegar um hönnun og útlit 1200 fermetra viðbyggingar við gamla Stjórnarráðshúsið og hins vegar um skipulag Stjórnarráðsreits, sem afmarkast af Ingólfsstræti, Skúlagötu, Klapparstíg og Lindargötu.
Skilafrestur til að senda inn tillögur vegna viðbyggingar við Stjórnarráðshúsið var 25. september 2018 og bárust 30 tillögur. Skilafrestur vegna skipulags Stjórnarráðsreits var 18. september 2018 og bárust 8 tillögur. Sérstök dómnefnd skipuð í samstarfi við Arkitektafélag Íslands vinnur að því að velja verðlaunatillögur og er reiknað með því að niðurstöður samkeppnanna verði kynntar í Safnahúsinu við Hverfisgötu 3. desember 2018. Um leið verður opnuð sýning á öllum tillögum sem bárust í samkeppnirnar og verður hún opin til 31. desember 2018.
d. Fela undirbúningsnefnd að:
1. Láta taka saman rit um aðdraganda sambandslaganna, efni laganna og framkvæmd þeirra, svo og rit um inntak fullveldisréttar er Ísland öðlaðist að þjóðarétti árið 1918. (Ábyrgðaraðili: Alþingi.)
Gunnar Þór Bjarnason sagnfræðingur vinnur nú að ritun bókar um aðdraganda sambandslaganna, efni þeirra og framkvæmd. Þá mun rit um inntak fullveldisréttar innihalda 10 fræðigreinar um það efni. Sögufélag annast umsýslu og útgáfu bókanna samkvæmt samningi þar um og í samræmi við greinargerð með ályktuninni. Útgáfudagur er 8. nóvember 2018.
2. Stofna til sýningar í samvinnu við Árnastofnun á helstu handritum safnsins til að minna á grundvöll íslenskrar menningar og forsendur sjálfstæðis og fullveldis þjóðarinnar. (Ábyrgðaraðili: Alþingi.)
Sýningin Lífsblómið – Fullveldi Íslands í 100 ár var opnuð í Listasafni Íslands 17. júlí sl. Sýningin er unnin í samstarfi við Árnastofnun, Þjóðskjalasafn Íslands og Listasafn Íslands . Lífsblómið fjallar um fullveldi Íslands, forsendur þess og meginþætti í sjálfstæðisbaráttu og sjálfsmynd Íslendinga frá árinu 1918 og til dagsins í dag. Á sýningunni eru sýnd í fyrsta skipti á Íslandi tvö af helstu miðaldahandritum Íslendinga, sem fengin eru að láni frá Danmörku, Reykjabók Njálu og Ormsbók Snorra-Eddu. Auk þess eru á sýningunni handrit úr safnaeign Árnastofnunar og skjöl frá Þjóðskjalasafni Íslands svo sem manntalið frá 1703 sem er líklega elsta manntal í heimi, sem enn er varðveitt, þar sem getið er allra þegna heillar þjóðar með nafni, aldri og stöðu. Myndlistin ljær síðan umræðunni um ýmis átakamál á fullveldistímanum rödd og ýmsar sögulegar heimildir veita okkur aðgang að hugsun og lífi þeirra sem horfin eru á braut. Sýningin stendur til 16. desember nk.
3. Stuðla að heildarútgáfu Íslendingasagna á afmælisárinu svo að fornar bókmenntir Íslendinga séu jafnan öllum tiltækar, jafnt á bók sem stafrænu formi. (Ábyrgðaraðili: Alþingi.)
Ný heildarútgáfa af Íslendingasögunum kom út 17. júní sl. samkvæmt samningi við Sögu forlag ehf. Textar sagna og þátta hafa verið endurskoðaðir með hliðsjón af rannsóknum undanfarinna áratuga og mikil vinna var lögð í skýringar á tæplega 600 vísum sem fylgja sögum og þáttum. Þá fylgir útgáfunni margvíslegt skýringarefni og formálar sem ætlað er að greiða götu lesenda um þessa heillandi sagnaveröld. Bækurnar prýða myndverk eftir dönsku listakonuna Karin Birgitte Lund.
Ritstjórar eru Aðalsteinn Eyþórsson, Bragi Halldórsson, Jón Torfason, Sverrir Tómasson og Örnólfur Thorsson. Umsjón með útgáfunni hafði Gísli Sigurðsson, rannsóknarprófessor við Árnastofnun.
4. Hvetja skóla til að beina sjónum að þeim merku tímamótum sem urðu í íslensku samfélagi með sambandslögunum árið 1918. (Ábyrgðaraðili: Alþingi.)
Undirbúningsnefnd hefur átt í samstarfi við fjölmarga aðila í því skyni að hvetja skóla til að beina sjónum að tímamótunum og á vefsíðunni www.fullveldi1918.is er að finna fjölbreytilegt fræðsluefni sem m.a. má nota til kennslu á öllum skólastigum. Þar er að finna flokk sem heitir „Hvað viltu vita um 1918?“. Undirflokkar eru nú fjórir: 1. Stuttmyndin Fullveldi Íslands 1918–2018. Í myndinni er farið í stuttu máli yfir sjálfstæðisbaráttu Íslendinga með áherslu á þann mikilvæga áfanga sem náðist þegar Ísland varð fullvalda þjóð árið 1918. Myndin er aðgengileg á þremur tungumálum; íslensku, dönsku og ensku. 2. Fullveldisöldin, tíu örþættir sem framleiddir eru af Saga film með stuðningi afmælisnefndar og fjalla um líf fullvalda þjóðar. 3. Námsefni fyrir börn og ungt fólk. 4. Fræðsluefni og greinar.
Undir flokknum „Námsefni fyrir börn og ungt fólk“ getur að líta námsefni fyrir grunnskóla, sem samið var af Helga Grímssyni, sem og kennsluleiðbeiningar. Þar er einnig að finna verkefnahugmyndir sem tengjast daglegu lífi fólks 1918. Vísindavefurinn er í samstarfi við afmælisnefnd. Á vefsíðu afmælisnefndar og Vísindavefsins er nú að finna 40 svör um hvaðeina sem tengist 1918, efni sem hægt er að nýta bæði í kennslu og við verkefnavinnu. „Menning, tunga, tímagöng“ er 360° sýndarveruleikasýning sem hugsuð er sem ítarefni við kennslu í íslensku og samfélagsfræði og lífsleikni á miðstigi og efsta stigi grunnskóla og geta skólar fengið aðgengi að sýningunni á rafrænan hátt. Þessi upptalning er ekki tæmandi og er einungis hluti af því fræðsluefni sem finna má á síðunni ætlað börnum og ungu fólki.
Flokkurinn „Fræðsluefni og greinar“ geymir efni sem gagnast m.a. fyrir framhaldsskóla og háskóla sem og þá sem hafa áhuga á að kynna sér efni tengt fullveldinu. Í þessum flokki má m.a. finna upptökur af ráðstefnum og málþingum sem haldin eru í tilefni fullveldisafmælisins, lista yfir greinar og bækur sem tengjast fullveldinu, tengil á nýjan vef sem Hagstofan opnaði í tilefni fullveldisafmælisins um Sögulega tölfræði, Vísindavefinn o.fl. sem tengist fullveldisafmælinu.
e. Fela ríkisstjórninni að sjá til þess að í fjármálaáætlun til næstu fimm ára, sem lögð verður fyrir Alþingi vorið 2017, verði gert ráð fyrir uppbyggingu Náttúruminjasafns. (Ábyrgðaraðili: Mennta- og menningarmálaráðuneytið.)
Í fjármálaáætlun 2019–2023 (bls. 284) segir um safnamál: „Til að uppfylla meginmarkmið málefnasviðsins eru þrjú markmið skilgreind sérstaklega fyrir málaflokkinn. Þau lúta öll að þeim vilja stjórnvalda að styrkja starfsemi höfuðsafnanna þriggja. Unnið verður sérstaklega að málefnum Náttúruminjasafns Íslands á tímabilinu, m.a. með uppsetningu sýningar í Perlunni og undirbúningi að framtíðaruppbyggingu safnsins.“
Í frumvarpi til fjárlaga ársins 2019 er gerð grein fyrir aðgerð (bls. 319) með eftirfarandi hætti: „Styrkja starfsemi höfuðsafna. Uppbygging Náttúruminjasafns Íslands til framtíðar m.a. undirbúin.“ Þá kemur einnig fram að fjárveiting til safnsins verði aukin um 15 m.kr. árið 2019 (bls. 320).
Fjárveitingar til Náttúruminjasafns Íslands árið 2017 voru samkvæmt áætluðum ríkisreikningi 45,1 m.kr., en eru 71,8 m.kr. samkvæmt fjárlögum ársins 2018. Í frumvarpi til fjárlaga ársins 2019 eru lagt til að framlag til safnsins verði 89,7 m.kr., og er áætlað að framlagið verði 103 m.kr. árið 2020, og 106 m.kr. árið 2021. Í fjármálaáætlun 2019-2023 er gert ráð fyrir að útgjaldarammi til málefnasviðs 18 hækki um innan við 1% að raungildi frá 2021 til 2022, og standi síðan nánast í stað milli 2022 og 2023. Þess má vænta að framlög til Náttúruminjasafns Íslands á þessum tíma breytist í samræmi við útgjaldaramma málefnasviðsins.
Í kjölfar opnunar sýningar Náttúruminjasafns Íslands í Perlunni 1. desember 2018 verður lögð áhersla á að undirbúa uppbyggingu safnsins til framtíðar með gerð stefnu sem byggist á þarfagreiningu um starfsemi, þörfum fyrir sýningar- og þjónusturými af öllu tagi, hlutverki safnsins gagnvart öðrum söfnum í landinu á sviði náttúruminja, miðlunarhlutverki gagnvart almenningi o.s.frv. og loks uppbyggingar- og rekstrarkostnaði safnsins til framtíðar. Er stefnt að því að þessi vinna, sem þegar er hafin, verði leidd til lykta árið 2019, þannig að hægt verði að leggja mótaðar tillögur um uppbyggingu safnsins miðað við hlutverk þess að lögum og ætlaðar þarfir fyrir ráðherra fyrir árslok.
f. Fela ríkisstjórninni að undirbúa ályktunartillögu um uppbyggingu innviða fyrir máltækni fyrir íslenska tungu og fimm ára áætlun um það efni. (Ábyrgðaraðili: Mennta- og menningarmálaráðuneytið.)
Samið hefur verið við sjálfseignarstofnunina Almannaróm um rekstur miðstöðvar máltækniáætlunar fyrir íslensku, að undangengnu útboði. Miðstöðin mun hafa yfirumsjón með framkvæmd og samhæfingu máltækniverkefnisins, verkáætluninni Máltækni fyrir íslensku 2018–2022, sem stýrihópur um máltækni fyrir íslensku lagði fram á síðasta ári og er nú fullfjármögnuð í fjármálaáætlun ríkisstjórnarinnar. Meðal verkefna miðstöðvar máltækniáætlunar sem Almannarómur mun byggja upp verður að forgangsraða og skipuleggja innviði verkefnisins. Jafnframt mun miðstöðin annast val á framkvæmdaraðilum og sjá um samningsgerð fyrir einstaka verkliði. Einnig mun miðstöðin kynna möguleika máltækni fyrir fyrirtæki og stofnanir, koma á samstarfi við erlend fyrirtæki sem þróa máltæknilausnir og fylgjast með möguleikum á fjölþjóðlegu þróunarsamstarfi í máltækni. Öllum verkefnum, þ.m.t. hugbúnaði og gögnum, skal skilað vel skjöluðum í miðlæga varðveislustöð fyrir íslenska máltækni, þar sem þau verði aðgengileg til frambúðar án endurgjalds.
Áætlaður kostnaður við rekstur miðstöðvar máltækniáætlunar er 40 milljónir kr. á ári og er samningstíminn fimm ár. Kostnaður ríkisins við máltækniáætlunina til ársins 2022 er áætlaður 2,2 milljarðar.
Haustið 2016 skipaði mennta- og menningarmálaráðherra stýrihóp til að hafa umsjón með kortlagningu á tækni fyrir máltækni, stefnumörkun og vali á tæknilegri útfærslu fyrir íslensku. Nefndinni var einnig falið að gera stöðumat á íslenskum gagnasöfnum og nákvæma fjárhags- og verkáætlun fyrir fimm ára máltækniáætlun. Stýrihópur um íslenska máltækni skilaði til ráðherra í júní 2017 skýrslunni Máltækni fyrir íslensku 2018–2022 auk skýrslu starfshóps um stöðu og framtíð menntunar á sviði máltækni og minnisblaði um brýn máltækniverkefni.
Helstu niðurstöður skýrslunnar eru eftirfarandi:
Verkáætlun: Í skýrslunni er lögð áhersla á þrjá meginþætti til að tryggja að íslenska verði valkostur í tækniheiminum; uppbyggingu innviða, nýsköpun í máltækni og samstarf og klasamyndun. Lagt er til að sjálfseignarstofnunin Almannarómur verði miðstöð fyrir áætlunina. Aðalmarkmið miðstöðvarinnar er að sjá til þess að verkefni áætlunarinnar verði í höndum sérfræðinga, stofnana og fyrirtækja sem verði fengin til þess að útfæra þau, sjá um samhæfingu milli verkefna og tengsl við atvinnulífið og tryggja góð samskipti aðila verkefnisins við atvinnulífið og við erlend fyrirtæki og stofnanir þannig að þeir innviðir og tækni sem þróuð eru í verkefninu komist í notkun.
Menntun: Lagt er til að þverfaglegt meistaranám í máltækni í samvinnu Háskóla Íslands og Háskólans í Reykjavík haldi áfram og verði endurskipulagt og eflt með þátttöku fleiri deilda innan skólanna en verið hefur. Tekið verði inn í námið á hverju ári.
Kostnaður: Áætlaður heildarkostnaður áætlunarinnar árin 2018–2022 er 2.338 millj. kr. Af því er gert ráð fyrir að framlag nýsköpunarfyrirtækja verði 500 millj. kr. en ríkissjóður verði að leggja til 1.838 millj. kr. Auk þess er gert ráð fyrir að árlegur rekstrarkostnaður og kostnaður við menntun á sviði máltækni og CLARIN-samstarfið verði 75 millj. kr. á ári.
g. Fela Þingvallanefnd að ljúka stefnumörkun fyrir framtíðaruppbyggingu þjóðgarðsins á Þingvöllum og efna til sýningar um sögu Þingvalla og náttúrufar. (Ábyrgðaraðili: Umhverfis- og auðlindaráðuneytið.)
Unnið hefur verið að endurskoðun stefnumörkunar fyrir þjóðgarðinn á Þingvöllum. Umsagnarfresti lýkur 1. nóvember að undangenginni kynningu og verður hún staðfest fyrir 1. desember. Ný og stærri gestastofa þjóðgarðsins á Þingvöllum á Hakinu var tekin í notkun í júlí 2018. Í gestastofunni er glæsileg sýning sem dregur fram sögu, menningu og náttúru Þingvalla.
ATVINNUVEGA- OG NÝSKÖPUNARRÁÐUNEYTI
Þingsályktun 22/145 um að styrkja samstarf við Grænland og Færeyjar um sjávarútvegsmál, 16. mars 2016 – þskj. 1030. – Framkvæmd lokið.
Veruleg samskipti og samstarf eru við Grænland og Færeyjar á sviði sjávarútvegsmála, m.a. funda sjávarútvegsráðherrar landanna árlega. Ekki hefur annað komið fram en að allar þjóðirnar vilji auka og efla þetta samstarf í framtíðinni.
Þingsályktun 24/145 um stefnu um nýfjárfestingar, 16. maí 2016 – þskj. 1032. – Framkvæmd lokið.
Í ályktuninni kemur fram að efla skuli nýfjárfestingar í íslensku atvinnulífi og samkeppnishæfni Íslands á sviði nýfjárfestinga. Í því skyni verði lögð áhersla á nýfjárfestingarverkefni:
1. sem byggjast á styrkleikum Íslands og sérstöðu,
2. sem stuðla að aukinni fjölbreytni og afleiddri innlendri starfsemi,
3. sem ýta undir vöxt alþjóðlega samkeppnishæfs þekkingariðnaðar,
4. sem styðjast við nýjustu og bestu fáanlegu tækni og umhverfisviðmið, m.a. með tilliti til skuldbindinga Íslands á loftslagsráðstefnu Sameinuðu þjóðanna í desember 2015,
5. sem skapa innlendan virðisauka og hafa margföldunaráhrif, t.d. með samstarfi við starfandi íslensk fyrirtæki og með fjárfestingum í íslenskum nýsköpunarfyrirtækjum,
6. sem skila sem mestum virðisauka og innleiða nýja þekkingu.
Íslandsstofa fer með markaðs- og kynningarstarf á Íslandi sem fjárfestingarkosti þegar kemur að nýfjárfestingum og hefur stofunni verið falið að vinna í samræmi við þær áherslur sem koma fram í þingsályktuninni. Þingsályktunin er því komin til framkvæmda.
Þingsályktun 38/145 um áætlun um meðferð og ráðstöfun aflamagns sem dregið er frá heildarafla skv. 5. mgr. 8. gr. laga um stjórn fiskveiða, nr. 116/2006, 2. júní 2016 – þskj. 1459. – Framkvæmd lokið.
Framkvæmd hefur verið í samræmi við þingsályktun að teknu tilliti til aukningar í aflamarki.
Þingsályktun 42/145 um að efla samstarf Íslands og Grænlands, 2. júní 2016 – þskj. 1483 (sameiginleg með fjármála- og efnahagsráðuneyti, mennta- og menningarmála-ráðuneyti, umhverfis- og auðlindaráðuneyti, utanríkisráðuneyti og velferðarráðuneyti). – Framkvæmd hafin.
Veruleg samskipti og samstarf eru við Grænland á sviði sjávarútvegsmála þar sem þessi mál hafa verið rædd.
Atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytið er í samstarfi við Grænland um málefni ferðaþjónustu, m.a. á vettvangi Norrænu Atlantsnefndarinnar (NORA) og undir merkjum vestnorræna ferðamálasamstarfsins NATA.
Íslensk fyrirtæki hafa mörg hver komið að vatnsaflsverkefnum á Grænlandi, m.a. með ráðgjöf. Í undirbúningi er að kanna, m.a. hjá Orkustofnun, hvernig unnt er að efla samstarf og ráðgjöf á sviði slíkra verkefna.
Til skoðunar er samkomulag um þjónustu við hugsanlega starfsemi á austurströnd Grænlands í tengslum við sjálfbæra auðlindanýtingu. Að svo stöddu liggja ekki fyrir drög að slíku samkomulagi.
FJÁRMÁLA- OG EFNAHAGSRÁÐUNEYTI
Þingsályktun 42/145 um að efla samstarf Íslands og Grænlands, 2. júní 2016 – þskj. 1483 (sameiginleg með atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneyti, mennta- og menningarmálaráðuneyti, umhverfis- og auðlindaráðuneyti, utanríkisráðuneyti og velferðarráðuneyti). – Framkvæmd vegna a-liðar ekki hafin.
Með þingsályktuninni lýsti Alþingi stuðningi við söguleg skref sem vina- og nágrannaþjóð Íslendinga á Grænlandi hefði á síðustu áratugum tekið til aukinnar sjálfstjórnar og fól ríkisstjórninni að leita leiða til að efla tengsl og samvinnu við Grænland með áherslu á m.a. vinnu við gerð samkomulags sem tryggði fullt tollfrelsi varðandi sölu varnings og þjónustu og jafnhliða yrði unnið að því að ryðja öðrum hindrunum úr vegi greiðra viðskipta og þátttöku í atvinnulífi. Málið hefur ekki verið tekið til sérstakrar skoðunar.
Þingsályktun 54/145 um fjármálastefnu fyrir árin 2017–2021, 18. ágúst 2016 – þskj. 1557. – Framkvæmd lokið.
Þingsályktun þessi var lögð fram á grundvelli laga nr. 123/2015, um opinber fjármál, sem kveða á um að ríkisstjórn skuli, eftir að hún er mynduð, móta fjármálastefnu sem ráðherra leggi fram sem tillögu til þingsályktunar svo fljótt sem auðið er. Þingsályktunin var lögð fram á Alþingi 29. apríl 2016 og samþykkt 18. ágúst sama ár. Þingsályktun 55/145 um fjármálaáætlun fyrir árin 2017–2021, sem lögð var fram samhliða fjármálastefnunni og var samþykkt 18. ágúst 2016, og fjárlagafrumvarp fyrir árið 2017, sem lagt var fram 6. desember 2016 og varð að lögum 22. desember sama ár, byggjast í meginatriðum á þingsályktuninni um fjármálastefnu fyrir árin 2017–2021.
Segja má að í fjárlögum fyrir árið 2017 og þingsályktun um fjármálaáætlun fyrir árin 2017–2021 sé að finna yfirlit yfir meðferð og framkvæmd ályktunarinnar, sbr. einnig þær athugasemdir sem umræddum skjölum fylgdu.
Þingsályktun 55/145 um fjármálaáætlun fyrir árin 2017–2021, 18. ágúst 2016 – þskj. 1558. – Framkvæmd lokið.
Þingsályktun þessi var lögð fram á grundvelli 5. gr. laga nr. 123/2015, um opinber fjármál, sem kveður á um að ráðherra skuli eigi síðar en 1. apríl ár hvert leggja fyrir Alþingi tillögu til þingsályktunar um fjármálaáætlun til næstu fimm ára hið skemmsta. Þingsályktunin var lögð fram á Alþingi 29. apríl 2016 og samþykkt 18. ágúst sama ár og nær yfir tímabilið 2017–2021 og var í samræmi við þingsályktun 54/145 um fjármálastefnu fyrir árin 2017–2021. Fjárlagafrumvarp fyrir árið 2017, sem lagt var fram 6. desember 2016 og varð að lögum 22. desember sama ár, byggist í meginatriðum á þeirri fjármálaáætlun sem þingsályktunin fjallar um.
Segja má að í fjárlögum fyrir árið 2017 og þingsályktun um fjármálaáætlun fyrir árin 2017–2021 sé að finna yfirlit yfir meðferð og framkvæmd ályktunarinnar, sbr. einnig þær athugasemdir sem umræddum skjölum fylgdu.
Nefndarálit velferðarnefndar, 31. ágúst 2016, um frumvarp til laga um byggingarsjóð Landspítala – þskj. 1612 á 145. löggjafarþingi (sameiginlegt með velferðarráðuneyti). – Framkvæmd lokið.
Í nefndarálitinu sem samþykkt var með atkvæðagreiðslu 7. september 2016 var frumvarpinu vísað til ríkisstjórnarinnar og því beint til hennar að hún ynni að frekari úrbótum á húsakosti Landspítala bæði með því að ljúka byggingu nýs spítala sem og með úrbótum á núverandi húsakosti sem unnt er að nýta áfram. Bygging nýs Landspítala stendur yfir.
Nefndarálit efnahags- og viðskiptanefndar, 12. október 2016, um frumvarp til laga um breytingu á lögum um virðisaukaskatt, nr. 50/1988, með síðari breytingum – þskj. 1812 á 145. löggjafarþingi. – Framkvæmd hafin.
Með frumvarpinu var lagt til að þjónusta og vörusala íþrótta- og æskulýðsfélaga sem stunduð er í því skyni að afla fjár til að standa undir kjarnastarfsemi þeirra yrði undanþegin virðisaukaskatti. Einnig var lagt til að íþrótta-, æskulýðs- og ungmennafélög fengju endurgreiddan virðisaukaskatt vegna tilgreinds kostnaðar við íþróttamannvirki á árinu 2016. Markmið frumvarpsins voru að styðja við starfsemi íþrótta-, æskulýðs- og ungmennafélaga, einkum sjálfboðaliðastarf og uppbyggingu íþróttamannvirkja. Mál svipaðs efnis voru lögð fram á 143. og 144. löggjafarþingi (487. og 411. mál).
Efnahags- og viðskiptanefnd lagði til að málinu yrði vísað til ríkisstjórnarinnar þar sem fjármála- og efnahagsráðherra hafði skipað stýrihóp sem vinna skyldi að endurskoðun á reglum um virðisaukaskatt og vörugjöld í því skyni að einfalda og bæta skilvirkni kerfisins. Lagði nefndin jafnframt til að tillögurnar yrðu teknar til skoðunar hjá stýrihópnum ásamt öðrum atriðum sem verið hefðu til umræðu hjá nefndinni, t.d. hvað varðar virðisaukaskatt af bókum, tónlist og starfsemi efnisveitna. Stýrihópurinn hefur ekki lokið starfi sínu og bíður málið því endanlegrar afgreiðslu.
INNANRÍKISRÁÐUNEYTI (DÓMSMÁLARÁÐUNEYTI OG SAMGÖNGU- OG SVEITARSTJÓRNARRÁÐUNEYTI FRÁ 1. MAÍ 2017)
Nefndarálit allsherjar- og menntamálanefndar, 23. febrúar 2016, um frumvarp til laga um breytingu á almennum hegningarlögum, nr. 19/1940 (samfélagsþjónusta ungra brotamanna) – þskj. 885 á 145. löggjafarþingi. – Framkvæmd hafin.
Samkvæmt umræddu nefndaráliti var frumvarpi til breytinga á almennum hegningarlögum vísað til ríkisstjórnarinnar. Refsiréttarnefnd hefur til skoðunar hvort sú samfélagsþjónusta sem verið hefur á verksviði fangelsismálastofnunar verði ákveðin með því að dómstólar dæmi viðkomandi til samfélagsþjónustu.
Þingsályktun 18/145 um dag helgaðan fræðslu um mannréttindi barna, 15. mars 2016 – þskj. 1015 (sameiginleg með mennta- og menningarmálaráðuneyti). – Framkvæmd lokið.
Barnasáttmálinn var lögfestur á Alþingi 20. febrúar 2013. Hinn 15. mars 2016 var samþykkt á Alþingi að 20. nóvember ár hvert skyldi helgaður fræðslu um mannréttindi barna, en þá er afmælisdagur barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna. Barnaheillum – Save the Children á Íslandi var falið af innanríkisráðherra og mennta- og menningarmálaráðherra að sjá um að skipuleggja daginn. Barnasáttmálinn er útbreiddasti mannréttindasamningur heims og kveður á um réttindi sem öll börn eiga að njóta, án mismununar. Til þess að réttindin nýtist öllum börnum er mjög mikilvægt að þau þekki réttindi sín og samfélagið allt þekki í hverju þau felast og hvaða skyldur sáttmálinn leggur á samfélagið. Þannig eiga lög um leik-, grunn- og framhaldsskóla, aðalnámskrár skólastiganna og grunnþættir menntunar að tryggja mannrétt-indi barna og endurspegla barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna.
Í fyrsta sinn sem Dagur mannréttinda barna var haldinn árið 2016 var áhersla lögð á kynningu í skólum landsins. Barnaheill opnuðu þá nýja vefsíðu, www.barnaheill.is /dagurmannrettindabarna, með fræðsluefni um mannréttindi barna fyrir þrjú skólastig; leikskóla, grunnskóla og framhaldsskóla. Öllum skólum landsins var sent kynningarbréf þar sem þeir voru hvattir til að halda upp á daginn og nýta sér efnið á vefsíðunni. Samtökin stóðu jafnframt fyrir gerð fjögurra myndbanda sem send voru skólunum til sýninga.
Mennta- og menningarmálaráðuneytið og dómsmálaráðuneytið sömdu einnig við Barnaheill um að sjá um fræðslu í tengslum við daginn árin 2017 og 2018 og gert er ráð fyrir að ráðuneytin muni semja við samtökin og eftir atvikum fleiri aðila til þess að halda upp á daginn á næstu árum, í samráði við ráðuneytin og í ljósi þess fjármagns sem er til ráðstöfunar.
Þingsályktun 21/145 um greiningu á möguleikum þess að móta sameiginlega langtímastefnu fyrir samgöngur og innviði á Vestur-Norðurlöndum, 16. mars 2016 – þskj. 1029. – Framkvæmd ekki hafin.
Samgöngur eru grunnstoð í vestnorrænu samstarfi. Þær gera löndin búsetuhæf og eru forsenda samkeppnishæfni landanna þriggja. Ekki er neitt formlegt samstarf um stefnu í uppbyggingu innviða eða samgöngum milli landanna. Engu að síður er vaxandi samstarf og gerðir hafa verið samningar um sameiginlega hagsmuni í flugi, flugumsjón og flugleiðsögu sem og vísir að auknu samstarfi um siglingar og vöruflutninga. Ljóst er að samstarf landanna á þessu sviði mun aukast með vaxandi flutningum, og með opnun nýrra siglingaleiða um norðurslóðir sem og aukins pólflugs mun samþætting í stefnu og samstarf verða sífellt mikilvægara.
Nefndarálit umhverfis- og samgöngunefndar, 2. júní 2016, um tillögu til þingsályktunar um uppbyggingu áningarstaða Vegagerðarinnar við þjóðvegi – þskj. 1474 á 145. löggjafarþingi. – Framkvæmd lokið.
Vegagerðin hefur farið yfir málið, m.a. með aðstoð verkfræðistofu. Fram kom að úrbætur væru kostnaðarsamar en mismunandi eftir því hve mikið yrði lagt í hvern áningarstað. Síðan bætist við rekstrarkostnaður. Ekki eru fjárveitingar þessu tengdar á fjárlögum til Vegagerðarinnar eða til að standa straum af uppbyggingu og rekstri áfangastaða.
Þingsályktun 49/145 um áhættumat vegna ferðamennsku, 2. júní 2016 – þskj. 1497. – Framkvæmd lokið.
Með þingsályktuninni var innanríkisráðherra falið að koma því til leiðar að ríkislögreglustjóri gerði áhættumat fyrir Ísland með tilliti til ferðamennsku, eftir atvikum í samstarfi við Ferðamálastofu, Slysavarnafélagið Landsbjörg, Umhverfisstofnun og aðra aðila á vettvangi ferðamála, öryggis- og björgunarmála og náttúruverndar. Í framhaldi af því yrði kannað og metið hvort ástæða þætti til að setja sérstakar reglur um ferðir á þeim svæðum sem falla í efsta áhættuflokkinn. Innanríkisráðuneytið óskaði eftir við ríkislögreglustjóra að umrætt áhættumat yrði gert. Ríkislögreglustjóri hefur þegar hafið frumgreiningu vegna slíks mats. Ítarlegt áhættumat getur hins vegar tekið tvö til fjögur ár. Mikilvægt er að það sé gert í samvinnu við almannavarnanefndir og mun ríkislögreglustjóri beina því til almannavarnanefnda að gera slíkt mat. Þá er mikilvægt að áfram verði gerðar úttektir á ferðamannastöðum á vegum Stjórnstöðvar ferðamála.
Þingsályktun 57/145 um endurskoðun laga um lögheimili, 7. september 2016 – þskj. 1641 . – Framkvæmd lokið.
Hinn 26. júní 2017 var skipuð þriggja manna nefnd til að endurskoða lög um lögheimili, m.a. í samræmi við þingsályktun 57/145. Vinnu nefndarinnar lauk í desember 2017. Frumvarp til nýrra laga um lögheimili og aðsetur var samþykkt á 148. löggjafarþingi 11. júní 2018. Ný lög taka gildi 1. janúar 2018.
Þingsályktun 65/145 um fjögurra ára samgönguáætlun fyrir árin 2015–2018, 12. október 2016 – þskj. 1801. – Framkvæmd hafin.
Ný tillaga til þingsályktunar um samgönguáætlun fyrir árin 2019–2033 og verkefnaáætlun hennar 2019–2023 hefur verið lögð fram á Alþingi.
Þingsályktun 67/145 um framkvæmd fýsileikakönnunar á stofnun embættis umboðsmanns flóttamanna, 13. október 2016 – þskj. 1825. – Framkvæmd ekki hafin.
Umrædd fýsileikakönnun hefur ekki verið framkvæmd.
MENNTA- OG MENNINGARMÁLARÁÐUNEYTI
Þingsályktun 18/145 um dag helgaðan fræðslu um mannréttindi barna, 15. mars 2016 – þskj. 1015 (sameiginleg með innanríkisráðuneyti, nú dómsmálaráðuneyti og samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneyti). – Framkvæmd lokið.
Barnasáttmálinn var lögfestur á Alþingi 20. febrúar 2013. Hinn 15. mars 2016 var samþykkt á Alþingi að 20. nóvember ár hvert skyldi helgaður fræðslu um mannréttindi barna, en þá er afmælisdagur barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna. Barnaheillum – Save the Children á Íslandi var falið af innanríkisráðherra og mennta- og menningarmálaráðherra að sjá um að skipuleggja daginn. Barnasáttmálinn er útbreiddasti mannréttindasamningur heims og kveður á um réttindi sem öll börn eiga að njóta, án mismununar. Til þess að réttindin nýtist öllum börnum er mjög mikilvægt að þau þekki réttindi sín og samfélagið allt þekki í hverju þau felast og hvaða skyldur sáttmálinn leggur á samfélagið. Þannig eiga lög um leik-, grunn- og framhaldsskóla, aðalnámskrár skólastiganna og grunnþættir menntunar að tryggja mannréttindi barna og endurspegla barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna.
Í fyrsta sinn sem Dagur mannréttinda barna var haldinn árið 2016 var áhersla lögð á kynningu í skólum landsins. Barnaheill opnuðu þá nýja vefsíðu, www.barnaheill.is/ dagurmannrettindabarna, með fræðsluefni um mannréttindi barna fyrir þrjú skólastig; leikskóla, grunnskóla og framhaldsskóla. Öllum skólum landsins var sent kynningarbréf þar sem þeir voru hvattir til að halda upp á daginn og nýta sér efnið á vefsíðunni.
Samtökin stóðu jafnframt fyrir gerð fjögurra myndbanda sem send voru skólunum til sýninga. Það efni sem nú þegar er á síðunni mun nýtast um ókomin ár á degi mannréttinda barna.
Myllumerkið #dagurmannrettindabarna var stofnað og hvatt til notkunar þess. Mennta- og menningarmálaráðuneyti og dómsmálaráðuneyti sömdu við Barnaheill um að sjá um fræðslu í tengslum við daginn árið 2017 og gert er ráð fyrir að ráðuneytin muni semja við Barnaheill um að sjá árlega um daginn með fjölbreyttum hætti í samráði við ráðuneytin í ljósi þess fjármagns sem er til ráðstöfunar.
Þingsályktun 41/145 um lýðháskóla, 2. júní 2016 – þskj. 1482. – Framkvæmd hafin.
Mennta- og menningarmálaráðuneyti hefur unnið að upplýsingaöflun um rekstur lýðháskóla á Norðurlöndum sem meðal annars hefur falist í að kynna sér starfsemi Lýðháskóla í Danmörku með heimsókn til Samtaka danskra lýðháskóla og þriggja lýðháskóla með áherslu á íþróttir og heilsueflingu.
Einnig hefur verið fundað með stjórn lýðháskóla á Norðurlöndum þar sem rætt var um faglegt og fjárhagslegt innihald laga um lýðháskóla á Norðurlöndum og þann mun sem er á lagaumhverfi lýðháskóla landanna og endurspeglast í framkvæmd þeirra. Jafnhliða þessu hafa lög um lýðháskóla á Norðurlöndum verið rýnd. Nú er unnið að undirbúningi frumvarpsgerðar í ráðuneytinu.
Þingsályktun 42/145 um að efla samstarf Íslands og Grænlands, 2. júní 2016 – þskj. 1483 (sameiginleg með atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneyti, fjármála- og efnahagsráðuneyti, umhverfis- og auðlindaráðuneyti, utanríkisráðuneyti og velferðarráðuneyti). – Framkvæmd hafin.
Samningur milli Færeyja, Grænlands og Íslands um samstarf á sviði menningar var undirritaður af menningarmálaráðherrum landanna 1. nóvember 2017. Samningurinn er ótímabundinn en með uppsagnarákvæði. Í fylgiriti er yfirlit yfir fjögur verkefni sem unnin verða á árunum 2018–2021. Unnið er að framkvæmd samningsins í löndunum þremur.
Ný lög um Grænlandssjóð hafa tekið gildi, nr. 108/2016. Skipuð hefur verið stjórn samkvæmt ákvæðum 2. gr. og hefjast úthlutanir í byrjun árs 2019.
Þingsályktun 44/145 um eflingu náms í mjólkurfræði, 2. júní 2016 – þskj. 1485. – Framkvæmd lokið.
Mennta- og menningarmálaráðuneytið hefur leitað leiða til þess að ná markmiðum þingsályktunarinnar um eflingu náms í mjólkurfræði. Áfram er miðað við að íslenskir mjólkurfræðinemar stundi nám sitt í Kold College í Danmörku. Skoðaður hefur verið sérstakur fjárstuðningur vegna námsins en huga þarf að jafnræði gagnvart öðrum fámennum iðngreinum. Ekki hefur verið farin sú leið að leita samninga við erlend ríki hvað varðar mjólkurfræðina enda er námsleiðin opin íslenskum ríkisborgurum hafi þeir tilskilinn undirbúning og fari í heildstætt nám í mjólkurfræði. Nemendur í mjólkurfræði hafa aðgang að LÍN eins og aðrir nemendur sem stunda nám í erlendum skólum.
Þingsályktun 47/145 um Laxnesssetur að Gljúfrasteini í Mosfellsbæ, 2. júní 2016 – þskj. 1488. – Framkvæmd hafin.
Hinn 22. desember 2016 skipaði mennta- og menningarmálaráðherra vinnuhóp sem hefur það verkefni að fara yfir fyrirliggjandi gögn um hugmyndir um byggingu Laxnessseturs við Gljúfrastein, endurmeta þau með vísan til þingsályktunarinnar og jafnframt gera tillögur um næstu skref í málinu. Vinnuhópurinn hefur lokið störfum og skilaði skýrslu sinni til ráðuneytisins í október 2017.
Ríkisstjórn samþykkti á ríkisstjórnarfundi 10. ágúst 2018 sameiginlega tillögu forsætis-, fjármála- og efnahags- og mennta- og menningarmálaráðherra um næstu skref í að hrinda málinu í framkvæmd.
Þingsályktun 70/145 um hvernig minnast skuli aldarafmælis sjálfstæðis og fullveldis Íslands, 13. október 2016 – þskj. 1828 (sameiginleg með forsætisráðuneyti). – Framkvæmd hafin.
Vísað er til umfjöllunar um þingsályktunina undir forsætisráðuneyti, sjá liði e og f.
UMHVERFIS- OG AUÐLINDARÁÐUNEYTI
Þingsályktun 19/145 um landsskipulagsstefnu 2015–2026, 16. mars 2016 – þskj. 1027. – Framkvæmd hafin.
Landsskipulagsstefna 2015–2026 var samþykkt á Alþingi 16. mars 2016. Með landsskipulagsstefnu er sett fram heildstæð stefna á landsvísu um skipulagsmál. Í landsskipulagsstefnu er mörkuð stefna um skipulag á miðhálendi Íslands, skipulag í dreifbýli, búsetumynstur og dreifingu byggðar og skipulag á haf- og strandsvæðum. Landsskipulagsstefnu er fyrst og fremst framfylgt í skipulagsáætlunum sveitarfélaga. Samkvæmt skipulagslögum skulu sveitarfélög byggja á landsskipulagsstefnu við gerð aðal- og svæðisskipulags. Landsskipulagsstefna hefur einnig áhrif á áætlanir stjórnvalda í einstökum málaflokkum sem varða landnotkun og byggðaþróun. Að auki felur landsskipulagsstefna í sér sérstök framfylgdarverkefni til að hrinda tilteknum markmiðum stefnunnar í framkvæmd. Í landsskipulagsstefnu 2015–2026 eru tilgreind ýmis verkefni til að stuðla að framfylgd stefnunnar og styðja skipulagsgerð sveitarfélaga. Af þeim verkefnum sem tilgreind eru í landsskipulagsstefnu hefur umhverfis- og auðlindaráðherra sérstaklega beint því til Skipulagsstofnunar, í samvinnu við aðrar stofnanir og sveitarfélög, að hefja vinnu við kortlagningu víðerna og kortlagningu mannvirkja og þjónustu og mat á þörf fyrir uppbyggingu ferðaþjónustumannvirkja á miðhálendinu. Einnig eru verkefni um fræðslu og miðlun upplýsinga um skipulagsmál og umhverfismat vindorkunýtingar. Auk þess mun umhverfis- og auðlindaráðuneytið vinna að leiðbeiningum um flokkun landbúnaðarlands fyrir skipulagsgerð. Haustið 2016 gaf Skipulagsstofnun út Landsskipulagsstefnu 2015–2026, ásamt greinargerð. Í útgáfunni er efni þingsályktunar um landsskipulagsstefnu 2015–2026 sett fram ásamt þeim skýringum við stefnuna sem er að finna í athugasemdum með þingsályktunartillögunni sem umhverfis- og auðlindaráðherra lagði fyrir Alþingi árið 2015. Stofnunin hefur einnig látið gera stutta kynningarmynd um landsskipulagsstefnu þar sem lýst er viðfangsefnum og áherslum stefnunnar í máli og myndum.
Vinna að framfylgdarverkefnum landsskipulagsstefnu kallar á náið og gott samráð og samstarf ráðuneyta, stofnana, sveitarfélaga og eftir atvikum annarra aðila. Í því skyni hefur Skipulagsstofnun stofnað samráðsvettvang sem er ætlað að stuðla að góðri upplýsingamiðlun og samráði við framfylgd stefnunnar. Eitt af framfylgdarverkefnum landsskipulagsstefnu 2015–2026 er verkefni um skráningu mannvirkja og þjónustu á hálendinu, sem gert er ráð fyrir að Skipulagsstofnun annist í samvinnu við Þjóðskrá Íslands og sveitarfélög á hálendinu. Verkefnið er hluti af stefnu um skipulag á miðhálendi Íslands. Kortlagningunni er ætlað að gefa heildstæða yfirsýn yfir núverandi mannvirki, húsakost og framboð þjónustu á hálendinu sem mun nýtast við næstu endurskoðun landsskipulagsstefnu. Afurðir verkefnisins nýtast einnig við vinnslu annarra framfylgdarverkefna landsskipulagsstefnu, svo sem greiningar víðerna, mats á þörf fyrir uppbyggingu ferðaþjónustumannvirkja og nánari stefnumótunar um vegakerfi miðhálendisins. Verkefni þessu lauk með útgáfu skýrslu í ágúst 2018 um mannvirki á miðhálendinu þar sem dregin var upp mynd af núverandi stöðu fyrir hálendið í heild og einstök sveitarfélög.
Skipulagsstofnun hefur auk þess hafið undirbúning að kortlagningu víðerna á hálendinu. Í tengslum við það verkefni var skýrsla gefin út á árinu 2017 um rannsókn á víðernum á miðhálendinu sem hefur að geyma tillögur að nýrri aðferðafræði. Skýrslan var unnin af Rannsóknarsetri Háskóla Íslands á Hornafirði að beiðni Skipulagsstofnunar og verkefnisstjórnar rammaáætlunar. Stofnunin vinnur einnig að gerð leiðbeininga um skipulagsmál og umhverfismat vindorkunýtingar og liggur nú þegar fyrir á vef stofnunarinnar samantekt um upplýsingar er varða skipulagsmál vindorkunýtingar. Auk þessa hefur umhverfis- og auðlindaráðherra óskað eftir því við Skipulagsstofnun að stofnunin vinni tillögur að breytingum á gildandi landsskipulagsstefnu þar sem sett verði sérstaklega fram viðmið fyrir greiningu á óbyggðum víðernum, sem fylgi eftir aðgerð í gildandi landsskipulagsstefnu. Að sama skapi verði fjallað um skipulag vindorkunýtingar með tilliti til landslags og sett viðmið fyrir ákvarðanir um slíka nýtingu.
Þingsályktun 42/145 um að efla samstarf Íslands og Grænlands, 2. júní 2016 – þskj. 1483 (sameiginleg með atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneyti, fjármála- og efnahagsráðuneyti, mennta- og menningarmálaráðuneyti, utanríkisráðuneyti og velferðarráðuneyti). – Framkvæmd ekki hafin.
Umhverfis- og auðlindaráðuneytið hefur ekki tekið upp tvíhliða samstarf við grænlenskar stofnanir, en vinnur með fulltrúum Grænlands, m.a. á vettvangi Norrænu ráðherranefndarinnar og Norðurskautsráðsins. Ráðuneytið hefur almennt ekki tekið mikinn þátt í tvíhliða samstarfi ríkja þar sem töluvert er umleikis í fjölþjóðlegu samstarfi á vettvangi alþjóðastofnana og alþjóðasamninga, sem er krefjandi verkefni fyrir litla stjórnsýslu.
Þingsályktun 46/145 um stofnun loftslagsráðs, 2. júní 2016 – þskj. 1487. – Framkvæmd lokið.
Loftslagsráð hefur verið stofnað og kom saman í fyrsta sinn í júní 2018. Því er ætlað að vera stjórnvöldum til aðhalds með markvissri ráðgjöf um stefnumarkandi ákvarðanir sem tengjast loftslagsmálum á Íslandi. Þar á meðal eru aðgerðir til að draga úr losun og auka bindingu gróðurhúsalofttegunda, efla viðnámsþol gagnvart afleiðingum veðurfarsbreytinga og efla almenna vitund um loftslagsmál og aðgerðir til að sporna gegn þeim. Loftslagsráð skal meðal annars gera tillögur til umhverfis- og auðlindaráðherra um framtíðarfyrirkomulag stjórnsýslu loftslagsmála á Íslandi. Í stjórnarsáttmálanum er kveðið á um að allar helstu áætlanir stjórnvalda eigi að rýna með tilliti til loftslagsmála. Ráðið skal gera tillögu til ráðherra fyrir lok árs 2018 um hver skuli hafa það hlutverk með höndum og hvernig það sé best gert. Loftslagsráði hefur jafnframt verið falið að vinna greinargerð um markmið stjórnvalda um kolefnishlutleysi 2040 og hvernig unnt sé að ná því. Greinargerðinni skal skilað fyrir 1. mars 2019. Ráðið skal hafa samstarf við nýstofnað ungmennaráð Heimsmarkmiða Sameinuðu þjóðanna. Lögð er áhersla á að ráðið vinni með stjórnvöldum og stofnunum sem sinna loftslagsmálum til að forðast tvíverknað, byggja brýr milli stjórnvalda og annarra og tryggja að vinna ráðsins nýtist sem best.
Þingsályktun 48/145 um aðgerðaáætlun gegn súrnun sjávar á norðurslóðum, 2. júní 2016 – þskj. 1496. – Framkvæmd hafin.
Ekki hefur verið skipaður sérstakur starfshópur til að gera skýrslu um efldar hafrannsóknir með tilliti til súrnunar hafsins, eins og þingsályktunin kveður á um. Hins vegar er unnið markvisst að því að styðja við efni þingsályktunarinnar og efla starf gegn súrnun hafsins.
Þriðja vísindaskýrsla á vegum íslenskra stjórnvalda um væntanleg áhrif loftslagsbreytinga á Ísland kom út í maí 2018. Að beiðni ráðuneytisins fjallaði nefndin sérstaklega um súrnun hafsins í skýrslunni. Ráðuneytið taldi eðlilegt að skýrslan lægi fyrir áður en farið væri að vinna í sérstakri áætlun um rannsóknir sem tengjast súrnun hafsins, enda á skýrslan að draga fram bestu þekkingu og leiða um leið í ljós hvar gloppur kunni að vera í þeim efnum. Unnið verður á grunni niðurstaðna í skýrslunni og þingsályktunarinnar að því að efla starf við rannsóknir og vöktun á súrnun sjávar. Einnig mun ráðuneytið leitast við að efla vitund um vandamálið bæði hérlendis og á alþjóðavettvangi. Ljóst er að umhverfis- og auðlindaráðuneytið getur ekki unnið eitt og sér að framgangi ályktunarinnar þar sem hafrannsóknir eru ekki á könnu þess en leitað verður samstarfs við önnur ráðuneyti og viðkomandi stofnanir til að hrinda henni í framkvæmd.
Þingsályktun 50/145 um bann við notkun gúmmíkurls úr dekkjum á leik- og íþróttavöllum, 2. júní 2016 – þskj. 1498. – Framkvæmd lokið.
Samkvæmt ályktun Alþingis frá 2. júní 2016 um bann við notkun gúmmíkurls úr dekkjum á leik- og íþróttavöllum var umhverfis- og auðlindaráðherra falið, í samvinnu við Samband íslenskra sveitarfélaga og Umhverfisstofnun, að móta áætlun sem miðaði að því að kurluðu dekkjagúmmíi yrði skipt út fyrir hættuminni efni á þeim leik- og íþróttavöllum þar sem það væri að finna. Vinnuhópur sem skipaður var í kjölfarið skilaði umhverfis- og auðlindaráðherra tillögu að áætlun í desember 2016.
Útgefin áætlun er í samræmi við tillögur skipaðs vinnuhóps og gerir ráð fyrir því að fyrir árslok 2019 verði búið að skipta kurluðu dekkjagúmmíi út fyrir hættuminni efni á 60% allra leik- og íþróttavalla þar sem laust kurl kemst í beina snertingu við iðkendur, 80% leik- og íþróttavalla fyrir árslok 2022 og að verkinu verði lokið að fullu fyrir árslok 2026. Til að fylgjast með framvindu mála mun Umhverfisstofnun meta innleiðingu og árangur áætlunarinnar í lok hvers tímabils og upplýsa umhverfis- og auðlindaráðuneytið um stöðu mála.
Fram kom í almennum tilmælum sem Umhverfisstofnun setti fram árið 2016, um dekkjakurl sem fylliefni á gervigrasvöllum, að kurl sem unnið væri úr hjólbörðum innihéldi hættuleg efni í litlu magni. Stofnunin benti á að ætíð væri æskilegt að draga úr notkun heilsu- og umhverfisskaðlegra efna. Þá upplýsti stofnunin að rannsóknir hefðu ekki sýnt fram á að notkun dekkjakurls ylli heilsufarslegum skaða, en beindi því þó til aðila sem bera ábyrgð á gervigrasvöllum að við endurnýjun vallanna eða við lagningu nýrra valla yrði notast við aðrar lausnir.
Efnastofnun Evrópu (ECHA) hefur komist að sömu niðurstöðu og mælir ekki gegn notkun íþróttavalla með dekkjakurli á forsendum núverandi þekkingar. Ekki eru til reglur eða viðmið sem segja til um hvenær endurnýja eigi velli með gúmmíkurli. Aftur á móti hefur verið áætlað að eðlilegt sé að endurnýja kurl á völlum á um tíu ára fresti, en það fer einnig eftir ásigkomulagi vallanna.
UTANRÍKISRÁÐUNEYTI
Þingsályktun 10/145 um staðfestingu ákvörðunar sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 115/2015 um breytingu á XIII. viðauka (Flutningastarfsemi) og XIX. viðauka (Neytendavernd) við EES-samninginn, 23. febrúar 2016 – þskj. 876. – Framkvæmd lokið.
Ísland tilkynnti um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða, sbr. 103. gr. EES-samningsins, 8. mars 2016 og ákvörðunin gekk í gildi 1. maí 2016.
Þingsályktun 11/145 um staðfestingu ákvörðunar sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 116/2015 um breytingu á XIII. viðauka (Flutningastarfsemi) og XIX. viðauka (Neytendavernd) við EES-samninginn, 23. febrúar 2016 – þskj. 877. – Framkvæmd lokið.
Ísland tilkynnti um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða, sbr. 103. gr. EES-samningsins, 8. mars 2016 og ákvörðunin gekk í gildi 1. júní 2016.
Þingsályktun 12/145 um staðfestingu ákvörðunar sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 188/2015 um breytingu á XIII. viðauka (Flutningastarfsemi) við EES-samninginn, 23. febrúar 2016 – þskj. 878. – Framkvæmd lokið.
Ísland tilkynnti um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða, sbr. 103. gr. EES-samningsins, 8. mars 2016 og ákvörðunin gekk í gildi 1. maí 2016.
Þingsályktun 13/145 um staðfestingu ákvörðunar sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 191/2015 um breytingu á XX. viðauka (Umhverfismál) við EES-samninginn, 23. febrúar 2016 – þskj. 879. – Framkvæmd lokið.
Ísland tilkynnti um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða, sbr. 103. gr. EES-samningsins, 8. mars 2016 og ákvörðunin gekk í gildi 1. maí 2016.
Þingsályktun 14/145 um staðfestingu ákvörðunar sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 195/2015 um breytingu á XX. viðauka (Umhverfismál) við EES-samninginn, 23. febrúar – þskj. 880. – Framkvæmd lokið.
Ísland tilkynnti um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða, sbr. 103. gr. EES-samningsins, 8. mars 2016 en ákvörðunin hefur ekki enn tekið gildi þar sem beðið er eftir tilkynningu frá Liechtenstein um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða.
Þingsályktun 15/145 um fullgildingu stofnsamnings um Innviðafjárfestingabanka Asíu, 23. febrúar – þskj. 881. – Framkvæmd lokið.
Samningurinn öðlaðist gildi 4. mars 2016.
Þingsályktun 16/145 um fríverslunarsamning við Japan, 1. mars 2016 – þskj. 924. – Framkvæmd hafin.
EFTA-ríkin reyndu á fyrri hluta síðasta áratugar að fá Japana til að hefja fríverslunarviðræður, en Japanar höfðu ekki áhuga á slíkum viðræðum við EFTA-ríkin í heild, m.a. vegna þess að þeir vildu ekki opna markað sinn fyrir íslenskum og norskum sjávarafurðum. Á endanum fór svo að Sviss gerði eitt og sér fríverslunarsamning við Japan á árinu 2009. Af þeim sökum hefur ekki verið möguleiki á að EFTA-ríkin geri sameiginlega fríverslunarsamning við Japan, enda hefur Sviss ekki tekið vel í þá hugmynd að samningurinn verði uppfærður með þeim hætti að Ísland og Noregur gerist aðilar að samningnum, auk þess sem sjávarafurðir eru að verulegu leyti undanþegnar tollfríðindum í samningi Japans og Sviss.
Íslensk stjórnvöld hafa í kjölfarið ítrekað farið þess á leit við japönsk stjórnvöld að hefja fríverslunarviðræður. Japanar hafa hins vegar hingað til ekki verið tilbúnir að fara út í slíkar viðræður.
Utanríkisráðherra lýsti áhuga Íslands á gerð fríverslunarsamnings við Japan á fundi með utanríkisráðherra Japans 29. maí 2018. Utanríkisráðherra Japans sagði að Ísland væri velkomið að vera aðili að TPPA (Trans Pacific Partnership Agreement) en að samningamenn Japans hefðu ekki svigrúm til þess að fara í fleiri fríverslunarviðræður. Ráðherra áréttaði, í bréfi til utanríkisráðherra Japans dags. 17. júlí, áhuga Íslands að ljúka EPA (Economic Partnership Agreement) við Japan og áréttaði einnig að aðild að TPPA væru ekki í samræmi við þarfir Íslands.
EPA milli Japans og ESB á eftir að staðfesta af báðum aðilum. Samningurinn er nútíma fríverslunarsamningur og megintextinn á margan hátt líkur megintexta nýjustu fríverslunarsamninga EFTA-ríkjanna
Viðskipti ríkjanna eiga sér langa sögu. Japanskir bílar hafa ávallt verið vinsælir á Íslandi og aðrar innflutningsvörur líkt og hverflar sem notaðir eru til rafmagnsframleiðslu, sem og annar vélbúnaður. Útflutningur frá Íslandi til Japans nam 10 milljörðum króna á árinu 2017, eða sem svarar til um 1,9 % af heildarútflutningi ársins og var Japan í 10. sæti yfir mikilvægustu útflutningsríki Íslands. Helstu útflutningsvörur voru kísiljárn, frystar afurðir grálúðu, loðnu, hvals, karfa, makríls og síldar, æðardúnn, kísildíoxíð og lambakjöt. Japansmarkaður hefur um árabil verið einn af mikilvægustu útflutningsmörkuðum heimsins fyrir tilteknar sjávarafurðir. Tollar í Japan eru fremur lágir. Áætlaðar heildartollgreiðslur af innflutningi til Japans á árinu 2016 numu 280 milljónum kr. eða sem svarar til 2,3% tolls að meðaltali. Helstu útflutningsafurðir sem bera toll inn til Japans eru fryst síldarflök (10%), heilfrystur makríll (7%) og fryst grálúða, karfi, loðna og loðnuhrogn (3%). Tolltekjur vegna innflutnings frá Japan eru hverfandi, enda lítill innflutningur frá Japan á vörum sem bera toll við innflutning hingað til lands. Lokið var við gerð tvísköttunarsamnings á milli ríkjanna í byrjun árs.
Þeim sem ferðast milli Íslands og Japan fjölgar stöðugt. Um það bil 22 þúsund japanskir ferðamenn sóttu Ísland heim árið 2017 og um það bil tvö þúsund Íslendingar sóttu Japan heim á sama tíma.
Þingsályktun 20/145 um greiningu á sameiginlegum ávinningi að vestnorrænum fríverslunarsamningi og vestnorrænu viðskiptaráði, 16. mars 2016 – þskj. 1028. – Framkvæmd lokið.
Utanríkisráðherrar Íslands, Færeyja og Grænlands undirrituðu sameiginlega yfirlýsingu 22. ágúst 2016 þar sem ákveðið var að setja á stofn vinnuhóp embættismanna til að vinna að tillögum um samstarfssamning milli landanna þriggja og kanna möguleika á gerð fríverslunarsamnings milli landanna. Í yfirlýsingunni kemur fram að ráðherrarnir væru að framfylgja ályktun Vestnorræna ráðsins nr. 1/2015 þar sem hvatt var til þess að ríkisstjórnir landanna þriggja kæmu á fót vinnuhópi sem í ættu sæti viðkomandi sérfræðingar og hefði það verkefni að kortleggja sameiginlegan ávinning af því að gera sameiginlegan fríverslunarsamning milli landanna þriggja.
Vinnuhópurinn, sem skipaður var embættismönnum utanríkisráðuneyta vestnorrænu landanna þriggja, skoðaði möguleika á gerð fríverslunarsamnings milli landanna í samræmi við fyrrgreinda ályktun Vestnorræna ráðsins, með því að Grænland gengi inn í Hoyvíkursamninginn eða með sérstökum samningi. Í þessu sambandi upplýstu fulltrúar Grænlands hins vegar að frekari skoðun og samráð væri nauðsynlegt á Grænlandi áður en hægt væri að taka ákvörðun um hugsanlegan fríverslunarsamning við Ísland og/eða Færeyjar. Í samræmi við það kom fram í niðurstöðum vinnuhópsins að þörf væri á frekari skoðun í Grænlandi á möguleikum á gerð fríverslunarsamnings milli vestnorrænu landanna áður en hægt yrði að hefja viðræður um slíkan samning.
Fyrrgreindur vinnuhópur ræddi jafnframt um mögulegan ávinning af stofnun vestnorræns viðskiptaráðs. Í því sambandi varð niðurstaða vinnuhópsins sú að stofnun og rekstur slíkra viðskiptaráða um viðskipti milli tiltekinna landa, þ.m.t. vestnorræns viðskiptaráðs, væru almennt í höndum fulltrúa atvinnulífsins og einkaaðila fremur en stjórnvalda viðkomandi landa. Af þeim sökum taldi vinnuhópurinn að eðlilegra væri að fulltrúar þeirra aðila fremur en fulltrúar stjórnvalda landanna mundu meta mögulegan ávinning af stofnun vestnorræns viðskiptaráðs. Fulltrúar vinnuhópsins samþykktu jafnframt að upplýsa núverandi fulltrúa þeirra viðskiptaráða sem eru starfandi milli landanna (Færeysk-íslenska viðskiptaráðið og Grænlensk-íslenska viðskiptaráðið) um þessa niðurstöðu.
Þingsályktun 25/145 um fullgildingu bókunar um aðild Lýðveldisins Gvatemala að fríverslunarsamningi milli EFTA-ríkjanna og Mið-Ameríkuríkjanna, 17. mars 2016 – þskj. 1044. – Framkvæmd hafin.
Fullgildingarskjöl Íslands afhent 9. júní 2016. Samningurinn hefur ekki enn öðlast gildi.
Þingsályktun 29/145 um stuðning við umsókn Vestnorræna ráðsins um áheyrnaraðild að Norðurskautsráðinu, 3. maí 2016 – þskj. 1231. – Framkvæmd lokið.
Umsókn Vestnorræna ráðsins um áheyrnaraðild að Norðurskautsráðinu var samþykkt á ráðherrafundi Norðurskautsríkja í Fairbanks í Alaska í maí 2017.
Þingsályktun 30/145 um fullgildingu breytinga á Rómarsamþykktinni um Alþjóðlega sakamáladómstólinn viðvíkjandi glæpum gegn friði, 17. maí 2016 – þskj. 1292. – Framkvæmd lokið.
Samningurinn öðlaðist gildi 17. júní 2017.
Þingsályktun 31/145 um staðfestingu samnings milli Íslands og Færeyja um fiskveiðar innan íslenskrar og færeyskrar lögsögu á árinu 2016, 17. maí 2016 – þskj. 1293. – Framkvæmd lokið.
Samningnum, sem var einungis til eins árs, var beitt til bráðabirgða frá 31. desember 2015.
Þingsályktun 32/145 um staðfestingu ákvörðunar sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 293/2015 um breytingu á XXII. viðauka (Félagaréttur) við EES-samninginn, 25. maí 2016 – þskj. 1351. – Framkvæmd lokið.
Ísland tilkynnti um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða, sbr. 103. gr. EES-samningsins, 10. júní 2016 en ákvörðunin hefur ekki enn tekið gildi þar sem beðið er eftir tilkynningu frá Noregi um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða.
Þingsályktun 33/145 um staðfestingu ákvörðunar sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 252/2015 um breytingu á II. viðauka (Tæknilegar reglugerðir, staðlar, prófanir og vottun) við EES-samninginn, 25. maí 2016 – þskj. 1352. – Framkvæmd lokið.
Ísland tilkynnti um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða, sbr. 103. gr. EES-samningsins, 10. júní 2016 og ákvörðunin gekk í gildi 1. ágúst 2016.
Þingsályktun 34/145 um staðfestingu ákvörðunar sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 230/2015 um breytingu á XX. viðauka (Umhverfismál) við EES-samninginn, 25. maí 2016 – þskj. 1353. – Framkvæmd lokið.
Ísland tilkynnti um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða, sbr. 103. gr. EES-samningsins, 10. júní 2016 og ákvörðunin gekk í gildi 1. ágúst 2016.
Þingsályktun 35/145 um staðfestingu ákvörðunar sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 229/2015 um breytingu á XX. viðauka (Umhverfismál) við EES-samninginn, 25. maí 2016 – þskj. 1354. – Framkvæmd lokið.
Ísland tilkynnti um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða, sbr. 103. gr. EES-samningsins, 10. júní 2016 og ákvörðunin gekk í gildi 1. ágúst 2016.
Þingsályktun 36/145 um staðfestingu ákvörðunar sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 197/2015 um breytingu á I. viðauka (Heilbrigði dýra og plantna) við EES-samninginn, 25. maí 2016 – þskj. 1355. – Framkvæmd lokið.
Ísland tilkynnti um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða, sbr. 103. gr. EES-samningsins, 10. júní 2016 og ákvörðunin gekk í gildi 1. ágúst 2016.
Þingsályktun 39/145 um staðfestingu viðbótarsamnings við Norður-Atlantshafssamninginn um aðild Svartfjallalands (Montenegró), 2. júní 2016 – þskj. 1462. – Framkvæmd lokið.
Viðbótarsamningurinn öðlaðist gildi 5. júní 2017.
Þingsályktun 42/145 um að efla samstarf Íslands og Grænlands, 2. júní 2016 – þskj. 1483 (sameiginleg með atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneyti, fjármála- og efnahagsráðuneyti, mennta- og menningarmálaráðuneyti, umhverfis- og auðlindaráðuneyti og velferðarráðuneyti). – Framkvæmd hafin.
Að störfum er vinnuhópur um samstarf Íslands og Grænlands í flugmálum. Hópnum var ætlað að kortleggja möguleika á auknu samstarfi á sviði flugmála, m.a. með það að markmiði að auka ferðamannastraum og viðskipti á milli landanna tveggja. Hópurinn hefur unnið drög að skýrslu þar sem tillögur að leiðum að auknu samstarfi hafa verið lagðar fram. Hópurinn er skipaður fulltrúum utanríkis- og samgönguráðuneyta beggja landa sem og fulltrúa Isavia og Mittarfeqarfiit. Samgöngu- og sveitastjórnarráðherra átti óformlegan fund með grænlenskum starfsbróður sínum í lok febrúar sl. þar sem fram kom að skýrslan væri til skoðunar í grænlenska stjórnkerfinu.
Utanríkisráðuneytið styður eftir sem áður starf Vestnorræna ráðsins, m.a. með því að stuðla að pólitísku samráði og sækja fundi ráðsins eins og unnt er. Á ársfundi Vestnorræna ráðsins sem haldinn var í Þórshöfn í Færeyjum 4. september 2018 tóku utanríkisráðherrar Íslands, Færeyja og Grænlands þátt í umræðu þar sem fjallað var um stöðu Vestnorræna svæðisins. Utanríkisráðherrar Íslands, Grænlands og Færeyja áttu jafnframt fund sama dag þar sem rædd voru sameiginleg hagsmunamál landanna. Samkomulag landanna frá ágúst 2017 hefur á hinn bóginn ekki komið til framkvæmda, en athugasemdir bárust frá dönskum stjórnvöldum vegna tiltekins orðalags í því. Íslensk stjórnvöld hafa litið svo á að hér sé um innra málefni Danmerkur, Færeyja og Grænlands að ræða og hefur komið þeirri afstöðu á framfæri.
Þingsályktun 45/145 um stuðning Íslands við að koma á alþjóðlegu banni við framleiðslu og beitingu sjálfvirkra og sjálfstýrðra vígvéla, 2. júní 2016 – þskj. 1486. – Framkvæmd hafin.
Utanríkisráðuneytið fylgist með þessum málaflokki og hefur tekið málið upp á norrænum samráðsfundum. Í norræna varnarmálasamstarfinu NORDEFCO vinnur nú starfshópur um sjálfvirk farartæki, sem hefur m.a. það markmið að kortleggja notkun, þróun og löggjöf um slík farartæki í öryggis- og varnarmálastofnunum Norðurlandanna. Ísland tekur þátt í starfshópnum á borgaralegum forsendum með tilliti til þingsályktunar 45/145. Áhersla hópsins er fyrst og fremst á sjálfvirk farartæki sem notuð eru til eftirlits, en einnig fer fram siðferðisleg umræða um framleiðslu og beitingu sjálfvirkra og sjálfstýrðra vígvéla. Fyrir utan þennan starfshóp eru þessi mál ekki mikið til umræðu á alþjóðavettvangi að svo stöddu.
Þingsályktun 59/145 um staðfestingu samnings Íslands og Evrópusambandsins um viðskipti með landbúnaðarvörur, 13. september 2016 – þskj. 1664. – Framkvæmd lokið.
Staðfestingarskjöl Íslands afhent 28. september 2017, samningurinn hefur ekki enn öðlast gildi.
Þingsályktun 60/145 um fullgildingu Parísarsamningsins, 19. september 2016 – þskj. 1682. – Framkvæmd lokið.
Samningurinn öðlaðist gildi 4. nóvember 2016.
Þingsályktun 61/145 um fullgildingu samnings Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks, 20. september 2016 – þskj. 1693. – Framkvæmd hafin.
Samningurinn öðlaðist gildi 23. október 2016. Vinnuhópur sem lýtur forystu velferðarráðuneytisins hefur unnið að gerð fyrstu reglubundnu skýrslu til Sameinuðu þjóðanna um framkvæmd samningsins og er stefnt að því að skila henni á næstum misserum. Stýrihópur Stjórnarráðsins um mannréttindi hefur einnig haft til skoðunar fullgildingu valkvæðs viðauka samningsins, en endanleg niðurstaða liggur ekki fyrir.
Þingsályktun 62/145 um staðfestingu ákvörðunar sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 97/2016 um breytingu á XVI. viðauka (Opinber innkaup) við EES-samninginn, 20. september 2016 – þskj. 1690. – Framkvæmd lokið.
Ísland tilkynnti um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða, sbr. 103. gr. EES-samningsins, 6. október 2016 og ákvörðunin gekk í gildi 1. janúar 2017.
Þingsályktun 64/145 um staðfestingu ákvarðana sameiginlegu EES-nefndarinnar um breytingu á IX. viðauka (Fjármálaþjónusta) við EES-samninginn (evrópskar reglur um fjármálaeftirlit), 23. september 2016 – þskj. 1699. – Framkvæmd lokið.
Með þingsályktun þessari var ríkisstjórninni heimilað fyrir fram að staðfesta fyrir Íslands hönd ákvarðanir sameiginlegu EES-nefndarinnar um breytingu á IX. viðauka (Fjármálaþjónusta) við EES-samninginn um að fella inn í samninginn gerðir um evrópskar reglur um fjármálaeftirlit og breytingu á samningi milli EFTA-ríkjanna um stofnun eftirlitsstofnunar og dómstóls um hlutverk og valdheimildir Eftirlitsstofnunar EFTA á sviði fjármálaeftirlits. Ákvarðanir sameiginlegu EES-nefndarinnar tóku gildi í september 2016.
Þingsályktun 68/145 um stuðning við alþjóðasamþykktir um vernd heilbrigðisstarfsfólks á átakasvæðum, 13. október 2016 – þskj. 1826. – Framkvæmd hafin.
Utanríkisþjónustan hefur beitt sér um árabil á vettvangi Sameinuðu þjóðanna fyrir vernd heilbrigðisstarfsfólks á átakasvæðum líkt og þingsályktun 68/145 kveður á um, m.a. á vettvangi öryggisráðsins, þ.m.t. í meðflutningi á ályktunum, sbr. ályktun öryggisráðsins nr. 2286 (2016) frá maí 2016.
Frá samþykkt ályktunarinnar hefur meðal annars verið haldin norræn ræða fyrir Íslands hönd um Sýrland þar sem þess var krafist að árásum á heilbrigðisstofnanir og -starfsfólk yrði hætt tafarlaust. Þá var af hálfu Íslands tekið undir norræna ræðu í öryggisráðinu 25. maí 2017 um öryggi almennra borgara á átakasvæðum, þ.m.t. heilbrigðisstarfsfólks, og var Ísland meðflytjandi að árlegri ályktun allsherjarþingsins um öryggi mannúðarstarfsfólks líkt og undanfarin ár.
Ísland var aðili að norrænni ræðu í öryggisráði Sameinuðu þjóðanna hinn 22. maí 2018 sem fjallaði um efni ályktunarinnar og ályktanir mannréttindaráðs Sameinuðu þjóðanna í málefnum Jemen og Sýrlands, sem Ísland greiddi atkvæði með sem aðili að mannréttindaráðinu hinn 28. september 2018, og meðal annars um vernd heilbrigðisstarfsfólks á átakasvæðum.
Þingsályktun 69/145 um aðild Íslands að Geimvísindastofnun Evrópu, 13. október 2016 – þskj. 1827. – Framkvæmd hafin.
Utanríkisráðuneytið hefur verið í sambandi við Geimvísindastofnun Evrópu og átt fundi með starfsmönnum hennar, m.a. framkvæmdastjóra, í því augnamiði að safna upplýsingum um starfsemina, kostnað og þjóðréttarlegar skuldbindingar í samræmi við þingsályktunina.
Utanríkisráðuneytið hefur enn fremur sett á laggirnar starfshóp ráðuneyta, stofnana, fyrirtækja og háskólasamfélagsins til að vinna að framgangi ályktunarinnar. Þessir aðilar vinna nú að greiningu á ávinningi sem fylgt gæti hugsanlegri aðild. Búist er við að viðræður við ESA hefjist á fyrri hluta næsta árs.
VELFERÐARRÁÐUNEYTI
Þingsályktun 27/145 um skrá um sykursýki og skimun fyrir sykursýki, 28. apríl 2016 – þskj. 1203. – Framkvæmd hafin.
Hinn 28. apríl 2016 ályktaði Alþingi að fela heilbrigðisráðherra að skipa starfshóp sem fengi það verkefni að móta viðbrögð við vaxandi nýgengi sykursýki. Hópurinn skyldi sérstaklega meta þörfina á skipulagðri skráningu sykursýki á Íslandi og reglulegri skimun fyrir sykursýki hjá áhættuhópum. Við matið skyldi miðað við að heilsugæslan veitti ráðgjöf samhliða skimuninni og fylgdi henni eftir þegar við ætti. Heilbrigðisráðherra skipaði starfshópinn 26. október 2016. Starfshópurinn skilaði skýrslu til heilbrigðisráðherra í apríl 2018 og var hún í kjölfarið birt á vefsíðu ráðuneytisins. Nú er unnið að því að kostnaðarmeta þær tillögur sem settar eru fram í skýrslunni. Þá er gert ráð fyrir að skýrslan verði lögð fyrir Alþingi á þessu löggjafarþingi.
Þingsályktun 28/145 um stefnu og aðgerðaáætlun í geðheilbrigðismálum til fjögurra ára, 29. apríl 2016 – þskj. 1217. – Framkvæmd hafin.
Megináherslur geðheilbrigðisáætlunar snúa að geðrækt og forvörnum, samþættri þjónustu í nærumhverfi og því að minnka fordóma gagnvart fólki sem glímir við geðraskanir. Vel gengur að fylgja áætluninni eftir. Fjölgun geðheilsuteyma er í samræmi við áætlun. Nú þegar eru tvö formleg geðheilsuteymi starfandi hjá Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins, eitt teymi er hjá Heilbrigðisstofnun Austurlands, annað á Heilbrigðisstofnun Vestfjarða og fyrirhugað er að stofna geðheilsuteymi á Heilbrigðisstofnun Norðurlands. Ýmiss konar geðheilsuteymi eru nú þegar starfandi víða um land. Stefnt er að því að geðheilsuteymi verði starfandi í öllum landshlutum árið 2020. Sálfræðiþjónusta hefur verið efld innan heilsugæslu um land allt og stefnt er að því að ná markmiðum þessa áfanga árið 2019. Þjónusta barna- og unglingageðdeildar Landspítala hefur verið styrkt og fyrirhugaðar eru áframhaldandi fjárveitingar til eflingar henni fram til ársins 2019. Starfshópur skilaði aðgerðaáætlun til að fækka sjálfsvígum á Íslandi vorið 2018. Í tilefni af alþjóðadegi sjálfsvígsforvarna 10. september 2018 tilkynnti heilbrigðisráðherra ákvörðun sína um að veita fjárframlag til þess að hrinda í framkvæmd verkefnum sem lögð eru til í aðgerðaáætlun til að fækka sjálfsvígum á Íslandi. Aðrir starfshópar eru starfandi eða í skipunarferli, þar á meðal starfshópur um geðrækt í leik-, grunn- og framhaldsskóla og starfshópur um minnkun fordóma gagnvart geðheilbrigðisvanda meðal almennings, í heilbrigðis- og félagsþjónustu og í fjölmiðlaumræðu. Umfjöllun um fjarþjónustu í geðheilbrigðisþjónustu var felld inn í vinnu starfshóps um fjarheilbrigðisþjónustu. Verið er að finna leiðir til að mæta uppsafnaðri þörf geðfatlaðs fólks fyrir húsnæði og þjónustu. Öðrum verkefnum er lokið eða á mismunandi vinnslustigum.
Þingsályktun 42/145 um að efla samstarf Íslands og Grænlands, 2. júní 2016 – þskj. 1483 (sameiginleg með atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneyti, fjármála- og efnahagsráðuneyti, mennta- og menningarmálaráðuneyti, umhverfis- og auðlindaráðuneyti og utanríkisráðuneyti). – Framkvæmd hafin.
Samstarf Íslands og Grænlands á sviði heilbrigðisþjónustu á sér langa sögu, einkum um þjónustu við Grænlendinga sem hafa sótt þjónustu til Íslands. Þetta á við um nýbura jafnt sem fullorðna, veika sem slasaða. Einnig hafa Grænlendingar sótt valaðgerðir til Íslands, svo sem mjaðmaskipti og augnaðgerðir.
Árið 1997 var þetta samstarf formgert með samningi milli heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytisins á Íslandi, embættis landlæknis, Landspítala, þáverandi Sjúkrahúss Reykjavíkur og Fjórðungssjúkrahússins á Akureyri, mótaðilinn var heilbrigðisráðuneyti Grænlands.
Samningur milli heilbrigðisráðherra Grænlands og Íslands um aukið samstarf var undirritaður í júní 2010 og náði þá einnig yfir samstarf við mönnun heilbrigðisstétta, menntun og viðhaldsmenntun, rannsóknir o.fl. Þetta samstarf efldist enn meir þegar heilbrigðisráðherrar Íslands, Færeyja og Grænlands undirrituðu samstarfssamning í júní 2014, sem m.a. kveður á um árlega fundi ráðherranna. Síðasti fundurinn var haldinn í Reykjavík 28.–29. ágúst 2018 þar sem ráðherrarnir ræddu enn frekara samstarf.
Sumarið 2017 undirrituðu Landspítali og Sjúkrahús Ingiríðar drottningar samstarfs-samning sem gerir ráð fyrir enn frekari eflingu samskipta starfsfólks og samstarfi í þjónustu við sjúklinga.
Telja verður að undanfarinn áratug hafi samstarf og samvinna á sviði heilbrigðisþjónustu aukist verulega milli Íslands og Grænlands.
Þingsályktun 43/145 um sólarhringsmeðferð í öndunarvél á heimili sjúklinga, 2. júní 2016 – þskj. 1484. – Framkvæmd lokið.
Í desember 2016 skipaði heilbrigðisráðherra undirbúningshóp vegna sólarhringsmeðferðar í öndunarvél á heimili sjúklinga. Hópnum var falið að móta tillögur um skipulag heimaþjónustu við þá einstaklinga sem þingsályktunin náði til, hvernig best væri að tryggja möguleika þeirra til hvíldarinnlagna, fjalla um samskiptatækni og þjálfun í notkun þeirra og hvernig best mætti tryggja með samstarfssamningum eða öðrum hætti hnökralausa aðkomu allra þeirra sem koma að þjónustu við sjúklinga sem þurfa víðtæka öndunaraðstoð. Hópnum var falið að leita úrræða til að bæta aðbúnað og tryggja fullnægjandi aðstoð við daglegt líf þess fólks sem þarf víðtæka öndunaraðstoð og skyldi tillögunum fylgja kostnaðarmat og tímasett aðgerðaáætlun. Hópurinn skilaði skýrslu til heilbrigðisráðherra í júní 2017 með niðurstöðum sínum og tillögum til úrbóta fyrir þá einstaklinga sem þurfa og velja langtímanotkun öndunarvélar á heimili sínu. Þegar hópurinn tók til starfa hafði heilbrigðisráðherra gert ráðstafanir til að tryggja möguleika til hvíldarinnlagnar á einu hjúkrunarheimili. Frá því í október 2017 hefur þessum einstaklingum staðið til boða dvöl í hjúkrunarrými bæði til langdvalar og til hvíldarinnlagna á viðkomandi hjúkrunarheimili. Unnið er áfram að öðrum aðgerðatillögum hópsins með þeim þjónustuveitendum og stofnunum sem aðgerðirnar ná til.
Nefndarálit velferðarnefndar, 31. ágúst 2016, um frumvarp til laga um byggingarsjóð Landspítala – þskj. 1612 á 145. löggjafarþingi (sameiginlegt með fjármála- og efnahagsráðuneyti). – Framkvæmd ekki hafin.
Samkvæmt nefndaráliti velferðarnefndar frá 31. ágúst 2016 felur frumvarpið í sér að stofnaður verði byggingarsjóður Landspítala í vörslu fjármála- og efnahagsráðuneytis sem starfræktur verði í því skyni að fjármagna nýbyggingar og meiri háttar endurnýjun húsakosts Landspítala. Í frumvarpinu er lagt til að tekjustofn sjóðsins verði tekjur af auðlegðarskatti auk þess sem sjóðnum verði heimilt að taka við frjálsum framlögum. Ekki náðist samstaða í nefndinni um þá útfærslu á byggingarsjóði Landspítala og fjármögnun hans sem lagt er upp með í frumvarpinu. Engu að síður var einhugur í nefndinni um að leggja áherslu á að haldið yrði áfram byggingu Landspítala og henni lokið sem fyrst. Nefndin beinir því til ríkisstjórnarinnar að hún vinni að frekari úrbótum á húsakosti Landspítala, bæði með því að ljúka byggingu nýs spítala sem og með úrbótum á núverandi húsakosti sem unnt er að nýta áfram.
Velferðarnefnd lagði til á fundi sínum 31. ágúst 2016 að frumvarpinu yrði vísað til ríkisstjórnarinnar.
Með vísan til þingsályktunar nr. 45/143 um endurnýjun og uppbyggingu Landspítala er gert ráð fyrir tugmilljarða hækkun framlags á málefnasviði 23, sjúkrahúsþjónustu, í fjármálaáætlun 2019–2023 til að byggja nýjan meðferðarkjarna og rannsóknarhús á lóð Landspítala.
Hafinn er undirbúningur að því að meta þörf Landspítala fyrir núverandi byggingar á Hringbrautarlóðinni, hvaða byggingar verða áfram í notkun og með hvaða hætti. Jafnframt er hafinn undirbúningur að því að gera áætlun um brottflutning starfsemi úr öðrum byggingum á Hringbrautarlóð.
Þingsályktun 56/145 um framkvæmdaáætlun í jafnréttismálum fyrir árin 2016–2019, 7. september 2016 – þskj. 1640. – Framkvæmd hafin.
Skýrsla félags- og jafnréttismálaráðherra um stöðu og þróun jafnréttismála ásamt greinargerð um framkvæmd áætlunar í jafnréttismálum var lögð fyrir jafnréttisþing, sbr. lög nr. 10/2008, sem haldið var 7.–8. mars 2018. Í skýrslu ráðherra er gerð grein fyrir stöðu verkefna í núgildandi framkvæmdaáætlun stjórnvalda í jafnréttismálum. Framkvæmdaáætlunin skiptist í sjö kafla og er þar kynnt 21 verkefni sem áætlað er að koma í framkvæmd á gildistíma hennar. Áhersla er lögð á að öll ráðuneyti hafi hlutverki að gegna við framkvæmd áætlunarinnar og er fyrirkomulaginuætlað að tryggja að áherslur og forgangsröðun ríkisstjórnarinnar á sviði jafnréttismála birtist með skýrum hætti.
Jafnréttisfulltrúar ráðuneytanna vinna nú í samstarfi við jafnréttisteymi velferðarráðu-neytisins að verkefni um gerð innleiðingaráætlunar um samþættingu jafnréttissjónarmiða við alla ákvarðanatöku og stefnumótun í Stjórnarráðinu og ríkisstofnunum. Í velferðarráðuneytinu er jafnframt unnið að úttekt á þróun, framkvæmd og eftirfylgni íslenskrar löggjafar og stjórnsýslu jafnréttismála. Kannað verður hvort markmið núgildandi laga og stjórnsýsla jafnréttismála sé í samræmi við alþjóðlega þróun og breytingar í íslensku samfélagi eða hvort tímabært þyki að leggja til breytingar á gildandi löggjöf. Starfshópur sérfræðinga Stjórnar-ráðsins hefur m.a. unnið að gerð skýrslu um jafnréttislöggjöf annars staðar á Norðurlöndunum, í Bretlandi og Kanada sem nýtt verður við gerð skýrslu og tillagna til ráðherra og þverpólitískrar nefndar sem falið verður að vinna að drögum að breytingum á jafnréttislögum.
Á gildistíma áætlunarinnar verður áfram unnið að framkvæmd og eftirfylgni þeirra verkefna sem tilgreind eru í aðgerðaáætlun um launajafnrétti kynjanna og verður árangur þeirra metinn með reglulegum rannsóknum um launamun karla og kvenna og kynbundinn launamun. Markvisst kynningarstarf mun áfram fara fram á vottun jafnlaunakerfa samkvæmt reglugerð um vottun jafnlaunakerfa fyrirtækja og stofnana á grundvelli staðalsins ÍST 85. Þá er í framkvæmdaáætluninni í fyrsta skipti sérstakur kafli um karla og jafnrétti. Markmið tilgreindra verkefna er að auka hlut drengja og karla í öllu jafnréttisstarfi og kanna hvernig stefnumótun í jafnréttismálum geti betur tekið mið af samfélagslegri stöðu karla.
Þingsályktun 58/145, 8. september 2016, um aukinn stuðning vegna tæknifrjóvgana – þskj. 1642. – Framkvæmd hafin.
Í samræmi við þingsályktunina hafa reglur um greiðsluþátttöku ríkisins vegna tæknifrjóvgunarmeðferða verið skoðaðar í ljósi þeirra fjárveitinga sem fyrir hendi eru og unnið er að breytingum til samræmis við ályktunina. Enn fremur eru Sjúkratryggingar Íslands að skoða möguleika á samningsgerð við aðila sem hafa kunnáttu og aðstæður til að veita tæknifrjóvgunarmeðferð hér á landi.
Þingsályktun 63/145 um framkvæmdaáætlun í málefnum innflytjenda fyrir árin 2016–2019, 20. september 2016 – þskj. 1692. – Framkvæmd hafin.
Framkvæmdaáætlun í málefnum innflytjenda var samþykkt í september 2016. Áætlunin er byggð á fimm stoðum: samfélaginu, fjölskyldunni, menntun, vinnumarkaði og flóttafólki. Þar eru 30 samþykktar aðgerðir sem stuðla allar að því að tryggja jöfn tækifæri allra landsmanna, óháð einstaklingsbundnum þáttum og aðstæðum. Aðgerðirnar hafa verið á ábyrgð þriggja ráðuneyta: velferðarráðuneytisins, innanríkisráðuneytisins (nú dómsmálaráðuneytis eða samgönguráðuneytis) og mennta- og menningarmálaráðuneytisins.
Hafist hefur verið handa með um helming aðgerða sem eru ýmist í undirbúningsferli, vinnslu eða þeim lokið.
Nefndarálit velferðarnefndar, 12. október 2016, um frumvarp til laga um breytingu á lögum um félagslega aðstoð, nr. 99/2007, með síðari breytingum (bifreiðastyrkir) – þskj. 1813 á 145. löggjafarþingi. – Framkvæmd lokið.
Í áliti velferðarnefndar, dags. 12. október 2016, er fjallað um frumvarp til laga þar sem lagt var til að styrki og uppbætur til bifreiðakaupa og reksturs bifreiða skyldi veita óháð því hver annaðist að jafnaði aksturinn, enda væri bifreiðin nýtt til aksturs með bótaþega. Þá var í frumvarpinu lagt til að óheimilt yrði að binda styrkveitingar því skilyrði að bótaþegi hefði sjálfur ökuréttindi eða einhver annar á heimili hans.
Velferðarnefnd áréttar í áliti sínu að reglur um styrki og uppbætur til bifreiðakaupa og reksturs bifreiða til hreyfihamlaðra einstaklinga séu settar með reglugerð nr. 170/2009 og því sé unnt að tryggja að þau réttindi sem kveðið er á um í frumvarpinu nái fram að ganga með breytingu á reglugerðinni. Lagði nefndin því til að málinu yrði vísað til ríkisstjórnarinnar og henni falið að tryggja að reglum yrði breytt í samræmi við efni frumvarpsins og þau skilyrði sem ráðuneytið teldi nauðsynleg samkvæmt framangreindu.
Með reglugerð nr. 967/2016 voru gerðar breytingar á reglugerð nr. 170/2009 um styrki og uppbætur til hreyfihamlaðra einstaklinga vegna bifreiða. Með reglugerðinni var slakað á því skilyrði fyrir veitingu uppbóta og styrkja til bifreiðakaupa að hinn hreyfihamlaði hefði sjálfur ökuréttindi eða annar heimilismaður. Var þannig komið til móts við álit velferðarnefndar Alþingis.
Staðan á framkvæmd ályktana frá árinu 2015.
FORSÆTISRÁÐUNEYTI
Þingsályktun 21/144 um að heimila fulltrúum Vestnorræna ráðsins að senda fyrirspurnir til ráðherra, 2. júlí 2015 – þskj. 1608. – Framkvæmd lokið.
Ríkisstjórnin hefur samþykkt fyrir sitt leyti að heimila fulltrúum Vestnorræna ráðsins að senda fyrirspurnir til ráðherra eins og nánar er mælt fyrir um í ályktuninni.
ATVINNUVEGA- OG NÝSKÖPUNARRÁÐUNEYTI
Þingsályktun 11/144 um stefnu stjórnvalda um lagningu raflína, 28. maí 2015 – þskj. 1355. – Framkvæmd lokið.
Framkvæmd þingsályktunarinnar (stefnunnar) er hafin og verður hún viðvarandi verkefni við mótun uppbyggingar flutningskerfis raforku. Í kerfisáætlun Landsnets, um uppbyggingu flutningskerfis raforku, er m.a. vísað til þeirra meginreglna og viðmiða sem fram koma í þingsályktuninni. Þingsályktunin er því komin til framkvæmda. Á haustþingi 2017 stóð til að leggja fram nýja þingsályktunartillögu sama efnis, í samræmi við ákvæði raforkulaga.
Þingsályktun 15/144 um áætlun um meðferð og ráðstöfun aflamagns sem dregið er frá heildarafla skv. 5. mgr. 8. gr. laga um stjórn fiskveiða, nr. 116/2006, 1. júlí 2015 – þskj. 1574. – Framkvæmd lokið.
Sjá útfærslu í reglugerð nr. 630/2016 um veiðar í atvinnuskyni. Reglugerðin er m.a. prentuð í árlegu riti útgefnu af atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytinu: Stjórn fiskveiða 2016/2017. Lög og reglugerðir.
FJÁRMÁLA- OG EFNAHAGSRÁÐUNEYTI
Þingsályktun 14/144 um ríkisfjármálaáætlun fyrir árin 2016–2019, 30. júní 2015 – þskj. 1552. – Framkvæmd lokið.
Þingsályktun þessi var lögð fram á grundvelli 6. mgr. 25. gr. laga um þingsköp Alþingis sem kveður á um að fjármála- og efnahagsráðherra skuli eigi síðar en 1. apríl ár hvert leggja fyrir Alþingi tillögu til þingsályktunar um meginskiptingu útgjalda fjárlaga næsta fjárlagaárs (ramma), svo og greinargerð um breytingar á tekjuöflun ríkisins. Tillögunni skal fylgja áætlun um ríkisfjármál næstu þriggja ára þar á eftir.
Þingsályktunin var samþykkt á Alþingi 30. júní 2015 og nær yfir tímabilið 2016–2019. Fjárlagafrumvarp fyrir árið 2016 sem lagt var fram 8. september 2015 og varð að lögum 19. desember sama ár byggist í meginatriðum á þeirri ríkisfjármálaáætlun sem þingsályktunin fjallar um.
Í þessu samhengi er rétt að geta þess að lög um opinber fjármál, nr. 123/2015, voru samþykkt á Alþingi 28. desember 2015 og tóku gildi 1. janúar 2016. Svo sem þar er gert ráð fyrir leggur ráðherra fyrir Alþingi tillögu til þingsályktunar um fjármálaáætlun til næstu fimm ára hið skemmsta, fyrst 2016 og síðan árlega. Í samræmi við það var þingsályktun 55/145 um fjármálaáætlun fyrir árin 2017–2021 samþykkt á Alþingi 18. ágúst 2016, sjá þingskjal 1558, 740. mál, 145. lögþ. Segja má því að í fjárlögum fyrir árið 2016 og þingsályktun um fjármálaáætlun fyrir árin 2017–2021 sé að finna yfirlit yfir meðferð og framkvæmd ályktunarinnar, sbr. einnig þær athugasemdir sem umræddum skjölum fylgdu.
INNANRÍKISRÁÐUNEYTI (DÓMSMÁLARÁÐUNEYTI OG SAMGÖNGU- OG SVEITARSTJÓRNARRÁÐUNEYTI FRÁ 1. MAÍ 2017)
Þingsályktun 19/144 um athugun á hagkvæmni lestarsamgangna, 1. júlí 2015 – þskj. 1581. – Framkvæmd hafin.
Málið hefur verið skoðað og rætt við innlendar ráðgjafarstofur. Það kostar verulega fjármuni að vinna þá vinnu sem óskað er eftir í þingsályktuninni og ljóst að erlendir aðilar þurfa að koma að þeirri vinnu, sbr. greinargerð þingsályktunartillögunnar. Fjármunir fylgdu ekki en engu að síður taka stjórnvöld þátt í vinnu á vettvangi Samtaka sveitarfélaga á höfuðborgarsvæðinu um að skoða mögulegt fyrirkomulag og hagkvæmni við slíkar samgöngur. Samgöngu- og sveitarstjórnarráðherra og fulltrúar SSH skrifuðu undir viljayfirlýsingu um viðræður um samgöngur á höfuðborgarsvæðinu í tengslum við framlagningu samgönguáætl-unar. Viðræðurnar ná m.a. til hágæða almenningssamgöngukerfis á höfuðborgarsvæðinu. Miðað er við að niðurstöðum samtalsins verði komið á framfæri við Alþingi við umfjöllun um tillögu til þingsályktunar um samgönguáætlun fyrir árin 2019–2033.
MENNTA- OG MENNINGARMÁLARÁÐUNEYTI
Engar ályktanir Alþingis féllu undir verkefnasvið mennta- og menningarmálaráðuneytisins á umræddu tímabili.
UMHVERFIS- OG AUÐLINDARÁÐUNEYTI
Þingsályktun 16/144 um breytingu á þingsályktun um áætlun um vernd og orkunýtingu landsvæða, nr. 13/141, 1. júlí 2015 – þskj. 1575. – Framkvæmd lokið.
Verndar- og orkunýtingaráætlun var samþykkt á Alþingi 14. janúar 2013. Í áætluninni eru virkjunarkostir flokkaðir í orkunýtingarflokk, verndarflokk eða biðflokk, allt eftir því hvort þar er að finna virkjunarkosti sem nýta má til orkuvinnslu eða hvort ástæða sé til að friðlýsa þá eða kanna frekar. Í þessari þingsályktun var einn virkjunarkostur, þ.e. Hvammsvirkjun í Þjórsá, færður úr biðflokki yfir í orkunýtingarflokk, en í orkunýtingarflokk falla þeir virkjunarkostir sem er áætlað að ráðast megi í.
Þingsályktun 18/144 um að draga úr plastpokanotkun, 1. júlí 2015 – þskj. 1580. – Framkvæmd lokið.
Með þingsályktuninni var umhverfis- og auðlindaráðherra falið að finna leiðir til að minnka plastpokanotkun hér á landi og birta aðgerðaáætlun. Umhverfis- og auðlindaráðherra skipaði starfshóp í byrjun árs 2016 til að móta tillögur að aðgerðum um hvernig draga mætti úr notkun plastpoka með árangursríkum hætti og setti starfshópurinn saman tillögu að aðgerðaáætlun. Haustið 2016 var gefin út aðgerðaáætlun umhverfis- og auðlindaráðuneytisins sem inniheldur fjórtán skilgreind verkefni og gildir fyrir árin 2016–2018. Hún hefur það að markmiði að draga úr plastpokanotkun á Íslandi. Í framhaldi af setningu aðgerðaáætlunarinnar undirrituðu umhverfis- og auðlindaráðherra og framkvæmdastjóri Samtaka verslunar og þjónustu hinn 9. september 2016 samning sem hefur það að markmiði að draga úr notkun léttra burðarplastpoka. Samningurinn felur í sér að samtökin munu hafa forgöngu um að verslanir dragi markvisst úr notkun léttra burðarplastpoka. Markmiðið er að fyrir árslok 2019 verði notkunin hér á landi ekki meiri en 90 plastpokar á einstakling á ári og að sú tala verði komin niður í 40 árið 2025. Samtök verslunar og þjónustu munu stuðla að því að umtalsverðum hluta tekna af sölu burðarplastpoka verði varið í kynningu til að draga úr notkun þeirra. Þá verður stofnaður sérstakur framkvæmdahópur verslunarinnar og Umhverfisstofnunar til að vinna að kynningu og fræðslu fyrir almenning og verða lífbrjótanlegir innkaupapokar kynntir sérstaklega.
Þingsályktun 20/144 um samstarf við Færeyjar og Grænland um leiðir til að draga úr útblæstri brennisteins frá skipum, 2. júlí 2015 – þskj. 1607. – Framkvæmd lokið.
Vestnorræna ráðið ályktaði um sama efni í ályktun nr. 2/2014 þar sem skorað er á stjórnvöld Íslands, Færeyja og Grænlands að eiga samstarf um leiðir til að draga úr útblæstri brennisteins frá skipum í þeim tilfellum þar sem mengunina má rekja til notkunar svartolíu. Í ályktuninni er því beint til landanna að þróa og koma í framkvæmd áætlunum fyrir skilvirka og umhverfisvæna orkunotkun með því að krefjast þess að notað sé eldsneyti sem mengar minna og tækjabúnaður sem fjarlægir brennisteinsagnir úr eldsneyti skipa.
Ráðuneytið hefur hvorki sérstaklega brugðist við ályktun Vestnorræna ráðsins nr. 2/2014 né þingsályktun 20/144 þó að unnið hafi verið markvisst að þessum málum í ráðuneytinu.
Hvað varðar notkun á eldsneyti sem mengar minna þá er Ísland aðili að samningnum um Evrópska efnahagssvæðið og hefur á grundvelli hans tekið upp löggjöf ESB á þessu sviði. Með reglugerðum um brennisteinsinnihald í tilteknu fljótandi eldsneyti voru tilskipanir ESB þar að lútandi og um að draga úr magni brennisteins í tilteknu fljótandi eldsneyti innleiddar hér á landi. Reglugerð gildir um brennisteinsinnihald í skipaeldsneyti, skipadísilolíu, skipagasolíu, svartolíu og gasolíu hér á landi og í mengunarlögsögu Íslands. Þannig gilda tilskipanir Evrópusambandsins um leyfilegt innihald brennisteins í skipaeldsneyti á Íslandi sem og annars staðar á Evrópska efnahagssvæðinu. Í reglugerð nr. 46/2016 um breytingu á reglugerð nr. 124/2015 um brennisteinsinnihald í tilteknu fljótandi eldsneyti er kveðið á um að brennisteinsinnihald í skipaeldsneyti, þ.m.t. svartolíu sem er notuð eða er ætluð til nota í skipum eða bátum, sem notað er hér á landi og í mengunarlögsögu Íslands skuli vera að hámarki 3,5% (m/m), að undanskildu eldsneyti til skipa sem nota viðurkenndar aðferðir til að draga úr losun í lokuðu kerfi. Í reglugerð nr. 124/2015 kemur fram að reglur um brennisteinsinnihald í skipaeldsneyti munu breytast og verða strangari frá og með 1. janúar 2020 og má þá leyfilegur brennisteinn í skipaeldsneyti ekki vera meiri en 0,5% (m/m) að hámarki innan mengunarlögsögu Íslands. Jafnframt mega farþegaskip í áætlunarferðum til og frá höfn á Evrópska efnahagssvæðinu ekki nota eldsneyti með brennisteinsinnihaldi sem er meira en 1,5% frá sama tíma. Að mati ráðuneytisins er eðlilegt að grænlensk og færeysk stjórnvöld setji sambærilegar reglur um takmörkun brennisteinsinnihalds í skipaeldsneyti.
Hvað varðar tækjabúnað sem fjarlægir brennisteinsagnir úr eldsneyti skipa þá er ráðuneytinu kunnugt um að atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytið hafi haft forgöngu um ýmis verkefni á því sviði. Eitt af verkefnum norræna lífhagkerfisins, sem var formennskuverkefni Íslands í Norrænu ráðherranefndinni árið 2014, er Marina-verkefnið sem snýst um minni útblástur, orkuskipti á sjó og hvernig hægt sé að gera vistvænt eldsneyti að fýsilegum kosti. Í verkefninu eru allir sem koma að vistvænu eldsneyti tengdir saman á einn eða annan hátt, hvort sem það eru skipasmíðastöðvar, flutningafyrirtæki, opinberir aðilar eða aðrir. Ráðuneytið telur að farvegur til að þróa og koma í framkvæmd áætlunum fyrir skilvirka og umhverfisvæna orkunotkun skipa sé m.a. í gegnum norræn verkefni á sviði mengunarvarna og markviss þátttaka í vinnuhópum Norrænu ráðherranefndarinnar á umhverfissviðinu, svo sem vinnuhópum um málefni hafsins (HAV), loftslagsmál (KOL) og umhverfis- og efnahagsmál (MEG).
Ráðuneytið er tilbúið að upplýsa Færeyjar og Grænland um aðgerðir hér á landi til að draga úr brennisteinsútblæstri og vinna að auknu samstarfi um þessi mál á norrænum vettvangi sé þess óskað og hefur komið þessum upplýsingum til samstarfsráðherra.
UTANRÍKISRÁÐUNEYTI
Þingsályktun 3/144 um staðfestingu ákvörðunar sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 173/2013 um breytingu á XX. viðauka (Umhverfismál) við EES-samninginn, 27. febrúar 2015 – þskj. 1006. – Framkvæmd lokið.
Ísland tilkynnti um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða, sbr. 103. gr. EES-samningsins, 9. mars 2015 en ákvörðunin hefur ekki enn tekið gildi þar sem beðið er eftir tilkynningu frá Noregi um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða.
Þingsályktun 4/144 um staðfestingu ákvörðunar sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 75/2013 um breytingu á II. viðauka (Tæknilegar reglugerðir, staðlar, prófanir og vottun) við EES-samninginn, 27. febrúar 2015 – þskj. 1007. – Framkvæmd lokið.
Ísland tilkynnti um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða, sbr. 103. gr. EES-samningsins, 9. mars 2015 og ákvörðunin gekk í gildi 1. maí 2015.
Þingsályktun 5/144 um fullgildingu samnings hafnríkja um aðgerðir til að fyrirbyggja, hindra og uppræta ólöglegar, ótilkynntar og eftirlitslausar veiðar, 27. maí 2015 – þskj. 1343. – Framkvæmd lokið.
Samningurinn öðlaðist gildi 16. júní 2015.
Þingsályktun 6/144 um staðfestingu ákvörðunar sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 153/2014 um breytingu á X. viðauka (Almenn þjónusta) við EES-samninginn, 27. maí 2015 – þskj. 1344. – Framkvæmd lokið.
Ísland tilkynnti um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða, sbr. 103. gr. EES-samningsins, 9. júní 2015 og ákvörðunin gekk í gildi 1. ágúst 2015.
Þingsályktun 7/144 um staðfestingu ákvörðunar sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 88/2014 um breytingu á XIII. viðauka (Flutningastarfsemi) við EES-samninginn, 27. maí 2015 – þskj. 1345. – Framkvæmd lokið.
Ísland tilkynnti um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða, sbr. 103. gr. EES-samningsins, 9. júní 2015 og ákvörðunin gekk í gildi 1. ágúst 2015.
Þingsályktun 8/144 um staðfestingu ákvörðunar sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 269/2014 um breytingu á II. viðauka (Tæknilegar reglugerðir, staðlar, prófanir, vottun) við EES-samninginn, 27. maí 2015 – þskj. 1346. – Framkvæmd lokið.
Ísland tilkynnti um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða, sbr. 103. gr. EES-samningsins, 9. júní 2015 og ákvörðunin gekk í gildi 1. ágúst 2015.
Þingsályktun 9/144 um staðfestingu samnings milli Íslands og Færeyja um fiskveiðar innan íslenskrar og færeyskrar lögsögu á árinu 2015, 27. maí 2015 – þskj. 1347. – Framkvæmd lokið.
Samningnum, sem var einungis til eins árs, var beitt til bráðabirgða frá 20. janúar 2015.
Þingsályktun 10/144 um staðfestingu samnings milli Grænlands og Íslands um stjórnun rækjuveiða á Dohrnbanka, 27. maí 2015 – þskj. 1348. – Framkvæmd hafin.
Ekki hefur enn borist opinber tilkynning frá grænlenskum stjórnvöldum um móttöku nótu Íslands vegna fullgildingar.
Þingsályktun 12/144 um staðfestingu ákvörðunar sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 29/2015 um breytingu á XVII. viðauka (Hugverkaréttindi) við EES-samninginn, 28. maí 2015 – þskj. 1357. – Framkvæmd lokið.
Ísland tilkynnti um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða, sbr. 103. gr. EES-samningsins, 31. ágúst 2015 og ákvörðunin gekk í gildi 1. október 2015.
Þingsályktun 1/145 um staðfestingu ákvörðunar sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 28/2015 um breytingu á XIII. viðauka (Flutningastarfsemi) við EES-samninginn, 18. nóvember 2015 – þskj. 458. – Framkvæmd lokið.
Ísland tilkynnti um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða, sbr. 103. gr. EES-samningsins, 24. nóvember 2015 og ákvörðunin gekk í gildi 1. janúar 2016.
Þingsályktun 2/145 um staðfestingu ákvörðunar sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 122/2015 um breytingu á XX. viðauka (Umhverfismál) við EES-samninginn, 18. nóvember 2015 – þskj. 459. – Framkvæmd lokið.
Ísland tilkynnti um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða, sbr. 103. gr. EES-samningsins, 24. nóvember 2015 og ákvörðunin gekk í gildi 1. janúar 2016.
Þingsályktun 3/145 um staðfestingu ákvörðunar sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 143/2015 um breytingu á II. viðauka (Tæknilegar reglugerðir, staðlar, prófanir og vottun) við EES-samninginn, 18. nóvember 2015 – þskj. 460. – Framkvæmd lokið.
Ísland tilkynnti um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða, sbr. 103. gr. EES-samningsins, 7. desember 2015 og ákvörðunin gekk í gildi 1. febrúar 2016.
Þingsályktun 4/145 um staðfestingu ákvörðunar sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 15/2015 um breytingu á II. viðauka (Tæknilegar reglugerðir, staðlar, prófanir og vottun) við EES-samninginn, 18. nóvember 2015 – þskj. 461. – Framkvæmd lokið.
Ísland tilkynnti um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða, sbr. 103. gr. EES-samningsins, 24. nóvember og ákvörðunin gekk í gildi 1. janúar 2016.
Þingsályktun 5/145 um staðfestingu ákvörðunar sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 117/2015 um breytingu á XX. viðauka (Umhverfismál) við EES-samninginn, 18. nóvember 2015 – þskj. 462. – Framkvæmd lokið.
Ísland tilkynnti um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða, sbr. 103. gr. EES-samningsins, 24. nóvember 2015 og ákvörðunin gekk í gildi 1. janúar 2016.
Þingsályktun 6/145 um staðfestingu ákvörðunar sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 9/2015 um breytingu á II. viðauka (Tæknilegar reglugerðir, staðlar, prófanir og vottun) við EES-samninginn, 18. nóvember 2015 – þskj. 463. – Framkvæmd lokið.
Ísland tilkynnti um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða, sbr. 103. gr. EES-samningsins, 24. nóvember 2015 og ákvörðunin gekk í gildi 1. janúar 2016.
Þingsályktun 7/145 um staðfestingu ákvörðunar sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 25/2015 um breytingu á II. viðauka (Tæknilegar reglugerðir, staðlar, prófanir og vottun) við EES-samninginn, 18. nóvember 2015 – þskj. 464. – Framkvæmd lokið.
Ísland tilkynnti um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða, sbr. 103. gr. EES-samningsins, 24. nóvember 2015 og ákvörðunin gekk í gildi 1. janúar 2016.
Þingsályktun 8/145 um fullgildingu valfrjálsrar bókunar við samning Sameinuðu þjóðanna gegn pyndingum og annarri grimmilegri, ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu (OPCAT), 19. desember 2015 – þskj. 677. – Framkvæmd hafin.
Undirbúningur innleiðingar og nauðsynlegar lagabreytingar til þess að hægt sé að fullgilda bókunina stendur yfir. Á haustþingi 2018 mun koma fram frumvarp til laga sem felur umboðsmanni Alþingis ákveðið eftirlit sem fjallað er um í valfrjálsu bókuninni. Þegar sú breyting hefur gengið í gegn má gera ráð fyrir að farið verði í að fullgilda bókunina.
VELFERÐARRÁÐUNEYTI
Þingsályktun 13/144 um Jafnréttissjóð Íslands, 19. júní 2015 – þskj. 1456, og þingsályktun 17/145 um breytingu á þingsályktun um Jafnréttissjóð Íslands, 1. mars 2016 – þskj. 926. – Framkvæmd hafin.
Forseti Íslands staðfesti 19. apríl 2016, samkvæmt tillögu forsætisráðherra, forsetaúrskurð nr. 27/2016 um breytingu á forsetaúrskurði nr. 71/2013, um skiptingu stjórnarmálefna milli ráðuneyta í Stjórnarráði Íslands, með síðari breytingum. Samkvæmt úrskurðinum fer velferðarráðuneytið með málefni Jafnréttissjóðs Íslands.
Jafnréttissjóður Íslands var stofnaður 19. júní 2015 með samþykki ályktunar Alþingis í tilefni af 100 ára afmæli kosningaréttar íslenskra kvenna. Megintilgangur sjóðsins er að fjármagna eða styrkja verkefni og rannsóknir sem miða að því að efla jafnrétti kynjanna í íslensku samfélagi og á alþjóðavísu. Jafnréttissjóður Íslands nýtur framlaga af fjárlögum í fimm ár, 100 millj. kr. á ári, frá ársbyrjun 2016 til ársloka 2020. Úthlutað verður úr sjóðnum 19. júní ár hvert.
Í samræmi við ályktun Alþingis og úthlutunarreglur sjóðsins leggur stjórn hans áherslu á að veita fé til verkefna sem m.a. hafa að markmiði að efla jafnrétti á vinnumarkaði, varpa ljósi á samfélags- og efnahagslegan ávinning af jafnrétti, vinna gegn kynbundnu ofbeldi, styðja þróunarverkefni í skólakerfinu, hvetja ungt fólk til aukinnar samfélagsþátttöku og stjórnmálastarfs og varpa ljósi á stöðu kynjanna jafnt í samtíð sem fortíð.
Árið 2016 bárust sjóðnum 114 umsóknir og hlutu 42 umsækjendur styrki til verkefna og rannsókna.
Árið 2017 bárust sjóðnum 85 umsóknir um styrki til verkefna og rannsókna og var heildarfjárhæðin sem sótt var um 420 millj. kr. Félags- og jafnréttismálaráðherra afhenti 19. júní styrki til 26 verkefna og rannsókna úr Jafnréttissjóði Íslands en tæplega 100 millj. kr. voru til úthlutunar.
Árið 2018 bárust sjóðnum 85 umsóknir og var heildarfjárhæðin sem sótt var um rúmar 520 milljónir króna. Að þessu sinni hlutu 28 umsækjendur styrk til verkefna og rannsókna úr sjóðnum og afhenti félags- og jafnréttismálaráðherra styrkina 19. júní.
Þingsályktun 17/144 um aðgerðaáætlun til að efla fjarheilbrigðisþjónustu, 1. júlí 2015 – þskj. 1577. – Framkvæmd lokið.
Haustið 2015 skipaði heilbrigðisráðherra starfshóp sem var falið að móta stefnu og aðgerðaáætlun til eflingar fjarheilbrigðisþjónustu. Starfshópurinn skilaði skýrslu til ráðherra í maí 2016 þar sem fram koma tillögur að stefnu í fjarheilbrigðisþjónustu á Íslandi og aðgerðaáætlun til næstu ára. Velferðarráðuneytið hefur unnið út frá tillögum nefndarinnar og hugmyndum og reynslu heilbrigðisstofnana til að ákvarða sérstök verkefni með það að markmiði að nýta vel sérþekkingu heilbrigðisstarfsmanna, forgangsraða verkefnum og bæta aðgengi sjúklinga að fjölbreyttri heilbrigðisþjónustu og auka öryggi þeirra. Þá hefur sjónum einnig verið beint að því hvernig nýta megi fjarheilbrigðisþjónustu til að auka aðgengi að geðheilbrigðisþjónustu óháð búsetu og undirbúin voru tvö tilraunaverkefni bæði á sviði forvarna og meðferðar við geðvanda. Annað þeirra verkefna er enn í gangi og gengur vel. Til að styðja við forvinnu að innleiðingu fjarheilbrigðisþjónustu voru settir ákveðnir fjármunir til embættis landlæknis í lok árs 2016.
Í framhaldinu var annar starfshópur með fulltrúum stærstu heilbrigðisstofnananna skipaður í nóvember 2017 til að móta tillögur að áframhaldandi uppbyggingu og framþróun á skipulagi og innleiðingu fjarheilbrigðisþjónustu um land allt. Starfshópurinn skilaði skýrslu, Fjarheilbrigðisþjónusta – Í takt við nýja tíma, til ráðherra í september 2018, með tillögum til aðgerða þar sem tilgreind eru verkefni sem hópurinn telur mikilvæg að hefjist fljótlega. Heilbrigðisráðherra hefur samþykkt framsettar tillögur starfshópsins og falið ráðuneytinu að koma tillögunum til framkvæmda. Sú vinna er hafin.
Staðan á framkvæmd ályktana frá árinu 2014.
FORSÆTISRÁÐUNEYTI
Framhaldsnefndarálit stjórnskipunar- og eftirlitsnefndar, 14. maí 2014, um frumvarp til laga um breytingu á lögum um þjóðfána Íslendinga og ríkisskjaldarmerkið, nr. 34/1944, með síðari breytingum (notkun fánans) – þskj. 1134 á 143. löggjafarþingi. – Framkvæmd lokið.
Alþingi samþykkti frumvarp forsætisráðherra um breytingu á lögum um þjóðfána Íslendinga og ríkisskjaldarmerkið, nr. 34/1944, þar sem tekið var á þeim atriðum sem fjallað var um í áliti stjórnskipunar- og eftirlitsnefndar, sbr. lög nr. 28/2016.
ATVINNUVEGA- OG NÝSKÖPUNARRÁÐUNEYTI
Þingsályktun 10/143 um átak stjórnvalda og sveitarfélaga í Austur-Húnavatnssýslu til atvinnuuppbyggingar, 15. janúar 2014 – þskj. 510. – Framkvæmd lokið.
Iðnaðar- og viðskiptaráðherra skipaði starfshóp með fulltrúum sveitarfélaganna í Austur-Húnavatnssýslu til að greina tækifæri til atvinnusköpunar í héraðinu. Greinargerð starfshópsins kom út í maí 2015. Meginniðurstaða greinargerðarinnar er að fyrirhuguð stækkun Blönduvirkjunar skapi góðar forsendur fyrir nýtingu orku frá virkjuninni í þágu atvinnuuppbyggingar í Austur-Húnavatnssýslu. Hagnýting orku í heimahéraði hefur verið viðurkennd meginregla í samskiptum heimamanna og virkjunaraðila seinasta aldarfjórðung. Því verður að telja eðlilegt að orka Blönduvirkjunar nýtist í þágu heimamanna. Austur-Húnavatnssýsla er vel í sveit sett og getur boðið fjárfestum kjöraðstæður fyrir atvinnustarfsemi í góðu umhverfi utan virka eldfjallasvæðisins í hæfilegri fjarlægð frá höfuðborgarsvæðinu og Akureyri.
Þingsályktun 21/143 um stefnumótandi byggðaáætlun fyrir árin 2014–2017, 12. maí 2014 – þskj. 1083 (byggðamál eru nú í höndum samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneytis). – Framkvæmd lokið af hálfu ráðuneytisins.
Í ályktuninni eru tillögur um aðgerðir í 43 liðum til að ná fram meginmarkmiðum áætlunarinnar. Tiltekin ráðuneyti, stofnanir, sveitarfélög og samtök bera ábyrgð á framkvæmd hverrar aðgerðar. Stýrihópur Stjórnarráðsins um byggðamál fylgist með framkvæmd verkefnanna og beitir sér eftir þörfum fyrir því að unnið sé að framgangi áætlunarinnar.
Þingsályktun 34/143 um landsnet ferðaleiða, 16. maí 2014 – þskj. 1226 (sameiginleg með samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneyti, áður innanríkisráðuneyti, og umhverfis- og auðlindaráðuneyti). – Framkvæmd lokið.
Lög um landsáætlun um uppbyggingu innviða til verndar náttúru og menningarsögulegum minjum, nr. 20/2016, voru samþykkt á Alþingi 18. mars 2016. Í lögunum eru ferðamannaleiðir sérstaklega skilgreindar en þær geta verið gönguleiðir, reiðleiðir og reiðhjólaleiðir og tekur landsáætlunin einnig til slíkra leiða. Í lögunum er gert ráð fyrir að stefnumarkandi landsáætlun til tólf ára sé lögð fyrir Alþingi í formi tillögu til þingsályktunar og að unnar verði styttri þriggja ára verkefnaáætlanir í kjölfarið.
Landsáætlun er á forræði umhverfis- og auðlindaráðherra en er unnin í samvinnu við ráðherra ferðamála og á atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytið fulltrúa í verkefnastjórn. Að öðru leyti er vísað til umfjöllunar um þingsályktunina undir lið umhverfis- og auðlindaráðuneytis.
Þingsályktun 43/143 um rannsóknir á umfangi og nýtingarmöguleikum sjávarorku, 16. maí 2014 – þskj. 1245. – Framkvæmd lokið.
Hinn 16. maí 2014 ályktaði Alþingi að fela iðnaðar- og viðskiptaráðherra að hefja vinnu við mat á umfangi og nýtingarmöguleikum sjávarorku við strendur Íslands með það að markmiði að greina hagkvæmustu nýtingarkosti til framtíðar. Á grundvelli þessa var skipuð sex manna sérfræðinganefnd sem m.a. mat fyrirliggjandi upplýsingar um mælingar og útreikninga á fræðilegri orku og gerði tillögur um öflun viðbótarupplýsinga svo að til yrði grundvallarþekking á vegum stjórnvalda á orkuvinnslugetu hagkvæmustu framtíðarnýtingarkosta. Greinargerð sérfræðingahópsins er frá apríl 2015 og var hún lögð fram á Alþingi um leið og hún var frágengin.
Þingsályktun 47/143 um fiskveg í Efra-Sog, 16. maí 2014 – þskj. 1281. – Framkvæmd hafin.
Unnið hefur verið að rannsókn á umhverfisáhrifum framkvæmdarinnar með þátttöku Háskóla Íslands og Veiðimálastofnunar auk Landsvirkjunar.
Þingsályktun 1/144 um kjöraðstæður fyrir hagnýtingu internetsins og um réttindavernd netnotenda, 19. nóvember 2014 – þskj. 567. – Framkvæmd lokið.
Í byrjun maí 2015 var skipaður starfshópur en viðfangsefni hans var að móta stefnu um kjöraðstæður fyrir hagnýtingu internetsins og um réttindavernd netnotenda. Meðal viðfangsefna til skoðunar voru laga- og viðskiptaumhverfi, innviðir, fjármögnun og mannauður. Skrifuð var greinargerð í ágúst 2016 og mun hún nýtast við gerð nýsköpunarstefnu fyrir Ísland en vinna við hana stendur nú yfir.
FJÁRMÁLA- OG EFNAHAGSRÁÐUNEYTI
Nefndarálit efnahags- og viðskiptanefndar, 3. apríl 2014, um frumvarp til laga um breytingu á lögum um tekjuskatt, nr. 90/2003, með síðari breytingum (þunn eiginfjármögnun) – þskj. 921 á 143. löggjafarþingi. – Framkvæmd lokið.
Með frumvarpi þessu voru lagðar til nokkrar breytingar á lögum nr. 90/2003, um tekjuskatt, í þeim tilgangi að lögfesta reglur um þunna eiginfjármögnun og að auki voru lagðar til nokkrar nauðsynlegar breytingar á tekjuskattslögunum svo að taka mætti reglurnar upp í lögin. Fram kom í frumvarpinu að reglum um þunna eiginfjármögnun væri ætlað að afstýra því að tengdir skattaðilar flyttu tekjur eða gjöld á milli fyrirtækja og landa í þeim tilgangi að skattstofn myndaðist þar sem skattlagning hans væri hagstæð. Þetta hefði oft og tíðum þær afleiðingar að önnur ríki yrðu af skatttekjum sem aftur skekktu samkeppnisstöðu fyrirtækja sem störfuðu innan landamæra þeirra. Að mati efnahags- og viðskiptanefndar var markmið frumvarpsins jákvætt en hins vegar þarfnaðist efni þess nánari skoðunar. Því lagði nefndin til að frumvarpinu yrði vísað til ríkisstjórnarinnar til frekari vinnslu.
Með 3. gr. laga nr. 112/2016, um aðgerðir stjórnvalda gegn skattsvikum o.fl., var lögfest ákvæði um takmörkun á frádrætti vaxtagjalda (þunna eiginfjármögnun), sbr. 57. gr. b laga nr. 90/2003, um tekjuskatt.
Í nefndaráliti efnahags- og viðskiptanefndar á 145. löggjafarþingi (þingskjal 1774 – 787. mál), um frumvarp það sem varð að lögum nr. 112/2016, kemur fram að fjölþjóðlegar fyrirtækjasamstæður geti dregið úr skattgreiðslum sínum með því að fjármagna félag í einu ríki með láni frá félagi innan samstæðu sem er í öðru ríki ef skatthlutfall þar er lægra. Fyrrnefnda félagið geti dregið kostnað af láninu frá tekjum við útreikning skattskylds hagnaðar og síðarnefnda félagið kunni að greiða lítinn eða engan skatt af vöxtunum sem það fær greidda. Þetta bæði rýri skattstofna og skekki samkeppnisstöðu innlendra fyrirtækja gagnvart fjölþjóðlegum fyrirtækjasamstæðum.
Ákvæðið var lögfest til að bregðast við þessu og samkvæmt því er heimild til frádráttar vaxtagjalda og affalla vegna lánaviðskipta við tengda aðila takmörkuð við 30% af hagnaði skattaðila. Frá reglunni eru þrenns konar undantekningar. Í fyrsta lagi ef vaxtagjöld og afföll eru lægri en 100 millj. kr. Í öðru lagi ef eiginfjárhlutfall skattaðila er svipað eða hærra en eiginfjárhlutfall þeirrar samstæðu sem hann tilheyrir. Í þriðja lagi vegna fjármálafyrirtækja og vátryggingafélaga.
INNANRÍKISRÁÐUNEYTI (DÓMSMÁLARÁÐUNEYTI OG SAMGÖNGU- OG SVEITARSTJÓRNARRÁÐUNEYTI FRÁ 1. MAÍ 2017)
Þingsályktun 24/143 um jafnt búsetuform barna sem búa á tveimur heimilum, 12. maí 2014 – þskj. 1089. – Framkvæmd lokið.
Hinn 12. maí 2014 var samþykkt þingsályktun þar sem Alþingi ályktaði að fela innanríkisráðherra í samstarfi við félags- og húsnæðismálaráðherra að skipa fimm manna starfshóp sem kannaði hvernig mætti jafna stöðu foreldra sem fara sameiginlega með forsjá barna sinna með tilliti til réttinda, skyldna og skráningar sem fylgir lögheimili barns. Í þingsályktuninni kemur fram að markmið starfshópsins sé að útfæra leiðir til að eyða þeim aðstöðumun sem er þegar foreldrar sem búa ekki saman ákveða að ala börn sín upp á tveimur heimilum. Í því skyni skyldi hópurinn m.a. taka afstöðu til þess hvort taka skyldi upp kerfi sem heimilaði börnum að hafa tvöfalt lögheimili eða hvort annað fyrirkomulag jafnrar búsetu hentaði betur. Skýrsla ráðherra um jafnt búsetuform barna sem búa á tveimur heimilum var lögð fram á Alþingi 24. september 2015 og er málinu því lokið. Unnið verður með niðurstöður skýrslunnar í ráðuneytinu.
Þingsályktun 25/143 um skráningu upplýsinga um umgengnisforeldra, 12. maí 2014 – þskj. 1090. – Framkvæmd hafin.
Með ályktuninni felur Alþingi ríkisstjórninni að sjá til þess að í almannaskráningu á Íslandi verði skráðar nauðsynlegar upplýsingar um umgengnisforeldra til jafns við aðra foreldra svo fljótt sem auðið er og eigi síðar en 1. janúar 2016. Markmið tillögunnar er samkvæmt greinargerð að bæta almannaskráningu hér á landi þannig að í þeim opinberu skrám sem haldnar eru verði skráðar allar nauðsynlegar upplýsingar um fjölskyldumynstur landsmanna. Frumskoðun hefur leitt í ljós ákveðinn kostnaðarauka vegna breyttrar skráningar og er málið í nánari athugun. Rétt er að nefna í þessu sambandi að í skýrslu ráðherra um jafnt búsetuform barna, sem var lögð fram á Alþingi 24. september 2015, er fjallað um bætta almannaskráningu. Þess ber að geta að þingsályktunin er einnig til skoðunar við gerð frumvarps um þjóðskrá en vinna við frumvarpið stendur yfir. Til stendur að frumvarpið verði tilbúið til framlagningar á vorþingi 2018.
Þingsályktun 33/143 um skrásetningu kjörsóknar eftir fæðingarári í kosningum á Íslandi frá vori 2014, 16. maí 2014 – þskj. 1225. – Framkvæmd lokið.
Alþingi samþykkti 16. maí 2014 þingsályktun um að fela forsætisráðherra að hlutast til um að Hagstofa Íslands kallaði eftir upplýsingum frá kjörstjórnum um kjörsókn eftir fæðingarári. Jafnframt fólst í tillögunni að hefja skyldi gagnasöfnun við sveitarstjórnarkosningar vorið 2014. Að fengnum tilmælum forsætisráðuneytis ákvað Hagstofan að standa að úrtaksrannsókn á kjörsókn einstaklinga til viðbótar hefðbundinni gagnasöfnun vegna kosningaskýrslna Hagstofunnar. Var úrtaksrannsókn fyrir valinu til að létta svarbyrði kjörstjórna. Hagstofan dró rúmlega 25 þúsund manna úrtak úr rafrænum stofni til kjörskrár sem Þjóðskrá Íslands lét í té. Var úrtakið lagskipt eftir stærð sveitarfélaga þannig að 100% tilheyrðu sveitarfélögum með 500 eða færri einstaklinga á kjörskrá, 20% hjá sveitarfélögum með 501–3.000, 10% hjá 3.001–5.000 og 5% hjá 5.001 og stærri. Sjá má niðurstöður á vefsíðu Hagstofu Íslands. Framkvæmd er lokið.
Þingsályktun 34/143 um landsnet ferðaleiða, 16. maí 2014 – þskj. 1226 (sameiginleg með atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneyti og umhverfis- og auðlindaráðuneyti). – Framkvæmd hafin.
Tenging ályktunarinnar við samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneytið, áður innanríkisráðuneyti, og verkefni þess snertir vegagerð og samgöngur. Við gerð samgönguáætlunar er tekið mið af þörfum ferðaþjónustunnar, sem þó er ekki sérstaklega aðgreind frá almennri þörf fyrir samgöngur. Í samgönguáætlun sem nú er unnið að í ráðuneytinu er þó í ríkari mæli en áður horft til ferðaþjónustunnar, enda leiðir það af gríðarlegum vexti greinarinnar á undanförnum árum. Verkefnin eru unnin í samræmi við veghluta samgönguáætlunar hvers árs. Sérstök skýrsla hefur verið gerð um framkvæmd samgönguáætlunar hvers árs.
Þingsályktun 35/143 um hert viðurlög við ölvunar- og vímuefnaakstri, 16. maí 2014 – þskj. 1227. – Framkvæmd hafin.
Alþingi ályktaði að innanríkisráðherra skyldi láta yfirfara viðurlög við ölvunar- og vímuefnaakstri með það að markmiði að fækka slíkum tilvikum. Sérstaklega átti að skoða eftirfarandi leiðir: 1) Lækkun refsimarka ölvunaraksturs úr 0,5 prómillum í 0,2 prómill og samsvarandi mæling öndunarsýnis. 2) Námskeið um alvarleika ölvunar- og vímuefnaaksturs. 3) Hækkun sektargreiðslna vegna ölvunar- og vímuefnaaksturs og að hluti þeirra renni í forvarnasjóð. 4) Ný úrræði í viðurlögum við ölvunar- og vímuefnaakstri.
Málið kallar á lagabreytingar. Frumvarp til nýrra umferðarlaga verður lagt fram á haustþingi þar sem fjallað verður um viðurlög, m.a. við ofangreindum brotum og þar sem lagt er til að lækkun refsimarka ölvunaraksturs verði 0,2 prómill.
MENNTA- OG MENNINGARMÁLARÁÐUNEYTI
Þingsályktun 13/143 um samstarf við Færeyjar og Grænland um námskeið fyrir starfandi og upprennandi rithöfunda í löndunum þremur, 15. janúar 2014 – þskj. 513. – Framkvæmd lokið.
Í samstarfssamningi landanna á sviði menningar frá 1. nóvember 2017 er lögð áhersla á samstarf á sviði kvikmynda og er það eitt af áhersluatriðum næstu fjögurra ára. Veitt verður fjármagn til þessa, m.a. til að halda námskeið í kvikmyndahandritagerð með vísan til þingsályktunar 14/140 um vestnorrænt samstarf á sviði kvikmynda- og sjónvarpsþáttagerðar og ályktunar Vestnorræna ráðsins nr. 1/2012 um rithöfundanámskeið. Þetta samstarf er þegar hafið að frumkvæði Kvikmyndamiðstöðvar Íslands ásamt Færeyjum og Grænlandi auk Danmerkur.
Þingsályktun 15/143 um samstarf við Færeyjar og Grænland á sviði menntunar heilbrigðisstarfsmanna, starfsmannaskipti og veitingu heilbrigðisþjónustu á milli landanna, 11. febrúar 2014 – þskj. 593. – Framkvæmd hafin.
Beðið er sameiginlegs fundar með velferðarráðuneyti sem staðið hefur til að halda en hefur þurft að fresta.
Þingsályktun 18/143 um aðgerðaáætlun um notkun íslensku í stafrænni upplýsingatækni, 12. maí 2014 – þskj. 1076. – Framkvæmd lokið.
Árið 2014 skipaði mennta- og menningarmálaráðherra nefnd sérfræðinga í málvísindum og upplýsingatækni til að skila skýrslu og aðgerðaáætlun um notkun íslensku í stafrænni upplýsingatækni. Nefndin skilaði skýrslu í árslok 2014 þar sem lögð var fram aðgerðaáætlun og lagt til að stofnaður yrði samkeppnissjóður sem veitti styrki til máltækniverkefna. Árið 2015 setti ráðuneytið á laggirnar Máltæknisjóð, skipuð var stjórn, skrifaðar úthlutunarreglur og Rannís falið að hafa umsjón með sjóðnum. Mennta- og menningarmálaráðuneyti og Samtök atvinnulífsins gerðu samning við verkefnastjóra um kortlagningu á tækni fyrir máltækni með hliðsjón af fyrri skýrslum um málið. Var niðurstaða þeirrar vinnu sú að vinna þyrfti ítarlega stefnumörkun og taka ákvörðun um tæknilega útfærslu fyrir íslensku, stöðumat íslenskra gagnasafna og nákvæma fjárhags- og verkáætlun fyrir fimm ára markáætlun á sviði máltækni fyrir íslensku. Ríkisstjórnin samþykkti á fundi sínum haustið 2016 að 50 millj. kr. framlag yrði veitt á fjáraukalögum fyrir árið 2016 til verkefnisins og skipaði ráðherra stýrihóp í október það ár með Samtökum atvinnulífsins til að hafa umsjón með verkefninu, en skipunartími stýrihópsins var til 1. ágúst 2017. Stýrihópurinn lauk störfum með skýrslu sem afhent var ráðherra 19. júní 2017.
Þingsályktun 36/143 um varðveislu menningararfleifðar á stafrænu formi, 16. maí 2014 – þskj. 1228. – Framkvæmd hafin.
Í fjárlögum ársins 2016 var ákveðin fjárveiting til að vinna það verkefni sem ráðuneytinu var falið samkvæmt þingsályktuninni. Í apríl 2016 var ráðinn verkefnastjóri til að afla upplýsinga um stöðu varðveislu menningararfleifðar á stafrænu formi hjá menningarstofnunum, hvað væri óunnið á því sviði og gera tillögur um kostnaðar-, framkvæmda- og tímaáætlun verkefnisins á grundvelli þeirra upplýsinga sem bærust. Leitað var upplýsinga hjá um 100 menningarstofnunum til að kortleggja stöðuna og skýrslan Varðveisla menningararfleifðar á stafrænu formi var gefin út af mennta- og menningarmálaráðuneyti í mars 2017. Í skýrslunni felst fyrsta skrefið í þeirri vinnu að kortleggja stöðuna hjá söfnum og menningarstofnunum í þessum málum. Næstu skref felast í að setja á stofn starfshóp til að vinna fyrir ráðherra þá tillögu að stefnu og verkáætlun sem óskað var eftir á grundvelli skýrslunnar. Ráðherra mun síðan leggja slíka stefnu og áætlun fyrir Alþingi sem ákvarðar þær fjárveitingar sem talið er að verkefnið þurfi.
Ljóst varð við vinnu skýrslunnar að það mundi ekki takast að vinna tillögu að stefnu og verkáætlun samhliða henni þannig að hægt yrði að taka tillit til slíkrar áætlunar við undirbúning fjárlaga ársins 2018. Áætlað er að tillaga og verkáætlun verði unnin af starfshóp sem ráðherra skipi til þess verks svo að ráðherra geti lagt hana fram til kynningar á Alþingi veturinn 2018–2019.
Þingsályktun 40/143 um ráðstafanir gegn málverkafölsunum, 16. maí 2014 – þskj. 1242. – Framkvæmd hafin.
Bréf voru send til tilnefningaraðila 9. september 2014. Síðustu tilnefningar bárust 10. desember 2014. Starfshópur var skipaður 20. febrúar 2015. Fyrsti fundur starfshóps var haldinn 24. september 2015. Drög að skýrslu liggja fyrir og unnið er að lokafrágangi hennar.
UMHVERFIS- OG AUÐLINDARÁÐUNEYTI
Þingsályktun 22/143 um endurskoðun laga og reglna með tilliti til myglusveppa og tjóns af völdum þeirra, 12. maí 2014 – þskj. 1087. – Framkvæmd lokið.
Starfshópur umhverfis- og auðlindaráðherra skilaði í mars 2015 skýrslu til ráðherra um niðurstöður hópsins vegna endurskoðunar á lögum og reglum á sviði byggingarmála með tilliti til myglusvepps og þess tjóns sem hann getur valdið. Skýrsla starfshópsins var í kjölfarið birt opinberlega á vef ráðuneytisins. Greinargerð um réttarstöðu þeirra sem verða fyrir tjóni vegna myglusvepps er í fylgiskjali með skýrslu starfshópsins. Tillögur starfshópsins koma fram í sérstökum samantektarkafla skýrslunnar og eru þær í 18 liðum. Til að framfylgja skýrslunni kynnti ráðuneytið atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneyti, mennta- og menningarmálaráðuneyti og velferðarráðuneyti niðurstöður og tillögur skýrslunnar og þá sérstaklega þær tillögur sem sneru að málefnasviði viðkomandi ráðuneyta, m.a. um tilteknar lagabreytingar, að skoðuð yrðu dönsk lög um neytendavernd í fasteignakaupum og að aukin áhersla yrði lögð á nám og fræðslu í byggingareðlisfræði. Ráðuneytið óskaði einnig eftir því við Mannvirkjastofnun og Umhverfisstofnun að stofnanirnar framfylgdu tillögum starfshópsins hvað varðar fræðslu, eftirlit og samvinnu stjórnvalda. Ráðuneytið hefur enn fremur til skoðunar að endurskoða ákvæði laga nr. 160/2010, um mannvirki, hvað varðar starfsábyrgðartryggingar fagaðila við mannvirkjagerð og mögulega hagkvæmni þess að taka upp svokallaða byggingargallatryggingu að danskri fyrirmynd hér á landi. Vegna þessa bárust ráðuneytinu nýverið upplýsingar frá Mannvirkjastofnun vegna tryggingamála í tengslum við mannvirkjagerð, sem eru til skoðunar í ráðuneytinu. Ráðuneytið hefur einnig gert breytingu á reglugerð nr. 941/2002 um hollustuhætti í samræmi við tillögur starfshópsins.
Þingsályktun 34/143 um landsnet ferðaleiða, 16. maí 2014 – þskj. 1226 (sameiginleg með atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneyti og samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneyti, áður innanríkisráðuneyti). – Framkvæmd lokið.
Lög um landsáætlun um uppbyggingu innviða til verndar náttúru og menningarsögulegum minjum, nr. 20/2016, voru samþykkt á Alþingi 18. mars 2016. Í lögunum eru sérstaklega skilgreindar ferðamannaleiðir en þær geta verið gönguleiðir, reiðleiðir og reiðhjólaleiðir og tekur landsáætlunin einnig til slíkra leiða. Í lögunum er gert ráð fyrir að stefnumarkandi landsáætlun til tólf ára sé lögð fyrir Alþingi í formi tillögu til þingsályktunar og að unnar verði styttri þriggja ára verkefnaáætlanir í kjölfarið.
Fyrsta þingsályktunin um stefnumarkandi landsáætlun til tólf ára var samþykkt á Alþingi 11. júní 2018. Í ályktuninni er markmið um ferðamannaleiðir sem felur í sér að skilgreindar verði ferðamannaleiðir sem tengi saman ferðamannastaði.
Þingsályktun 39/143 um eflingu skógræktar sem atvinnuvegar og sameiningu stjórnsýslueininga á sviði skógræktar og landgræðslu, 16. maí 2014 – þskj. 1241. – Framkvæmd lokið.
Eftirfylgni þessarar ályktunar er hafin í umhverfis- og auðlindaráðuneytinu. Staða málsins nú er eins og hér greinir:
a. Stórefla hagnýtar rannsóknir og þróunarstarf í skógrækt með áherslu á framleiðslu viðarafurða, framleiðni og arðsama skógrækt.
Samhliða tillögum um auknar fjárveitingar til skógræktar, sbr. d-lið, er gert ráð fyrir að ákveðinn hluti renni til skógræktarrannsókna.
b. Færa Skógrækt ríkisins, Landgræðslu ríkisins og landshlutaverkefni í skógrækt í eina stjórnsýslueiningu.
Ráðuneytið vann að greiningu á verkefnum ríkisins á sviði skógræktar með það að markmiði að skoða ávinninginn af því að sameina starf ríkisins á sviði skógræktar; að sameina landshlutaverkefni í skógrækt og Skógrækt ríkisins. Líta má á slíka sameiningu sem skref í þá átt sem ályktun þingsins leggur til. Á Alþingi 2. júní 2016 voru samþykkt lög, nr. 60/2016, þess efnis að sameina Skógrækt ríkisins og landshlutaverkefni í skógrækt í nýja stofnun, Skógræktina.
Eins og staðan er í dag eru ekki uppi áform um að sameina stjórnsýslu Skógræktar-innar og Landgræðslu ríkisins en bent er á að í frumvörpum til heildarlaga um skóga og skógrækt annars vegar og landgræðslu hins vegar er gert ráð fyrir samþættingu stefnumótunar fyrir þessi viðfangsefni.
c. Semja frumvarp að nýjum samræmdum lögum um skógrækt og landgræðslu.
Undanfarið ár hefur verið unnið að gerð nýrra laga um skógrækt og laga um landgræðslu í ráðuneytinu. Á vorþingi 2017 voru lögð fram frumvörp til nýrra heildarlaga um skógrækt annars vegar og um landgræðslu hins vegar. Málin náðu ekki fram að ganga en eru á þingmálaskrá ráðherra haustið 2018.
d. Móta starfsumhverfi með rammaáætlun til þriggja ára til eflingar skógrækt með þátttöku bænda, annarra landeigenda og sérstakra skógræktarsjóða.
Fjárlög fyrir árið 2015 fólu í sér fjárveitingu til eflingar skógrækt og landgræðslu, alls 20 millj. kr. Markmið með þeirri fjárveitingu var að auka framkvæmdir á þessum sviðum með gróðursetningu og uppgræðslu. Í fjárlögum fyrir árið 2016 var gert ráð fyrir meira fé í þessa veru, eða alls 50 millj. kr., sem sömuleiðis átti að renna til aukinna aðgerða. Óbreytt fjárveiting var til þessara verkefna árin 2017 og 2018 en samkvæmt fjármálaáætlun ríkisstjórnarinnar er gert ráð fyrir verulegri aukningu á fjármunum til landgræðslu og skógræktar í þágu kolefnisbindingar.
UTANRÍKISRÁÐUNEYTI
Þingsályktun 9/143 um staðfestingu ákvörðunar sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 86/2013 um breytingu á XII. viðauka (Frjálsir fjármagnsflutningar) við EES-samninginn, 15. janúar 2014 – þskj. 509. – Framkvæmd lokið.
Ísland tilkynnti um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða, sbr. 103. gr. EES-samningsins, 3. febrúar 2014 og ákvörðunin gekk í gildi 1. ágúst 2014.
Þingsályktun 12/143 um að styrkja samstarf við Færeyjar og Grænland um málefni norðurslóða, 15. janúar 2014 – þskj. 512. – Framkvæmd hafin.
Samstarf við næstu nágranna okkar á vestnorræna svæðinu, þ.e. Grænland og Færeyjar, er afar mikilvægt, enda er byggt á langri sameiginlegri sögu og sameiginlegum hagsmunum. Formennska Íslands í Norðurskautsráðinu 2019-2021 og í Norrænu ráðherranefndinni 2019, gefa okkur tækifæri til að starfa enn nánar með Færeyjum og Grænlandi að málefnum norðurslóða.
Sameiginleg áhersla í þessum tveimur formennskuverkefnum lúta að málefnum hafsins og þar koma vestnorrænu löndin til með að gegna ríku hlutverki við framkvæmd áherslunnar. Hringborð norðurslóða hélt ráðstefnu í Færeyjum í maí 2018. Þar var lögð áhersla á hlutverk vestnorrænu landanna á norðurslóðum. Á ársfundi Vestnorræna ráðsins í Þórshöfn í Færeyjum hinn 4. september 2018 fjölluðu utanríkisráðherrar Íslands, Grænlands og Færeyja meðal annars um ýmsar áherslur í samstarfi landanna á norðurslóðum. Ráðherrarnir funduðu síðar sama dag þar sem rædd voru helstu málefni líðandi stundar á vestnorræna svæðinu. Aðalræðisskrifstofur Íslands á Grænlandi og í Færeyjum hafa gegnt lykilhlutverki við að efla tengsl við landsstjórnir og viðskiptalíf landanna, þ.m.t. um samstarf um málefni norðurslóða.
Á ársfundi Vestnorræna ráðsins 31. ágúst 2017, sem haldinn var í Reykjavík, voru málefni norðurslóða sérstaklega til umræðu. Samhliða hafa aðalræðisskrifstofur Íslands á Grænlandi og í Færeyjum unnið ötullega að því að efla tengsl við landsstjórnir og viðskiptalíf landanna, sem og samvinnu á sviði norðurslóða.
Þingsályktun 14/143 um fullgildingu fríverslunarsamnings milli ríkisstjórnar Íslands og ríkisstjórnar Alþýðulýðveldisins Kína, 29. janúar 2014 – þskj. 568. – Framkvæmd lokið.
Samningurinn var fullgiltur af Íslands hálfu 11. febrúar 2014 og öðlaðist gildi 1. júlí 2014.
Þingsályktun 17/143 um heimild til staðfestingar á ákvörðun sameiginlegu EES-nefndarinnar um breytingu á XX. viðauka (Umhverfismál) við EES-samninginn, 29. apríl 2014 – þskj. 1010. – Framkvæmd lokið.
Alþingi samþykkti þingsályktunartillögu um heimild til staðfestingar á ákvörðun sameiginlegu EES-nefndarinnar 29. apríl 2014 og ákvörðunin gekk í gildi 30. apríl 2014.
Þingsályktun 19/143 um staðfestingu samnings milli Íslands og Færeyja um fiskveiðar innan íslenskrar og færeyskrar lögsögu á árinu 2014, 12. maí 2014 – þskj. 1081. – Framkvæmd lokið.
Samningnum, sem einungis var til eins árs, var beitt til bráðabirgða frá 9. apríl 2014.
Þingsályktun 20/143 um staðfestingu samninga um veiðar úr norsk-íslenska síldarstofninum á árinu 2014, 12. maí 2014 – þskj. 1082. – Framkvæmd lokið.
Samningunum, sem einungis voru til eins árs, var beitt til bráðabirgða frá 28. mars 2014.
Þingsályktun 23/143 um stuðning við sjálfsákvörðunarrétt íbúa Vestur-Sahara, 12. maí 2014 – þskj. 1088. – Framkvæmd hafin.
Fastanefnd Íslands hjá Sameinuðu þjóðunum fylgist náið með málefnum Vestur-Sahara í gegnum 4. nefnd allsherjarþingsins, öryggisráðið og í samvinnu við aðrar Norðurlandaþjóðir, með reglulegum upplýsingafundum með fulltrúum Pólisaríó og með fulltrúum félagasamtaka á svæðinu. Jafnframt hafa ræður á vettvangi allsherjarþingsins, nú síðast í ræðu utanríkisráðherra árið 2018, endurspeglað þingsályktunina.
Þingsályktun 27/143 um fullgildingu fríverslunarsamnings milli ríkja Fríverslunarsamtaka Evrópu og Lýðveldisins Kólumbíu og landbúnaðarsamnings milli Íslands og Lýðveldisins Kólumbíu, 14. maí 2104 – þskj. 1128. – Framkvæmd lokið.
Samningarnir voru fullgiltir af Íslands hálfu 7. júlí 2014 og öðluðust gildi að því er Ísland varðar 1. október 2014.
Þingsályktun 28/143 um fullgildingu fríverslunarsamnings milli ríkja Fríverslunarsamtaka Evrópu og Lýðveldisins Kostaríka og Lýðveldisins Panama, 14. maí 2014 – þskj. 1129. – Framkvæmd lokið.
Samningarnir voru fullgiltir af Íslands hálfu 7. júlí 2014 og öðluðust gildi að því er Ísland varðar 5. september 2014.
Þingsályktun 29/143 um fullgildingu fríverslunarsamnings milli ríkja Fríverslunarsamtaka Evrópu og Lýðveldisins Bosníu og Hersegóvínu og landbúnaðarsamnings milli Íslands og Lýðveldisins Bosníu og Hersegóvínu, 14. maí 2014 – þskj. 1130. – Framkvæmd lokið.
Samningarnir voru fullgiltir af Íslands hálfu 7. júlí 2014 og öðluðust gildi 1. janúar 2015.
Þingsályktun 30/143 um gerð sáttmála um verndun friðhelgi einkalífs í stafrænum miðlum, 16. maí 2014 – þskj. 1217. – Framkvæmd hafin.
Utanríkisþjónustan hefur haldið áfram að styðja við það starf sem Þýskaland og Brasilía hafa leitt á vettvangi allsherjarþings Sameinuðu þjóðanna í New York og mannréttindaráðsins í Genf um þetta málefni.
Ályktanir allsherjarþingsins nr. 68/167, nr. 69/166 og nr. 71/199 árétta einnig sérstaklega að núgildandi mannréttindasáttmálar tryggja þennan rétt, m.a. samningurinn um borgaraleg og pólitísk réttindi. Sá réttur er einnig studdur í öðrum textum Sameinuðu þjóðanna, m.a. í mannréttindayfirlýsingu Sameinuðu þjóðanna.
Embætti sérstaks fulltrúa ráðsins um friðhelgi einkalífs á stafrænum miðlum var sett á fót 2015 með ályktun Þýskalands og Brasilíu, sem Ísland var meðflytjandi að. Fulltrúanum var falið að vekja athygli á mikilvægi þessa réttar og skoða sérstaklega hvernig hægt væri að tryggja hann á stafrænum miðlum. Hefur fulltrúinn þegar skilað skýrslum til mannréttindaráðsins og allsherjarþingsins. Þar skoðar hann og rennir frekari stoðum undir hvernig framfylgja eigi þeim réttindum sem öllum eru þegar tryggð í gegnum núverandi samninga á stafrænum miðlum, auk þess að greina hvernig hægt sé að framfylgja þeim betur og hvar skorti á.
Sú vinna sem nú er í gangi á vegum fulltrúa mannréttindaráðsins fellur vel að markmiðum þingsályktunarinnar. Mun þessi vinna einnig leiða í ljós hvar þurfi að skerpa á slíkum réttindum og hvernig væri best að standa að því, hvort sem það væri með nýjum alþjóðasamningi eða frekari vinnu innan núgildandi alþjóðasamninga.
Utanríkisráðuneytið og fastanefndir Íslands hjá Sameinuðu þjóðunum í New York og Genf munu því halda áfram að styðja við þetta starf bæði í allsherjarþinginu og mannréttindaráðinu í samræmi við markmið þingsályktunarinnar.
Þingsályktun 31/143 um staðfestingu ákvörðunar sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 158/2013 um breytingu á II. viðauka (Tæknilegar reglugerðir, staðlar, prófanir, vottun) við EES-samninginn, 16. maí 2014 – þskj. 1218. – Framkvæmd lokið.
Ísland tilkynnti um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða, sbr. 103. gr. EES-samningsins, 27. maí 2014 og ákvörðunin gekk í gildi 28. maí 2014.
Þingsályktun 32/143 um staðfestingu ákvörðunar sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 164/2013 um breytingu á II. viðauka við EES-samninginn (Tæknilegar reglugerðir, staðlar, prófanir, vottun), 16. maí 2014 – þskj. 1219. – Framkvæmd lokið.
Ísland tilkynnti um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða, sbr. 103. gr. EES-samningsins, 27. maí 2014 og ákvörðunin gekk í gildi 1. júlí 2014.
Þingsályktun 38/143 um staðfestingu ákvörðunar sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 226/2013 um breytingu á II. viðauka (Tæknilegar reglugerðir, staðlar, prófanir, vottun) við EES-samninginn, 16. maí 2014 – þskj. 1240. – Framkvæmd lokið.
Ísland tilkynnti um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða, sbr. 103. gr. EES-samningsins, 27. maí 2014 og ákvörðunin gekk í gildi 1. júlí 2014.
Þingsályktun 42/143 um mótmæli gegn ofsóknum gegn samkynhneigðum í Úganda, 16. maí 2014 – þskj. 1244. – Framkvæmd hafin.
Sendiráð Íslands í Kampala kom ítrekað á framfæri við stjórnvöld í Úganda hörðum mótmælum íslenskra stjórnvalda vegna þeirra mannréttindabrota sem staðfest lög um samkynhneigð heimiluðu. Hið sama gerði utanríkisráðherra á fundi með fjármálaráðherra Úganda í tengslum við vorfund Alþjóðabankans árið 2014. Afstaða Íslands var enn fremur kynnt í samstarfshópi þeirra ríkja sem eiga í þróunarsamvinnu við Úganda, þar á meðal Norðurlandanna. Þá tók sendiráðið virkan þátt í sérstökum vinnuhópi ríkja sem eiga í þróunarsamvinnu við Úganda þar sem umrætt mál var vaktað sérstaklega. Haustið 2014 voru umrædd lög felld úr gildi í Úganda. Sendiráð Íslands í Kampala, sem styrkt var á árinu 2018, heldur áfram að vakta málið með reglubundnum hætti og þá tók utanríkisráðherra upp málefni hinsegin fólks á fundi sínum með forsætisráðherra Úganda í tengslum við allsherjarþing Sameinuðu þjóðanna í september 2018. Þess má svo geta að á grundvelli samstarfs við Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna (UNHCR) um móttöku svokallaðra kvótaflóttamanna komu tíu LGBTI-einstaklingar (hinsegin) frá Úganda hingað til lands í byrjun árs 2018.
Þingsályktun 48/143 um staðfestingu ákvörðunar sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 113/2013 um breytingu á II. viðauka (Tæknilegar reglugerðir, staðlar, prófanir, vottun) við EES-samninginn, 16. maí 2014 – þskj. 1282. – Framkvæmd lokið.
Ísland tilkynnti um uppfyllingu stjórnskipulegra skilyrða, sbr. 103. gr. EES-samningsins, 27. maí 2014 og ákvörðunin gekk í gildi 28. maí 2014.
VELFERÐARRÁÐUNEYTI
Þingsályktun 7/143 um skipun nefndar um málefni hinsegin fólks, 15. janúar 2014 – þskj. 507. – Framkvæmd hafin.
Nefnd um málefni hinsegin fólks var skipuð af þáverandi félags- og húsnæðismálaráðherra 30. apríl 2014. Fundað var reglulega til vorsins 2016 en þá var ákveðið að gera hlé á störfum nefndarinnar og ráðuneytinu falið að útbúa drög að framkvæmdaáætlun í samræmi við umræður og störf nefndarinnar. Sú vinna dróst en nú liggja fyrir drög að framkvæmdaáætlun. Í ljósi þess að ætla má að jafnréttismál muni flytjast yfir til forsætisráðuneytisins um áramótin 2018/2019 og þ.m.t. málefni einstaklinga með kynáttunarvanda þarf að skoða það sérstaklega hvaða ráðherra mun leggja fram áætlunina.
Í drögum að áætluninni er aðgerðum skipt í fjórar stoðir:
1. Sjálfsákvörðunarréttur í samræmi við kynvitund og kyneinkenni (legal gender recognition).
2. Hinseginvænt samfélag.
3. Heilbrigðisþjónusta.
4. Leiðandi á alþjóðavettvangi.
Við vinnu að tillögum að framkvæmdaáætluninni hefur verið horft sérstaklega til ábendinga frá ILGA Europe sem eru alþjóðleg samtök hinsegin fólks í Evrópu (the European Region of the International Lesbian, Gay, Bisexual, Trans and Intersex Association), en þau birta árlega svokallað Regnbogakort og skýrslu um stöðu hinsegin fólks í löndum Evrópu.
Þingsályktun 8/143 um mótun geðheilbrigðisstefnu og aðgerðaáætlunar, 15. janúar 2014 – þskj. 508. – Framkvæmd lokið.
Þingsályktun um stefnu og aðgerðaáætlun í geðheilbrigðismálum til fjögurra ára var samþykkt á Alþingi 29. apríl 2016.
Þingsályktun 11/143 um samstarf við Færeyjar og Grænland um samantekt um fækkun kvenna á Vestur-Norðurlöndum, 15. janúar 2014 – þskj. 511. – Framkvæmd lokið.
Á vegum Norrænu ráðherranefndarinnar undir formennsku Dana árið 2015 var gefin út skýrslan „Sted, (u)lighet og kön – en kortlægning af udfordringer og best practices i relation til kön, uddannelse og befolkningsströmme i Nordens yderområder“ (PUB:2015:557). Á ráðstefnu í Nuuk 17. júní 2015 var skýrslan lögð fram og fjallað um samhengi menntunar, kynjajafnréttis og búferlaflutninga í dreifbýli á Norðurlöndunum. Úttektin fjallar um þróun mála og þær áskoranir sem vestnorrænu löndin standa frammi fyrir í þessu samhengi. Skýrslan svarar kalli þingsályktunarinnar og hefur verið samþykkt sem svar við ályktun Vestnorræna ráðsins nr. 3/2013 varðandi greinargerð um fækkun kvenna í Færeyjum og á Grænlandi.
Þingsályktun 16/143 um aukið samstarf við Færeyjar og Grænland á sviði heilbrigðisþjónustu, 11. febrúar 2014 – þskj. 594. – Framkvæmd lokið.
Samstarf landanna hefur haldið farsællega áfram, byggt á langri hefð og formlegum samningum, síðast samningi heilbrigðisráðherra landanna frá júní 2014. Stjórnendur helstu heilbrigðisstofnana landanna hafa reglulegt samband. Heilbrigðisstarfsfólk frá Færeyjum og Grænlandi hefur heimsótt Ísland árlega og kynnt sér ýmsa þætti þjónustunnar hér á landi. Á sama hátt hafa íslenskir heilbrigðisstarfsmenn farið til Færeyja og Grænlands til að veita ráðgjöf og kynnast starfsfólki þar. Að ósk Færeyinga veitti skrifstofustjóri í velferðarráðuneytinu nefnd forystu á fyrri hluta ársins 2016, sem falið var að koma með tillögur að endurskipulagningu sjúkrahúsþjónustu í Færeyjum. Tillögum var skilað í byrjun sumars. Forstjóri Landspítalans hefur tvisvar á árinu 2016 haldið fræðsluerindi á Grænlandi um þjónustu við geðsjúka. Sjúklingar koma reglulega frá báðum löndunum til Íslands til að fá þjónustu af ýmsum toga. Telja verður að þingsályktuninni hafi verið hrint í framkvæmd.
Þingsályktun 26/143 um forvarnastarf vegna krabbameins í blöðruhálskirtli, 12. maí 2014 – þskj. 1091. – Framkvæmd hafin.
Skýrsla ráðgjafarhóps með tillögu til heilbrigðisráðherra um íslenska krabbameinsáætlun til ársins 2020 var birt á vef Stjórnarráðsins í júlí 2017. Tillögur ráðgjafarhópsins taka m.a. til forvarnastarfs og miða að því að koma á víðtækri samvinnu allra sem vinna að málefnum krabbameinssjúkra. Ráðgjafarhópurinn mælir ekki með formlegri hópleit að krabbameinum í blöðruhálskirtli en leggur til að fylgst sé með framvindu rannsókna á möguleikum hópleitar að blöðruhálskirtilskrabbameini. Ráðuneytið vinnur nú að framkvæmd tillagna ráðgjafarhópsins. Þá skal þess getið að í upphafi árs 2018 fól ráðuneytið landlækni að skipa þverfaglegt óháð fagráð um skimun fyrir krabbameinum á Íslandi. Fyrsta hlutverk skimunarráðsins er að gera tillögur um framtíðarskipulag skimana og fyrirkomulag þeirra á landsvísu.
Nefndarálit meiri hluta velferðarnefndar, 14. maí 2014, um tillögu til þingsályktunar um bráðaaðgerðir til að efla leigumarkað á Íslandi – þskj. 1137 á 143. löggjafarþingi. – Framkvæmd hafin.
Lög um húsnæðisbætur voru samþykkt á Alþingi 2. júní 2016 og tóku gildi 1. janúar 2017. Húsnæðisbætur taka mið af fjölda heimilismanna, óháð aldri og fjölskyldutengslum, og eru tekju- og eignatengdar en í því sambandi er miðað við heildartekjur og -eignir heimilismanna, 18 ára og eldri. Lögum um húsnæðisbætur er m.a. ætlað að jafna húsnæðisstuðning hins opinbera við ólík búsetuform, þ.e. leigjendur, íbúðareigendur og búseturéttarhafa. Í júní 2016 voru einnig samþykkt lög um almennar íbúðir en markmið þeirra er að koma á samfélagslegu leiguíbúðakerfi í því skyni að bæta húsnæðisöryggi fjölskyldna og einstaklinga sem eru undir tilteknum tekju- og eignarmörkum við upphaf leigu. Í því skyni er ríki og sveitarfélögum heimilt að veita stofnframlög til byggingar og kaupa á almennum íbúðum til að stuðla að því að í boði verði leiguíbúðir á viðráðanlegu verði fyrir þá sem þurfa á því að halda, þ.m.t. fyrir námsmenn, ungt fólk, aldraða, fatlað fólk og fólk sem ekki er fært um að sjá sér fyrir húsnæði sökum félagslegra aðstæðna eða verulegs fjárhagsvanda. Áfram er unnið að öðrum verkefnum sem heyra undir umrædda tillögu.
Þingsályktun 41/143 um aðgerðir í þágu lækningar við mænuskaða, 16. maí 2014 – þskj. 1243. – Framkvæmd hafin.
Velferðarráðuneytið lagði áherslu á málefni mænuskaða á formennskuári Íslands í norrænni samvinnu árið 2014. Meðal annars var haldinn fundur norrænna og alþjóðlegra sérfræðinga í málefnum mænuskaða á Íslandi það ár og voru helstu tillögur fundarins að setja á stofn norrænt meðferðar- og rannsóknarsetur fyrir mænuskaða og flýta uppbyggingu norræna gagnagrunnsins um mænuskaða. Heilbrigðisráðherra lagði tillögur sem byggðust á niðurstöðum sérfræðingafundarins fyrir norræna heilbrigðis- og félagsmálaráðherra á fundi haustið 2015 og samþykktu ráðherrarnir að mikilvægt væri að halda áfram vinnu við málefni mænuskaða og að norrænum starfshópi um mjög sérhæfða meðferð yrði falið að fjalla um tillögurnar. Vinnu um málefni lækninga við mænuskaða hefur verið haldið áfram á vettvangi norrænu embættismannanefndarinnar um félags- og heilbrigðismál. Á árinu 2017 sendi embættismannanefndin erindi til NordForsk þar sem óskað var eftir að stofnunin legði mat á hvort hægt væri að nota nútímaupplýsingatækni og -gagnagreiningu til að flýta fyrir framförum á sviði mænuskaða. Niðurstöður NordForsk voru að hægt væri að nota upplýsingatækni í þessu skyni en fjármagn væri nauðsynlegt til að vinna slík verkefni. Niðurstöðurnar voru til umfjöllunar á fundi embættismannanefndarinnar í lok september 2017 og er verið er að fara yfir hvernig heppilegast er að halda málinu áfram á grundvelli mats NordForsk.
Þingsályktun 44/143 um mótun stefnu til að draga úr skaðlegum afleiðingum vímuefnaneyslu og hliðarverkunum, til aðstoðar og verndar neytendum efnanna og félagslegum réttindum þeirra, aðstandendum þeirra og samfélaginu í heild, 16. maí 2014 – þskj. 1246. – Framkvæmd lokið.
Hinn 11. júlí 2014 skipaði heilbrigðisráðherra starfshóp sem falið var að undirbúa skýrslu, sem lögð yrði fyrir Alþingi, um gerð stefnu til að draga úr skaðlegum afleiðingum og hliðarverkunum vímuefnaneyslu, til aðstoðar og verndar neytendum efnanna og félagslegum réttindum þeirra, aðstandendum þeirra og samfélaginu í heild. Starfshópurinn leitaði aðstoðar og leiðsagnar hagsmunaaðila og hjálparsamtaka, sem og innlendra og erlendra sérfræðinga, við störf sín. Starfshópurinn skilaði heilbrigðisráðherra skýrslu 21. júní 2016 og var skýrslan lögð fyrir Alþingi í ágúst 2016. Heilbrigðisráðherra hefur óskað eftir tilnefningum í samráðshóp um vímuefnamál á grundvelli tillögu í skýrslunni.
Sjá nánar www.velferdarraduneyti.is/frettir-vel/skyrsla-um-leidir-til-ad-draga-ur-skadlegum-ahrifum-vimuefnaneyslu-i-islensku-samfelagi.
Þingsályktun 45/143 um endurnýjun og uppbyggingu Landspítala, 16. maí 2014 – þskj. 1249. – Framkvæmd hafin.
Alþingi hefur ályktað að fela ríkisstjórninni að ljúka eins fljótt og verða má undirbúningi á endurnýjun og uppbyggingu Landspítala við Hringbraut í Reykjavík og hefja framkvæmdir þegar fjármögnun hefur verið tryggð.
Í fjármálaáætlun 2019–2023, er gert ráð fyrir tugmilljarða hækkun framlags til málefnasviðs 23, sjúkrahúsþjónustu, vegna framkvæmda við byggingu nýs Landspítala til ársins 2023. Jarðvegsvinna við nýjan meðferðarkjarna er hafin, ásamt því sem unnið er að fullnaðarhönnun hússins. Þá mun vinna við fullnaðarhönnun rannsóknahúss hefjast á næstu vikum. Framkvæmdir við meðferðarkjarna verða komnar á fullt skrið 2019–2020.
Nefndarálit velferðarnefndar, 2. apríl 2014, um frumvarp til laga um breytingu á lögum um brottnám líffæra, nr. 16/1991 (ætlað samþykki) – þskj. 917 á 143. löggjafarþingi. – Framkvæmd lokið.
Á 143. löggjafarþingi 2013–2014 var lagt fram frumvarp til laga um breytingu á lögum um brottnám líffæra, nr. 16/1991, þar sem lagt var til að lögunum yrði breytt þannig að gert yrði ráð fyrir ætluðu samþykki einstaklinga fyrir líffæragjöf. Í nefndaráliti velferðarnefndar um frumvarpið kemur fram að nefndin telji ekki tímabært að leggja til slíka grundvallarbreytingu á löggjöfinni. Vísaði nefndin til þess að reynsla annarra þjóða hefði sýnt að lagabreyting ein og sér hefði ekki tilætluð áhrif og gæti vegið að sjálfsákvörðunarrétti einstaklinga. Velferðarnefnd lagði til að frumvarpinu yrði vísað til ríkisstjórnarinnar og að áfram yrði unnið að málinu og ákveðin atriði yrðu tekin til sérstakrar skoðunar. Í október 2014 skipaði heilbrigðisráðherra starfshóp til að vinna frekar að málinu og skilaði hópurinn tillögum til ráðherra í mars 2015. Á 144. löggjafarþingi 2014–2015 lagði heilbrigðisráðherra fyrir Alþingi skýrslu um hvernig fjölga mætti líffæragjöfum frá látnum einstaklingum á Íslandi þar sem þau atriði sem tilgreind voru í nefndaráliti velferðarnefndar voru tekin til sérstakrar skoðunar. Helstu niðurstöðurnar voru að bæta þyrfti íslenska löggjöf um líffæragjafir óháð því hvort tekin yrði ákvörðun um að breyta lögum þannig að gert yrði ráð fyrir ætluðu samþykki einstaklinga fyrir líffæragjöf. Á 148. löggjafarþingi var samþykkt frumvarp til laga um breytingu á lögum um brottnám líffæra. Með lögunum er gert ráð fyrir því að það megi nema brott líffæri eða lífræn efni úr líkama látins einstaklings til nota við læknismeðferð annars einstaklings hafi hinn látni verið sjálfráða og ekki lýst sig andvígan því og það er ekki af öðrum sökum talið brjóta í bága við vilja hans.
